چه کسانی از تضعیف خودروساز ایرانی سود می‌برند؟
بالابودن آمار قربانیان تصادفات و ناتوان جلوه دادن کارشناسان صنعت خودروی کشور این روزها به بهانهای برای سپردن بازار خودروی ایران به شرکت‌های خارجی تبدیل شده و در این میان فرانسوی‌ها بر این موج سوار شده و همچنان به دنبال کسب سودهای کلان از این بازار پرعطش هستند.
تولید خودروهای با کیفیت و کاهش تلفات ناشی از تصادفات در حالی این روزها از سوی برخی افراد به ویژه مردم عادی به توجیهی برای لزوم همکاری خودروسازان ایرانی با شرکت‌های خارجی تبدیل شده که داستان خروج طراحان ایرانی از شرکت‌های خودروساز کشورمان و پیوستن آنها به شرکت‌های بزرگ و مطرح مانند ایرباس و بنز، این توجیه را رد می‌کند.
طی سال‌های گذشته تقاضا در بازار خودرو ایران روندی رو به رشد را طی کرده و خودروسازان همواره در بازار انحصاری خودرو کشور یکه تازی کرده‌اند. در این میان با وجود برخی تلاش‌های جسته و گریخته و تأکید بعضی مسئولان بر لزوم تقویت بخش طراحی خودرو و افزایش کیفیت خودروهای داخلی، اتفاق موثری در این مورد نیفتاده و همین مسئله یکی از دلایل اصلی عقب ماندگی صنعت خودروی ایران به شمار می‌رود.
* مهاجرت طراحان ایرانی به ایرباس و بنز
دلیل این اتفاق هرچه باشد قابل تأمل و پیگیری خواهد بود اما نمی‌توان نبود طراحان توانمند در بین مهندسان کشورمان را به عنوان عامل عقب ماندگی در این زمینه عنوان کرد. دلسردی طراحان ایرانی مشغول به کار در شرکت‌های خودروساز به ویژه ایران خودرو نسبت به ادامه کار خود و خروج آنها از ایران و فعال شدنشان در شرکت‌هایی مانند بنز و ایرباس مؤید این مطلب است.
به گفته کارشناسان، صنعت خودروی ایران در سال‌های گذشته گذرگاهی برای طراحان و مهندسان کارآمدی بوده که امروز نام و نشان زیادی از آنها در این صنعت مشاهده نمی‌شود. طراحانی که به دلیل جدی گرفته نشدن کارشان و عدم توجه به نتایج تحقیقاتشان دچار ناامیدی شده و با دلسردی، کوله بار خود را بستند و به ناچار راهی کشورهای پیشرفته‌ای مانند آلمان و فرانسه شدند تا در شرکت‌هایی که کیفیت، اصلی‌ترین هدف آنها محسوب می‌شود، به طراحی خودرو یا هواپیما بپردازند.
این در حالی است که اگر مدیریت صحیحی در صنعت خودرو ایران اعمال می‌شد شاهد خروج طراحان خبره از این صنعت نبودیم و امروز به جای تولید خودروهای قدیمی و از رده خارج شاهد تولید خودروهای به روز و جدید بودیم و صنعت خودروی کشور جولانگاهی برای خودروسازان فرانسوی نبود.
* شکستن شاخ فرانسوی‌ها با جبران عقبگرد خودروسازان کشور
با این وجود، هنوز هم برای تقویت بخش طراحی خودرو در کشور دیر نشده و می‌توان با تکیه بر توان مهندسان ایرانی و با فعال کردن مراکز تحقیقاتی شرکت‌های خودروساز زمینه را برای جبران عقبگرد صنعت خودرو فراهم کرد. در این صورت، شرکت‌های ایرانی حتی برای همکاری با خودروسازان خارجی با دست پُر جلو می‌رفتند و خودروسازان فرانسوی فضایی برای شاخ و شونه کشیدن در بازار خودرو ایران نداشتند.
