درخواست برای تمکین شبکه های پیامرسان/ تلگرام از درآمد میلیون دلاری کاربران ایرانی دست می کشد؟

پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- مصوبه شنبه شب شورای عالی فضای مجازی آن قدری که در برخی رسانه های مهم خارجی بازتاب یافت در رسانه های داخلی مورد توجه قرار نگرفت. الزام شبکه های خارجی پیامرسان تلفن همراه برای انتقال اطلاعات کاربران ایرانی به داخل کشور!

مصوبه ای کوتاه که ظاهراً بیشتر متوجه شرکت تلگرام بود. به درِ «شرکتهای خارجی پیامرسان» گفته شده بود تا دیوار «تلگرام» آن را بشنود: «شرکتهای خارجی پیامرسان فعال در داخل برای ادامه فعالیت خود ملزم خواهند شد تا همه اطلاعات و فعالیت مرتبط با شهروندان ایرانی را به داخل منتقل کنند.»

بازتاب در رسانه های خارجی؛ بایکوت در داخل

 روزنامه انگلیسی گاردین با تیتر و زیرتیتر «تلگرام؛ اپلیکیشنی که مکالمات ایرانیها را آزاد کرد» و «با نزدیک شدن انتخابات، یک شبکه اجتماعی از منع و فیلتر تندروها گریخته است.» به انتقاد از این مصوبه پرداخت. این رسانه انگلیسی با تشریح میزان بالای کاربران ایرانی در این شبکه اعلام کرده است که یک نفر هر از چهار ایرانی از این نرم افزار استفاده میکنند. گاردین در متن خود اشاره کرده است که تلگرام یکی از معدود پیامرسان هایی است که امکان انتشار رایگان اطلاعات را به کاربران خود میدهد که بخش عظیمی از آنها ایرانی اند. این اشاره گاردین به امکان ساخت کانال توسط کاربران است که به مرور به عنوان دنیای موازی فضای مجازی مطرح است.

روزنامه انگلیسی دیلی میل نیز از دیگر رسانه هایی بود به پوشش این موضوع پرداخت. دیلی میل ضمن اشاره به فیلتر بودن فیسبوک و توییتر به بهانه این خبر، نیمن گاهی نیز به اعضای شورای عالی فضای مجازی و نحوه انتخاب آنها داشته است. دیلی میل به صراحت عنوان کرده است که این مصوبه شورای عالی فضای مجازی، بیش از همه نرم افزار پیامرسان تلگرام را هدف گرفته است که بین ایرانیان محبوبیت بسیاری دارد. دیلی میل مدعی شده است که این دلیل محبوبیت تلگرام، امنیت بالایی است که این شبکه برای کاربران ایرانی خود به ارمغان آورده است. این رسانه انگلیسی البته اشاره نکرده که چرا دیگر نرم افزارهای پیامرسان که به مراتب امنیت بالاتری از تلگرام دارند و حتی فیلتر نیز نشده اند، به این درجه از محبوبیت نرسیده اند؟ محبوبیتی که شاید بیش از آنکه به امنیت این شبکه مربوط باشد به در دسترس تر بودن این نرم افزار مربوط است.

رفیق جیب ایرانیان

حالا واقعاً تلگرام چه سودی از ایرانیان میبرد؟ حدود 20 میلیون نفر ایرانی در تلگرام حضور دارند. این نرم افزار پیامرسان به حدی در ایران محبوب شده است که بخش قابل توجهی از پهنای باند کشور صرف استفاده از این نرم افزار پیامرسان میشود؛ اتفاقی که البته تبدیل به یکی از نقاط اصلی نرم افزارهای پیامرسان در درآمدزایی شده است. با این احتساب، تک تک ایرانیانی که در تلگرام فعالیت میکنند در حکم یک مشتری اند که برای تلگرام، دلار به ارمغان می آورند. هر دانلود و آپلودی که ما روزانه در این نرمافزار انجام میدهیم موجب خروج ارز از کشور میشود. در چنین شرایطی، ایران و کاربران ایرانی یکی از بزرگترین بازارهای تلگرام محسوب میشوند. به ویژه اگر بدانیم این نرمافزار پیامرسان به جز ایران و ازبکستان، در دنیا با استقبال قابل توجهی روبه رو نشده و در مقابل دیگر پیامرسان های مطرح، حرفی برای گفتن ندارد. با این احتساب منطق اقتصادی نیز حکم میکند که اگر طالب سود و تأمین هزینه یک میلیون دلاری ماهانه خود است، این بازار را حفظ کرده و به اقتضائات آن تن دهد.

