تاثیرات بحران مالی قبرس بر منافع روسیه

سرانجام پس از رایزنی های مستمر وزرای مالی منطقه یورو در خصوص اعطای بسته حمایتی ۱۳ میلیارد دلاری به قبرس به توافق رسیدند. از دیدگاه اروپا کمک مالی به قبرس اساسا می تواند ثبات مالی قبرس و کل اروپا راتضمین کند. قبرس در مقابل برای کسب این وام باید کسری بودجه خود را کاهش دهد، بخش بانکی خود را ساماندهی و مالیات های مستقیم را افزایش دهد وروند خصوصی سازی در کشور را سرعت بخشد. توافق میان قبرس با منطقه یورو و صندوق بین المللی پول نه ماه پس از تقاضای رسمی کمک مالی این کشور برای نجات از ورشکستگی صورت گرفته است. در نشست اخیر دو طرف در زمینه برنامه نجات مالی به توافق رسیدند و به این ترتیب همه سپرده های بانکی در این کشور مشمول مالیاتی خواهند شد. بر این اساس بر سپرده های کمتر از صد هزار یورو، ۷۵/۶ درصد و بر سپرده های بیش از صد هزار یورو، ۹/۹ درصد مالیات وضع خواهد شد و مستقیما این مالیات از حساب ها برداشت می شود.
اعمال مالیات های جدید لطمه زیادی به سپرده گذاران روسی می زند که ۱۵ الی۲۰ میلیارد یورو در این کشور سپرده دارند. بحران مالی در قبرس در روزهای اخیر و دور جدید فشار اتحادیه اروپا به اعمال مالیات بر سپرده ها در بانک های قبرس، با نگرانی مقام های روسیه روبرو گردیده است. پوتینرییسجمهوریروسیهامکان اعمال مالیات بر سپرده های بانکی در قبرس را غیرمنصفانه و خطرناک خواندهو هشدار داد روسیه برای تشدید موضع خود در مذاکرات برای ادامه ارائه وام به قبرس در صورت اعمال چنین مالیاتی آمادگی دارد. به گفته پوتین این کشور به درخواست کمیسیون اروپا بازپرداخت اقساط وام ۵/۲ میلیارد یورویی که در سال ۲۰۱۱ در اختیار قبرس قرار داده بود تمدید می کند و ما نیز در کمک به بهبود شرایط اقتصادی قبرس سهیم خواهیم شد. در آخر سال ۲۰۱۱ که قبرس با مشکل مالی جدی مواجه شده بود ما تصمیم گرفتیم با پرداخت ۵/۲ میلیارد یورو وام به این کشور به آن کمک کنیم. اکنون نیزبه درخواست کمیسیون اروپا دریافت اقساط این وام ها را به تعویق می اندازیم.
مدودیف نخست وزیر روسیه نیز نسبت به اقدام قبرس در اعمال مالیات بر سپرده های بانکی هشدار و آنرا نگران کننده می خواند. وی معتقد است بسیاری از کمپانی های علنی روسیه در قبرس حساب بانکی دارند زیرا این امر برای انجام معاملات مناسب است و در مورد حجم سپرده های خاکستری اتباع روسیه در بانک های قبرس اغراق شده و حجم آنها در حدودی که معمولا در این مورد صحبت می شود، نیست و ما ناچاریم موضع قطعی بگیریم. وی در خصوص فشار اتحادیه اروپا تاکید دارد« باید مشخص شود همه این ماجرا به کجا ختم می شود و باید عواقب این بحران برای سیستم مالی جهان و منافع روسیه در این کشور محاسبه شود» . شووالوفمعاوننخستوزیرروسیهنیزبحرانمالیقبرسراازجهتاتصالآنبهاتحادیهاروپاواحتمالسرایتکلیآنبهاقتصادروسیهحایزاهمیتمی داند.