اما به نظر می رسد اینجا هم داستان دست‌های پشت پرده جریان دارد و عده‌ای مقابل فعالیت طراحان و مهندسان ایرانی قد علم کرده‌اند تا شاید با حضور شرکت‌های خارجی و قبضه بازار خودروی ایران توسط خودروهای خارجی، منافعی نیز نصیب آنها شود.
هرچند در مذاکرات خودروسازان ایرانی با طرف‌های خارجی همواره مشارکت در طراحی خودرو مورد تأکید قرار گرفته اما تجربه قبلی همکاری با خارجی‌ها نشان دهنده سنگ‌اندازی طرف‌های خارجی و ممانعت آنها از همکاری در این زمینه است.
خودداری پژو از داخلی سازی قطعات پژو توسط کارشناسان ایرانی از موتور خودرو گرفته تا پیچ و مهره نمونه‌ای از کارشکنی طرف خارجی در همکاری با خودروسازان ایرانی است.
* تلاش تعجب برانگیز برای ناتوان نشان دادن صنعت خودروی ایران
یکی از نکات قابل تأمل و تعجب برانگیز در صنعت خودروی ایران، تلاش برخی افراد و حتی مدیران برای ناتوان نشان دادن صنعت خودروی کشور است تا به این وسیله، اهمیت حضور خودروسازان خارجی را در صنعت خودروی ایران توجیه کنند و از این آب گل‌آلود برای خود صیدی داشته باشند.
نتیجه این امر در جا زدن و ادامه تولید خودروهای قدیمی و از رده خارج است تا جایی که این تفکر در جامعه ایجاد شود که صنعت خودروی ایران جربزه‌ای برای پیشرفت ندارد و نمی‌تواند به تنهایی گلیم خود را از آب بیرون بکشد، به همین دلیل درمان صنعت خودروی ایران فقط و فقط به دست خارجی‌ها امکان پذیر است.
* تولید 25 ساله خودروی قدیمی با حضور خارجی‌ها
حال آنکه تجربه نشان داده حضور خارجی‌ها در صنعت خودروی ایران که سال‌هاست به شرکت‌های فرانسوی محدود شده، نتوانسته کمکی به خودروسازی کشورمان کند و در مقابل، تولید 25 ساله خودروهای قدیمی و از رده خارج زمینه‌ای برای سودآوری شرکت‌های بحران زده اروپایی از طریق بازار ایران فراهم کرده است. در عین حال، خودروهای مورد مذاکره برای تولید مشترک با خارجی‌ها نیز جزء محصولات جدید در بازار خودروی جهان محسوب نمی‌شود و چه بسا اگر حق لیسانس پرداختی بابت این خودروها صرف تجهیز و فعال کردن مراکز تحقیقاتی صنعت خودرو می‌شد و مدیران خودروساز اهمیت لازم را برای طراحان ایرانی قائل می‌شدند، امروز خودروسازان اروپایی از تجربه ما در تولیدات خود بهره می‌گرفتند همانطور هم اکنون از دانش کارشناسان ایرانی در بخش‌های تحقیقاتی خود بهره می‌برند.
این وضعیت در شرایطی بر صنعت ایران حاکم است که همچنان شاهد انعقاد قراردادهای انحصاری با خودروسازان فرانسوی هستیم. در این مورد می‌توان به قرارداد ایران خودرو و پژو و همچنین قرارداد سایپا و سیتروئن اشاره کرد، قراردادهایی که بیشتر جنبه محرمانه پیدا کرده و اطلاعاتی در مورد آنها در دسترس نیست.
این مسئله توجه و کنترل دستگاه‌های نظارتی و مسئول را می‌طلبد و لزوم شناسایی و برخورد با مهره‌های سنگ‌انداز در ایجاد خودکفایی و خوداتکایی در صنایع داخلی را ضروری می سازد.
همه کشورهای جهان که نباید خودروسازی داشته باشند. بسیاری از کشورهای پیشرفته صنایع کلیدی خود را کنار گذاشتند چون دیگر توان رقابت نداشتند. مثلا انگلستان کشتی سازی را به ژاپن واگذار کرد و سالها بعد ژاپن در مقابل کره جنوبی عقب کشید.