نقدینگی هزار هزار میلیارد تومانی در کجاست؟

افزایش حجم نقدینگی در دولت یازدهم به رقم هزار هزار میلیارد تومان با وجود اینکه بسیاری از بخش های اقتصادی و تولیدی کشور از کمبود نقدینگی رنج می برند، مورد انتقاد برخی از فعالان اقتصادی و کارشناسان اقتصادی قرار گرفته است. تولیدکنندگان هم مطرح می کنند که چرا با وجود افزایش نقدینگی، سهمی از آن به بنگاههای تولیدی اختصاص نیافته است؟

برخی از تحلیلگران اقتصادی نسبت به اینکه هر لحظه ممکن است این نقدینگی بزرگ از بانک‌ها خارج شده و وارد سایر بخش های اقتصادی شود، هشدار می دهند.

نقدینگی دائما در حال افزایش است اما هیچ رد و اثری از آن در بخش های واقعی اقتصاد و تولید کشور دیده نمی شود، چرا که با وجود افزایش آن به هزار هزار میلیارد تومان باز هم فعالان اقتصادی از کمبود منابع مالی می نالند.

منابع بانک‌ها قفل شد

برخی کارشناسان می گویند گرچه بخش بزرگی از نقدینگی در بانکها است، اما این منابع قفل است، بخشی از آن شبه پول است و فقط بخشی از آن در اقتصاد در گردش می باشد، به همین دلیل بازارهای مالی نمی توانند بازارهای اقتصادی را راهبری کنند. برخی از بانکداران می گویند که بخشی از رقم نقدینگی در طرح های نیمه تمامی که بانکها به اجبار و بر اساس طرح های تکلیفی در آنها سرمایه گذاری کرده اند قفل شده است.

به هر حال بانکداران تصمیم دارند که به زودی نرخ سود بانکی را مورد بازنگری قرار دهد و این احتمال وجود دارد که نرخ سود تا 16 درصد هم کاهش یابد.

سید بهاءالدین حسینی هاشمی، در پاسخ به این سئوال که نقدینگی هزار هزار میلیارد تومانی در کجاست؟ گفت: نقدینگی در بانکها است. نقدینگی شامل مجموع اسکناس و مسکوک و سپرده های بانکی است و بین 5 تا 7 درصد نقدینگی را اسکناس و مسکوک تشکیل می شود و 95 درصد نیز به عنوان سپرده های بانکی شامل حساب جاری، پس انداز، قرض الحسنه و سپرده های سرمایه گذاری کوتاه و بلندمدت است.

چند درصد پول‌ها در جیب مردم است

مدیرعامل اسبق بانکهای صادرات و سرمایه افزود: آن 5 تا 7 درصد اسکناس و مسکوک نیز در صندوق بانکها یا در جیب مردم و یا در شرکت ها و خانه های مردم است. اما 95 درصد نقدینگی بخش خصوصی در حساب های بانکی است که بانکها نیز آن را به مصرف رسانده اند و به صورت وام و اعتبار به اشخاص و افراد حقیقی و حقوقی پرداخت شده است. حتی برخی از بانکها اضافه برداشت هایی هم داشته اند و بیش از مبلغ سپرده های خود مصرف کرده اند.

وی با بیان اینکه نقدینگی در حساب های بانکی و همان سپرده ها و پس اندازهای بانکی است و از سوی بانکها پرداخت و خرج شده است، اظهارداشت: نقدینگی ممکن است به سمت هر بخشی که جذابیت داشته باشد، برود. حساب ها به نام اشخاص است و می توانند آن را برداشت کنند و به هر بازاری ببرند و در آن سرمایه گذاری کنند، از بازار خودرو به بازار طلا و از طلا و سکه به بورس یا به بازارهایی مثل آن ببرند. 

این تحلیلگر مسائل اقتصادی تصریح کرد: بخش هایی که دارای جاذبه و مطلوبیت بیشتری باشد، سپرده گذاران را به آنها جذب می شوند و سرمایه های خود را به آن می برند بخش ساختمان فعلا دچار رکود است و چندان استقبالی از آن نمی شود ولی سایر بازارها مثل طلا، سکه، بورس و غیره همچنان بازارهای جذابی محسوب می شوند و هر فردی را می تواند به سمت خود جذب کند.

به گفته وی، ممکن است که سیاست های بازارهای پولی و مالی به گونه ای تنظیم شود که در برخی از بازارها مطلوبیت و جذابیت ایجاد شود و نقدینگی را به سمت خود بکشد. اگر نرخ سود سپرده ها، مناسب و مورد انتظار سپرده گذاران نباشد، آنها تصمیم خواهند گرفت که سرمایه های خود را از بانکها خارج کنند و این مخاطراتی را برای نظام بانکی به همراه خواهد داشت. اگر بازاری دچار رکود شود، مشخص می شود که نقدینگی از آن خارج شده و اگر بازاری حباب گونه شود، مشخص است که نقدینگی به آن بازار سرازیر شده است.

کاهش نرخ تورم الزامی برای کاهش نرخ سود نیست

حسینی هاشمی با اشاره به اینکه سیستم بانکی قصد کاهش نرخ سود را به دلیل کاهش نرخ تورم دارد، تصریح کرد: نرخ تورم کاهش یافته است، اما این الزامی برای کاهش نرخ سود نیست به عبارت دیگر نرخ سود الزاما به نرخ تورم بستگی ندارد. نرخ اعتبارات پائین نیست و نرخ پول در بازار آزاد (بازار غیرمشتکل پولی) بالا است و نرخ ماهانه آن 3 تا 4 درصد است و برای کاهش نرخ سود باید به این موارد توجه کرد.

وی با اشاره به وضعیت نقدینگی و جذب آن به بازارهایی مثل بازار سرمایه عنوان کرد: بازارها از نظر بازدهی با یکدیگر رقابت می کنند. اگر نرخ سود در بازار پول ( بانکها) به 16 درصد کاهش یابد و بازدهی در بازارهایی مثل سرمایه بیشتر از آن باشد، مردم پول های خود را به خرید و فروش سهام اختصاص خواهند داد. پول از بانک تکان نمی خورد و فقط مالکان آن جابجا می شود.

این کارشناس مسائل اقتصادی و بانکی با بیان اینکه از وضعیت معاملات و حجم معاملات بازارهایی مثل سرمایه می توان فهمید که نقدینگی وارد آنها شده یا خیر، افزود: رونق یا رکود بازارها نشان می دهد که پول از آنها خارج شده و یا وارد آنها شده است. به هر حال در سیاست گذاری های بانکی باید دقت شود که در سایر بازارها جاذبه ایجاد نشود.