یک سفر تفریحی به المپیک چقدر آب می خورد؟

 گردشگری برزیل در یک سال گذشته و قبل از برگزاری مسابقات المپیک حال و روز خوش نداشت؛ کارشناسان هم همچنان معتقدند که اوضاع گردشگری برزیل تحت تاثیر شیوع ویروس زیکا قرار دارد و المپیک ریو در مقایسه با دوره‌های قبلی این مسابقات در کشورهای دیگر از استقبال کمتری برخوردار بوده. اما در عین حال علاقه‌مندان بسیاری از سراسر دنیا برای شرکت در این رویداد مهم ورزشی خودشان را به ریو می‌ر‌سانند که برای نخستین‌بار در تاریخ قرار است میزبان بازی‌های المپیک در امریکای جنوبی باشد. 

از فروردین ماه گذشته که پیش فروش بلیت‌های مسابقات آغاز شد، ثبت نام تورهای ویژه با مقصد شهرهای مختلف برزیل هم شروع شد. مسافرانی که از ایران تمایل داشتند در رویدادی که از فردا در ریودوژانیرو آغاز می‌شود شرکت کنند، با پرداخت 21 میلیون تومان می‌توانستند در تورهای ١١ روزه آژانس‌ها شرکت کنند. به گفته محمدعلی قانع‌زاده، سفیر ایران در برزیل: «طبق آخرین مذاکرات و گفت‌وگوهایی که با کمیته المپیک و پارالمپیک داشته ایم، احتمالا غیر از تیم‌های ورزشی، تقریبا ۲ هزار تا ۲ هزارو ۵۰۰ ایرانی از سراسر جهان برای تماشای این مسابقات به برزیل خواهند آمد و از دیگر سو این پیش بینی را نیز داریم که حدود ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ نفر ایرانی‌های مقیم برزیل از شهرهای مختلف این کشور برای تماشای مسابقات به ریو سفر کنند.»

حالا آنها که می‌خواستند این رویداد جهانی را از نزدیک شاهد باشند در ریو دوژانیرو یا شهرهای دیگر برزیل اسکان پیدا کرده‌اند. اما اینکه این اسکان و سفر با چه کیفیتی خواهد بود سوالی است که در تمام رویداد‌های جهانی مطرح است. از سویی با توجه به تجربه‌ای که در مسابقات جام جهانی سال گذشته برای فدراسیون فوتبال رقم خورد در سال جاری کمیته ملی المپیک اعلام کرد که تنها مسوول اعزام مسوولان، مربیان و ورزشکاران به بازی‌های المپیک ریو بوده و برای سفر علاقه‌مندان المپیک به بازی‌های ۲۰۱۶ هیچ‌گونه تفاهمنامه همکاری با هیچ آژانس یا تورهای مسافرتی در این زمینه امضا نکرده است. یک سال پیش بود که در جریان مسابقات جام جهانی فوتبال در برزیل ارایه خدمات یکی از دفاتر خدمات مسافرتی جریان‌ساز شد و واکنش‌های مختلفی را از سوی مسوولان حوزه‌های مختلف در پی داشت. بعد از برگزاری این مسابقات و بازگشت مسافران در مجموع، ٢١ فقره شکایت توسط خبرنگاران، عکاسان و شش فقره شکایت توسط حاضران در تور به معاونت گردشگری استان تهران ارایه شد که در نهایت با بازتاب‌هایی که در رسانه‌ها در مورد تخلفات گسترده این دفتر مسافرتی شکل گرفت، پروانه این دفتر که فدراسیون فوتبال اعلام کرده بود دفتر مسافرتی برگزیده این فدراسیون است، باطل شد.

حالا علاوه بر تمام اما و اگرهایی که برای برگزاری تور المپیک ریو وجود دارد خبرهایی هم در مورد پایین بودن سطح خدمات دهی در دهکده المپیک به ورزشکاران وجود دارد. شهرام محمودی، بازیکن تیم ملی والیبال ایران در مورد وضعیت اسکان ورزشکاران در دهکده المپیک که واکنش تیم‌های مختلف ورزشی از کشورهای شرکت‌کننده را در پی داشت، نوشت: «ساختمان‌ها، امکانات، غذا و شرایط بهداشتی دهکده المپیک همگی افتضاح است. سرویس‌های بهداشتی مشکل دارد.»