دیمیتری پسکوف سخنگوی رئیس جمهور روسیه نیز بر این است که اخذ مالیات ناگهانی از تمام سپرده های بانکی در قبرس به عنوان ضبط و مصادره اموال تعبیر می شود و این امر به بازگشت سرمایه های روسی به میهن کمک خواهد کرد. به همین دلیل است که نمایندگان دومای دولتی روسیه و فعالان بخش تجاری به اتخاذ اقدامات فوری برای اصلاح امکان سرمایه گذاری در روسیه دعوت می کنند تا پول از قبرس به روسیه جلب شود. آنتون سیلوانوف وزیر دارایی نیز اعلام نمود روسیه در جریان مذاکره با قبرس در مورد واگذاری وام به آن ضرورت واگذاری اطلاعات مربوط به کمپانیهای روسی را مطرح خواهد کرد. ما میخواهیم شفافیت قبرس را بالا ببریم. ما همچون همکاران خارجی به این امر علاقمند هستیم. به قبرس پیشنهاد میکنیم در جهت واگذاری اطلاعات اقدام کند» . رسانه های روسیه نیز از این اقدام قبرس بعنوان « ضبط و مصادره اموال» یاد کردند.
ازآنجاکهاقتصادقبرسبردوپایهجهانگردیونظامبانکیاستواراستاتخاذسیاستوضعمالیاتبرسپرده هابهمنزلهخودکشینظامبانکیقبرسوفرارسرمایه هاازاینکشوراست. در این میان روس ها که بیشترین سرمایه گذاری در نظام بانکی قبرس را انجام داده اند و وضع چنین مالیاتی خسارت سنگینی به آنها تلقی می شود؛ واکنش های بسیار شدیدی نشان دادند. طبق برآورد بنگاه Moody’ s بانک هایروسیکهباکمپانی هایثبتشدهدرقبرسوبانک های قبرس معامله می کنند، می توانند متحمل خسارت ۴۳ تا ۵۳ میلیارد دلار شوند.
روسها سال ها است قبرس را به عنوان کشوری به شمار می آورند که دارای دستگاه قضایی طرفدار سرمایه گذاران، قوانین بانکی غیرسختگیرانه و مالیات های اندک است. گفته می شود شرکت های روسی حدود۱۹ میلیارد دلار سپرده بانکی در قبرس دارند. بر اساس اطلاعات موجود حدود نیمی از سپرده های بانکی در قبرس به مشتریان روس تعلق دارد که اکثرا از سرمایه داران روسیه می باشند. در صورت اعمال مالیات بانکی ۹/۹ درصد بر سپرده های بانکی در قبرس، روسها حدود ۳ میلیارد دلار متضرر می شوند. قبرس به عنوان حیاط خلوت سرمایه داران و مقام های دولتی روس برای سپرده گذاری عمل نموده و حجم وسیعی از سرمایه های روسی در بانک های قبرس سپرده گذاری شده است. مسکو در سال ۲۰۱۱ وامی به ارزش دو و نیم میلیارد یورو به جزیره قبرس اعطا کرد.
حدود ۴۰ درصد ذخایر ارزی روسیه به یورو است در حالی که میانگین رقم جهانی ذخایر یورو ۲۵ درصد می باشد و این ذخایر بالا و غیرطبیعی یورو در سال های اخیر باعث ضرر چند میلیاردی روسیه شده است و اکنون اروپایی ها می خواهند قسمتی از مشکلات داخلی خود را با پول های روس ها در بانک های قبرس حل و فصل کنند. منابع آمریکائی نیز بحث میان روسیه و اتحادیه اروپا بر سر قبرس را نبرد پوتین رئیس جمهور روسیه با آنگلا مرکل صدراعظم آلمان می دانند.
گروهی از کارشناسان روسیه معتقدند قبرس مشغول تطهیر سرمایه های کثیف روسیه، اوکراین و قزاقستان است و به همین خاطر نظام مالی این کشور مدتهاست دچار تکان های شدید داخلی شده است و دولتمردان روس تصور می کنند بانک ها فقط در روسیه ورشکست می شوند و به قبرس بیش از حد اعتماد کردند. اما مهم آن است که مردم عادی روسیه هم که در قبرس حساب بانکی ندارند آسیب خواهند دید زیرا نرخ برابری روبل به خاطر کاهش ورود ارز به روسیه تضعیف شده و کالاهای وارداتی برای جبران خسارت شرکت ها در قبرس رشد خواهند کرد. در مقابل دیدگاههای این گروه، نظریه دیگری وجود دارد که چرا نظام بانکی و حقوقی روسیه به گونه ای طراحی نشده که از فرار سرمایه داخلی به خارج جلوگیری کند علاوه بر این چرا شرکت های بزرگ و میلیاردرهای روس بعد از آغاز بحران مالی و خصوصا ورشکستگی یونان پول خود را از بانک های قبرس که متصل به شبکه بانکی اروپا است بیرون نکشیده اند.
