نتایج اقتصادی برجام برای ایران نا امیدکننده بوده است

جهش در قیمت نفت، امضای قراردادهای تجاری با شرکت های بین المللی و کاهش تورم. یک سال از به نتیجه رسیدن توافق هسته ای گذشته و اقتصاد ایران در دست ترمیم است. این خبری خوب برای دولت حسن روحانی در سال پایانی ریاست جمهوری 4 ساله اش به شمار می رود.

اما بانک های بین المللی که نگران تحریم های همچنان پابرجای دولت آمریکا هستند، چندان از لغو تحریم های غرب علیه ایران استقبال نکرده اند، کنگره تهدید به تحریم مجدد ایران می کند و ایران هنوز نتوانسته به میلیاردها دلار از دارایی های خود دسترسی پیدا کند. نرخ بیکاری در ایران بالاست.

رابرت پاول، مدیر خاورمیانه و آفریقای موسسه اکونومیست اینتلیجننس یونیت در این باره گفت: «به طور کلی، نتایج اقتصادی (توافق هسته ای) ناامید کننده بوده است. خوش بینی بیش از حدی وجود داشته است... احتمالا بسیاری در ایران انتظار داشتند خیلی زود منافع خیلی زیادی نصیب این کشور شود.»

در اینجا به بررسی 4 جنبه مهم عملکرد اقتصاد ایران می پردازیم:

قیمت نفت

تحریم های نفتی سلاحی بود برای کشاندن ایران به پای میز مذاکرات هسته ای. 6 ماه پس از لغو تحریم ها، ایران روزانه 3.8 میلیون بشکه نفت تولید می کند که 2 میلیون بشکه آن صادر می شود. به گفته محسن قمصری، مدیر امور بین الملل شرکت ملی نفت، ایران توانسته در این مدت، 80 درصد سهم از دست رفته خود از بازار نفت را پس بگیرد.

به گفته پاول، صادرات نفت ایران «فراتر از حد انتظارات افزایش یافته است.» اما کاهش قیمت نفت بدان معناست که درامدی که انتظار می رود حاصل شود کمتر از نصف آن چیزی است که در سال 2011 بود. درامد نفتی ایران بر اساس برآوردهای اکونومیست اینتلیجنس یونیت، در سال 2016، حدود 50 میلیارد دلار است، در حالی که این رقم 5 سال قبل 119 میلیارد دلار بود.

نرخ تورم و نرخ بیکاری

قیمت کالاها در ایران به لطف اتخاذ سیاست های پولی و مالی انقباضی کند تر از هر زمان دیگری در 25 سال گذشته در حال افزایش است و نرخ تورم در ماه ژوئن تک رقمی شد و هدف تعیین شده از سوی بانک مرکزی محقق گردید.

الی گرانمایه، تحلیلگر خاورمیانه و شمال آفریقای شورای روابط خارجی اروپا می گوید، رئیس جمهور عملکرد خوبی در زمینه مهار تورم داشته، اما نمی توان همین حرف را در زمینه کنترل نرخ بیکاری جوانان زد.

به گفته پاول، هرچند مقامات انتظار دارند که اقتصاد ایران در یک ساله منتهی به ماه مارس 4.5 درصد رشد کند، اما محقق شدن رشد سالانه 8 درصدی که از سوی دولت هدف گذاری شده، مستلزم تغییرات عمده ای است. وی افزود: «سرعت بخشیدن به برنامه خصوصی سازی» تسلط مقامات دولتی بر اقتصاد کشور را کاهش خواهد داد و موجب پیدا شدن شرکای شفاف برای سرمایه گذاران خواهد شد.

رشد بورس

ارزش سهام در بورس اوراق بهادار تهران هزمان با اعلام انعقاد قراردادهای سرمایه گذاری نظیر قرارداد شرکت ایران خودرو با پژو سیتروئن جهش داشته است. اما پس از این جهش، شاخص ها افت داشته است.

رضا سلطان زاده، رئیس شرکت سرمایه گذاری صنایع ایران در این باره گفت: «تا ماه مارس یک سرخوشی بر بازار بورس حاکم بود، اما پس از آن واقعیت ها حاکم شدند. آنچه در حال حاضر دارد اتفاق می افتد در راستای عوامل بنیادین اقتصادی است...این هیجان که میلیاردها دلار وارد اقتصاد ایران خواهد شد واقعیت ندارد.»

شاخص اصلی بورس بهادار تهران در ماه ژوئن 2.8 درصد کاهش یافت. به گفته فلورنس اید اوکدن، اقتصاددان ارشد عربیا مونیتور، کالاهای مختلف بیش از 50 درصد تامین سرمایه بازار را بر عهده دارند، بنابراین کاهش قیمت نفت و فلزات موجب آسیب دیدن شاخص های بورس شده است.