دریافت مالیات از واحد‌های خالی در هاله ابهام

از ابتدای سال‌جاری اصلاحیه قانون مالیات‌های مستقیم که در روز 31 تیرماه سال گذشته به تصویب رسید، اجرایی شده است. این اصلاحیه در حالی وارد فاز اجرایی شده که اطلاع‌رسانی مناسبی درخصوص تغییرات به وجود آمده در آن انجام نشده است.

براساس اصلاحیه قانون مالیات‌های مستقیم، خانه‌های مسکونی خالی از سکنه مشمول مالیات شد. براساس ماده 54  قانون جدید مالیات‌های مستقیم، واحدهای مسکونی خالی واقع در شهر‌های با جمعیت بیش از 100هزار نفر، از سال دوم به بعد مشمول مالیات معادل مالیات بر اجاره خواهد بود؛ به نحوی که در سال دوم معادل یک دوم مالیات متعلقه، سال سوم معادل مالیات متعلقه و از سال چهارم و پس از آن معادل یک و نیم برابر مالیات متعلقه دریافت خواهد شد.

این قانون در حالی در مجلس تصویب شد که انتقادهایی به آن می‌شد و یکی از این انتقادها در مورد تشخیص واحد‌های خالی بوده است و از سوی دیگر ممکن است اقداماتی صوری از سوی مالکان برای پُر نشان دادن واحدهای مسکونی خالی و خرید و فروش و اجاره صوری صورت گیرد.

قانونگذار با توجه به بی‌تعادلی عرضه و تقاضای بازار مسکن  و در جهت مقابله با انحصار  مسکن و کمک به عرضه آن، در اصلاحیه قانون، اخذ مالیات از واحد‌های مسکونی خالی را برای کمک به عرضه مسکن گنجاند و واحد‌های خالی باید از سال دوم مالیات پرداخت کنند. براساس قانون، از انبوه سازان دو سال مالیات دریافت نخواهد شد و از سال‌های بعد در صورتی که واحد مسکونی را در بازار عرضه نکنند، باید مالیات پرداخت کنند.

برای تعادل بخشیدن به عرضه و تقاضا در بخش مسکن در بسیاری از کشورهای دنیا این طرح در یافت مالیات از خانه های خالی  به شکل قانونی و مشخص سال‌هاست که اجرا می شود؛ هر چند مالیات تنها راه حل مشکل مسکن نیست، اما موثرترین است.

برخی کارشناسان معتقدند که وضع مالیات برخانه‌های خالی، حتی اگر به ایجاد جنبش در بازار مسکن نیز نینجامد، حداقل مالیات آنان باعث گردش پول در اقتصاد کشور می‌شود، و مخالفان معتقدند که اخذ مالیات از خانه‌‌ های خالی منجر به تعطیلی بازار ساخت‌ وساز و بی‌انگیزه‌ شدن بسازوبفروش‌ها می‌شود چون که سازنده‌ها در تهران به امید نگهداری واحدها تا زمان نامعلوم برای فروش با قیمت مناسب و مطلوب، مشغول ساخت‌وساز هستند و اگر در زمان انتظار آنها، از واحدهای ساخته‌شده‌شان مالیات گرفته شود، از ساخت‌وساز منصرف می‌شوند.

سیدکامل تقوی‌نژاد رئیس سازمان امور مالیاتی از اخذ مالیات بر خانه‌های خالی بر اساس اظهارنامه سال 95 خبر داده و گفته است: بر اساس قانون، اخذ مالیات از خانه‌های خالی از ابتدای سال 95 عملیاتی شده و مؤدیان مالیاتی باید در اظهارنامه‌های سال 96 آمار خانه‌های خالی را اعلام کنند تا بر اساس آن مالیات اخذ شود.

قانونگذار برای رفع ایراد و انتقاد به عدم شناسایی واحد‌های خالی، وزارت راه و شهرسازی را موظف به ایجاد سامانه ملی املاک و اسکان کشور کرده تا سازمان مالیاتی با استفاده از این سامانه بتواند واحد‌های خالی را شناسایی کند.

براساس اصلاحیه قانون مالیات‌های مستقیم، واحدهای مسکونی که به استناد سامانه ملی املاک و اسکان کشور به عنوان «واحد خالی» شناسایی می‌شود، از سال دوم به بعد مشمول مالیات معادل مالیات بر اجاره خواهند بود.

موضوعی که تا کنون سد راه اجرای دریافت مالیات از واحد‌های مسکونی خالی مطرح بود، شناسایی این واحد بود که در تبصره 7ماده 169 اصلاحیه قانون مالیات‌های مستقیم قانون گذار به این موضوع اشاره کرده و وزارت مسکن و شهرسازی موظف است حداکثر شش ماه پس از تصویب این قانون «سامانه ملی املاک و اسکان کشور» را ایجاد کند. این سامانه باید به گونه‌ای طراحی شود که در هر زمان امکان شناسایی برخط مالکان و ساکنان یا کاربران واحدهای مسکونی، تجاری، خدماتی و اداری و پیگیری نقل و انتقال املاک و مستغلات به صورت رسمی، عادی، وکالتی و غیره را در کلیه نقاط کشور فراهم سازد. وزارت راه و شهرسازی موظف است امکان دسترسی برخط به سامانه مذکور را برای سازمان امور مالیاتی کشور فراهم کند.

با این حال در حالی که براساس قانون، وزارت مسکن و شهرسازی می‌بایست تا اواخر سال گذشته سامانه ملی املاک و اسکان کشور را طراحی و آماده می‌کرد تا سازمان امور مالیاتی با استفاده از این سامانه بتواند خانه‌های خالی را شناسایی و مالیات را اخذ کند، تا کنون خبری از راه اندازی این سامانه نیست.

حامد مظاهریان معاون وزیر راه و شهرسازی با بیان این که پس از گذشت یکسال از خالی ماندن، واحدهای مسکونی مشمول پرداخت مالیات می‌شوند، در مورد طراحی سامانه ملی املاک و اسکان گفته بود: اجرای مالیات بر خانه‌های خالی نیاز به یک سامانه‌ای دارد که در حال طراحی این سامانه هستیم.

وی افزود: تعیین مالیات بر عهده سازمان امور مالیاتی است، و وزارت راه و شهرسازی فقط سامانه مربوط به اطلاعات املاک را طراحی می‌کند و تمامی اطلاعات مربوط به املاک در این سامانه به ثبت می‌رسد و تمامی اطلاعات املاک بر روی آن به ثبت می‌رسد.

تا کنون سامانه ملی املاک و اسکان کشور طراحی و راه‌اندازی نشده است و این نشان می‌دهد هنوز شناسایی واحد‌های خالی یکی از چالش‌های اجرای دریافت مالیات از واحدهای مسکونی خالی می باشد و ممکن است اجرای این بند از اصلاحیه قانون مالیات‌های مستقیم را به تاخیر بیندازد و براساس آنچه گفته شد، صاحبان این واحد‌ها باید از سال96 مالیات بدهند، اما هنوز این واحد‌ها قابل شناسایی نیست.

براساس اطلاعات کسب شده از سازمان امور مالیاتی، وزارت راه باید سامانه ملی املاک و اسکان کشور را طراحی و در اختیار این سازمان قرار دهد و قول داده شده تا در سال 95 این سامانه ایجاد شود. هر چند سازمان امور مالیاتی

گفته است برای اخذ مالیات از واحد‌های خالی آمادگی کامل دارد.