اما گروهی دیگر بحران قبرس را از دیدگاه سیاسی مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهند. این گروه این بحران را انتقام اروپایی هاازمواضعروسیهدرارتباطباسوریهمی دانند. آنها مواضع مانوئلباروزورئیسکمیسیوناروپاییبر عدم سازگاری منافع روسیه با اولویت های اروپایی در زمینه های انسانی و ژئوپولتیکی از جمله سوریه را مورد تاکید قرار می دهند. باروزواز روسیه دعوت کرد مذاکرات با کمیسیون اروپایی را قطع نکند زیرا در غیر اینصورت مجبور خواهد شد نه با یک بوروکراسی در بروکسل بلکه با بوروکراسی ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا سر و کار داشته باشد که این کار برای مسکو دشوارتر و نتیجه بدتری خواهد داد.
سرگئی کاراگانوف رئیس افتخاری شورای سیاست خارجیودفاعیروسیهازمعدودافرادیاستکهدرخصوصبحرانقبرسنگاهمتفاوتیداشته ومعتقداستورشکستهشدننظامبانکیقبرساقدامعمدیوحسابشدهاتحادیهاروپااستولی علت اصلی این رفتار آن است که کشورهای شمالی اروپا نظیر آلمان به کشورهای کمربند جنوبی اتحادیه اروپائی هشدار می دهند که اگر آنها از ریاضت واقعی اقتصادی خودداری کنند سرنوشت قبرس در انتظارشان خواهد بود. طبعا اگر قبرس در مقابل فشار اتحادیه اروپا برای وضع مالیات سنگین بر سپرده های بانکی خودداری می کرد یا می بایستی از حوزه یورو خارج می شد و یا منطقه یورو به دو بخش تقسیم می گردید.
در حالی که مقامات آلمانی درصدد اثبات این مدعا هستند که روسیه در قبرس عملیات پولشویی انجام می دهد و رئیس سرویس اطلاعات خارجی آلمان در نشست غیرعلنی کمیسیون اقتصادی پارلمان آلمان به میزان بالای پول های سیاه روسیه در بانک های قبرس اشاره نموده است. امافئودور لوکیانوف رئیس شورای سیاست خارجی و دفاعی روسیه اروپا با مطرح کردن موضوع پول کثیف روسی بهانه لازم برای دخالت در نظام بانکی قبرس را برای خودش فراهم کرد و بعید است زمانی ارقام دقیق خسارات شرکت های روسی را بدانیم این حوادث یکبار دیگر یادآوری کرده که در عصر حاضر جزایر امن باقی نمانده است.
قبرس از جنگ های صلیبی تا جنگ سرد بارها در میانه رقابت های ژئوپلییتک منطقه ای قرار گرفته است. در دوران جنگ سرد تهدید ائتلاف قبرس با روسیه نگرانی در بلوک غرب در پی داشت. این بار نیز در شرایط پیچیده کنونی، نگرانی از وضعیت منابع گاز طبیعی، احتمال خروج از بلوک اروپایی و ائتلاف با روسیه کاملا مشهود است. تحولات بیست سال اخیر نشان می دهد قدرت های بین المللی از جمله روسیه بدنبال منافع خود در این جزیره می باشند. روسیه یکی از کشورهای تاثیرگذار در تحولات قبرس است. بخش زیادی از سپرده های موجود در بانک های قبرس متعلق به سرمایه گذاران خارجی مانند روس ها است. در حالی که پوتین به مصادره سپرده های روسیه در قبرس و پرداخت مالیات های سنگین اعتراض دارد اما همزمان تلاش کرده است تا با استفاده از بحران قبرس، سرمایه های برون مرزی را به کشور بازگرداند. اراده اصلی مسکو بازگرداندن سرمایه های اتباع روسی به کشور است. تلاش نیکوزیا جهت دریافت کمک از روسیه با بن بست روبرو شده است و مسکو از گرفتن وام قبرس از صندوق بین المللی پول و اتحادیه اروپا تاکید دارد. قبرسبیش از حد انتظار به کمک روسیه دلبسته است.