حال باید دید کسانی که چند روزی است اعزام‌شان به برزیل برای تماشای مسابقات المپیک آغاز شده، در چه شرایطی هستند و دفاتر برگزار‌کننده تور تا چه میزان به تعهدات خود پایبند بوده‌اند. هر چند که هیچ کدام از برگزار‌کنندگان تور المپیک ریو حاضر به مصاحبه نشدند، اما یکی از کارشناسان فروش یکی از دفاتر مسافرتی تهران اعلام کرد: «امسال آمار آژانس‌ها بسیار پایین است و نسبت به جام جهانی تعداد کمتری آژانس اقدام به برگزاری تور المپیک کرده‌اند، حتی آژانس‌های برگزار‌کننده تور برزیل زمان تورهای‌شان را طوری تنظیم کرده‌اند که همزمان با زمان برگزاری مسابقات المپیک نباشد.»

علاوه بر نحوه برگزاری تورهای المپیک، نحوه نظارت بر عملکرد این تورها هم از جمله مواردی است که می‌تواند مورد توجه قرار بگیرد. محمد حسن کرمانی، رییس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی و جهانگردی در خصوص نظارت بر تورهایی که برای المپیک ریو برگزار می‌شود به «اعتماد» می‌گوید: «در مورد نظارت باید این نکته مورد تاکید قرار بگیرد که تورهای المپیک از منظر برگزاری تور تفاوت چندانی با تورهای دیگر ندارد، یک نوع خدماتی را برگزار‌کننده تور به طور ویژه ارایه می‌کند. اما توصیه ما همواره به مسافران و برگزار‌کنندگان این بوده که برای اجرای این خدمات قرارداد دقیق ببندند و تعاریف خدمات و توقعات متقابل را در قرار داد مشخص کنند. این به نوعی نظارت محسوب می‌شود. نظارت اصلی ما زمانی اتفاق می‌افتد که از این قرارداد تخلف می‌شود و متن قرارداد ملاک بررسی تخلف خواهد شد.

اما نظارت بر برگزاری تورها به این معنا که یک شخص از جانب ما در محل برگزاری المپیک حضور داشته باشد، وجود ندارد. نظارت فیزیکی را قبول نداریم، نظارت در چارچوب قانون و برخورد با تخلف از قوانین جاری کشور را پیگیری می‌کنیم.» کرمانی در مورد تورهایی که با نام «المپیک ریو» برگزار می‌شوند اما در برنامه اعلام شده‌شان برنامه مرتبط با المپیک برای مسافران در لیست‌های اعلام شده شان وجود ندارد، می‌گوید: «دایره تخلف گسترده است، دایره تبلیغات هم همین‌طور. اما مسابقات و برنامه‌های مختلفی که در المپیک برگزار می‌شود بلیت جداگانه دارند، چنانچه کسی بخواهد در این برنامه‌ها شرکت کند باید از قبل بلیت شرکت در آن را تهیه کند، اگر کسی با تور به المپیک می‌رود، می‌تواند از طریق آژانس برگزارکننده تور این بلیت‌ها را تهیه کند.

در قراردادی که بین مسافر و برگزارکننده منعقد می‌شود،تعهدات برگزار‌کننده مشخص می‌شود، به طور مثال شاید تعهدات برگزار‌کننده در حد مسابقاتی باشد که تیم ملی ایران در آن شرکت دارد، اما مسابقات و برنامه‌های دیگر جزو تعهدات نباشد. اینها جزو برنامه‌هایی است که مسافر باید به طور جداگانه خریداری کند. عوامل زیادی در اجرای یک تور می‌توانند دخیل باشند که الزاما جزو تور نیستند اما در قالب برنامه‌های اختیاری شکل می‌گیرد.»