اگر به قوانین تن ندهید، حذف میشوید!

تیرماه سال گذشته بود که معاون وزیر ارتباطات از ارسال نامه ای رسمی به شرکت تلگرام برای مذاکره به منظور رفع برخی مشکلات این شبکه در ایران خبر داد. زمانی که تعداد کاربران ایرانی تلگرام از مرز 10 میلیون نفر گذشته و فرایندی رو به رشد را طی میکرد. آن روزها این شبکه در حال تجربه اختلالات شدیدی بود و دسترسی و ارتباط با آن برای بسیاری از کاربران مشکل شده بود. هرچند شخص وزیر ارتباطات و کارگروه فیلترینگ اعلام کردند که این نرم افزار فیلتر نشده است اما برخی شنیده ها حاکی از آن بود که بار ترافیکی شدیدی اعمال شده تا با به خطر انداختن منافع اقتصادی این شرکت، تلگرام پای میز مذاکره بنشیند و به قوانین داخلی تن بدهد. شنیده هایی که البته چند ماه بعد با بعضی دیدگاههای یکی از اعضای کارگروه تعیین مصادیق فیلترینگ به واقعیت نزدیک شد. آقای محمدرضا آقامیری گفته بود: «تلگرام باید به خواسته های ما تمکین کند، در غیر این صورت مسدود نخواهد شد، اما گرفتار سرنوشت شبکه های اجتماعی قبلی میشود که هم فیلتر نشدند و هم حذف شدند.» آقامیری این را هم گفته بود که «اگر تلگرام سرور خود را به ایران نیاورد در رقابت با شبکه های اجتماعی دیگر حذف خواهد شد.»

تا امروز هم تعاملات پرفراز و نشیبی بین مسوولان ایرانی و تلگرام صورت گرفته. طرف ایرانی چند بار درخواست حذف برخی کانالها و استیکرهای غیراخلاقی را داشته و این درخواست با پاسخ مثبت تلگرام مواجه شده است. در مقابل اما این شرکت تا امروز از انتقال سرورهای خود به داخل ایران طفره رفته و حتی یکی دو بار ادعای مسوولان ایرانی در زمینه انتقال بخشی از سرورهای تلگرام به داخل کشور را هم تکذیب کرده است. حال باید دید با مصوبه جدید شورای عالی فضای مجازی، این تعامل به چه سمت و سویی کشانده خواهد شد. شورا تلویحاً به تلگرام اخطار داده است که باید ظرف یک سال آینده سرورهای خود را به داخل ایران منتقل کند. اخطاری که تا این لحظه البته هنوز به واکنشی از جانب طرف مقابل منجر نشده است. هرچند در شبکه های اجتماعی کاربران ایرانی بعضاً اخباری منتشر شد که از قول تلگرام عنوان شده بود نهایتاً تا 12 ماه دیگر همراه شما خواهیم بود. خبری که البته رنگ واقعیت نداشت و جستجوی منبع آن در موتورهای جستوجوگر به نتیجه قابل اعتنایی ختم نشد. حال باید دید آیا تلگرام تن به اقتضائات بازار 20 میلیونی خود خواهد داد یا اینکه ترجیح میدهد از گردونه رقابت حذف شده و بخش عمدهای از مشتریان خود را از دست بدهد؟