«مسکن مهر»؛ از مزخرف خوانی تا سیاسی کاری!

برای آنان که با حوزه مسکن و املاک سر و کار دارند، صحبت کردن از طرحِ «مسکنِ مهر» شاید مصداق آشنایی شناگر و آب باشد. طرحی که از سال 86 شروع شده بود و باعث خانه دار شدن خیل عظیمی از اقشار ضعیف جامعه شد، طبیعتاً نباید برای هیچ فرد معمولی هم ناشناخته باشد، چه رسد به فعالان حوزه مسکن! در یک نگاهِ واقعی و به دور از حب و بغض های سیاسی رایج، باید اعتراف کنیم که اگر مسکن مهر نمی بود، مالکان کنونی آن که نزدیک به 4 میلیون خانوار را شامل می شوند، شاید هرگز به رویای خانه دار شدن جامه عمل نمی پوشاندند. مختصاتِ طرح مذکور اصولاً به صورتی تعریف شده بود که اغلبِ اقشارِ ضعیف جامعه، خواستار پیوستن به آن می شدند. در نظرِ این افراد، خانه دار شدن با کمترین آورده ی مالی ممکن و استفاده از تسهیلات ارزان قیمتِ دولت، چیزی نبود که همیشه پیش بیاید و یا بتوان از آن صرف نظر کرد.

دولت احمدی نژاد به خوبی توانسته بود گامی مهم را در جهتِ تحقق یکی از اصولِ مهم قانون اساسی بردارد و استقبال مردم نیز از این طرح، قابل توجه بود. براساس اصل سی‌ویکم قانون اساسی «داشتن مسکن متناسب با نیاز، حق هر فرد و خانواده ایرانی» بوده و «دولت موظف است با رعایت اولویت برای آنها که نیازمند‌ترند بخصوص روستانشینان و کارگران زمینه اجرای این اصل را فراهم کند.» بر این اساس، طرح مسکن مهر را با توصیفاتِ پیش گفته باید اجرای نعل به نعل همین اصلِ عدالت محور قانون اساسی تصور کرد. در مورد مزایا و معایب این طرح، سخن بسیار گفته شده است و ما هم در این مجال نمی خواهیم با استفاده از ادبیاتِ احساسی، به دفاع یکسویه از آن بپردازیم! با این وجود، هر فرد با وجدانی تصدیق می کند که آنچه تا کنون گفته شد، چندان هم دور از واقعیت نیست! واقعیتِ تلخِ دیگری که در این زمینه وجود دارد این است که گاهی اغراضِ و منافع شخصی، حزبی و گروهی چنان ما را تحت تاثیر خود قرار می دهد که علناً دست به قلبِ واقعیات در عرصه مسائل عمومی می زنیم.

بدون هیچ شکی، عباس آخوندی وزیر کنونی راه و شهرسازی را باید مصداق همین گفتار دانست. وی که در جریان جلسه رای اعتماد مجلس و برای جلب رای نمایندگان، گفته بود:«من اولین فردی بودم که طرح مسکن مهر را وارد نظام برنامه ریزی کشور کردم!»، به فاصله کوتاهی پس از تکیه زدن بر مسند وزارت، کارویژه خود را فحاشی به طرح مسکن مهر قرار داد. در چنین فضایی، طبیعتاً بر باد رفتن آرزوهای متقاضیان طرح های نیمه تمامِ مسکن مهر برای خانه دار شدن، اولین پرده از تراژدی ممکن الوقوع در دولت یازدهم بود. جالب آنکه اکنون و پس از کارشکنی های مکرر جناب آخوندی در مسیر تکمیل و تحویل مسکن مهر به متقاضیان، بازار مسکن در یک رکودِ تاریخی و سرسام آور به سر می برد. در موردِ چراییِ غیرواقعی بودنِ بهانه تراشی های جناب آخوندی و همکارانش در مسیر اجرای مسکن مهر، گمانه هایی هست که بعداً به آن خواهیم پرداخت، ولیکن؛ مرور ایراداتِ کارشناسی جناب آخوندی بر طرح مسکن مهر هم، یکی از ضروری ترین اقداماتِ ممکن در این مجال خواهد بود.

برخی ادعاهای وزیر محترم راه را اما متاسفانه نمی توان در یک بستر کارشناسی شده و حتی مودبانه پاسخ داد. به عنوان مثال، ایشان در متن اظهارنظرِ معروفی، گفته است:«مسکن مهر طرح مزخرفی است!»، به واقع پاسخِ کارشناسانه و مودبانه به این سخن جناب وزیر چیست جز خاموشی؟! جناب آقای آخوندی که سال گذشته و طی یک مراسمِ رسمی، علناً از لیبرالیسم دفاع کرده اند، بعضاً اشکالاتِ مودبانه ای را نیز بر طرحِ مسکن مهر وارد نموده اند. به عنوانِ مثال، ایشان در همان روزهای آغازین بر عهده گرفتن مسئولیتِ وزارت، با فراموش کردن دفاع سرسختانه از مسکن مهر در جلسه رای اعتماد، گفته است:« 38 هزار میلیارد تومان از منابع بانک مرکزی به پروژه مسکن مهر تزریق شده و براساس قراردادهای قبلی نیز 12 هزار میلیارد تومان دیگر نیز باید به این پروژه تزریق شود و در مجموع 50 هزار میلیارد تومان صرف ساخت پروژه مسکن مهر شده است. تزریق 50 هزار میلیارد تومان موجب افزایش پایه پولی کشور می‌شود. مسکن مهر تأثیر 100 درصدی بر تورم اقتصادی کشور دارد. میزان تورم کشور در حال حاضر 44 درصد بوده که بیش از 40 درصد آن ناشی مربوط به مسکن مهر بوده است.»

ورای سخنان مزخرف شکلِ آقای آخوندی، حتماً باید این ادعای ایشان بررسی شود. چه اینکه این ادعا ظاهراً در برخی نقاط، چندان هم دور از واقعیت نیست. اما متاسفانه واقعی بودن این ادعای سیاسی هم، تنها در ظاهر آن است! چه اینکه آمارهای قبل از اجرای این طرح و بعد از روی کار آمدن دولت یازدهم نشان می‌دهد این طرح نقش چندانی در افزایش رشد نقدینگی نداشته است. طبق آمار بانک مرکزی حجم نقدینگی در یک سال منتهی به پایان آذر سال 93، 1/24 درصد رشد کرده است. به عبارت بهتر در یک سال حاکمیت دولت یازدهم، 132 هزار میلیارد تومان به حجم نقدینگی کشور اضافه شده است. این در حالی است که متوسط رشد نقدینگی از سال آغاز اجرای این طرح تا سال 1392 حدود 26 درصد بوده و این نشان می‌دهد با روی کار آمدن دولت یازدهم و عدم تامین اعتبار مسکن‌مهر همچنان رشد نقدینگی روند سابق خود را حفظ کرده است.

جالب اینکه با وجود توقف طرحِ «مزخرف!» مسکن مهر از سوی دولت تدبیر، این دولت در افزایش نقدینگی کشور در طول 37 سال گذشته-از ابتدای انقلاب تا کنون!- رکورد زده است. به صورتی که اقتصاددانان هر روز نسبت به این مسئله و ادامه چاپ اسکناسِ بدون پشتوانه در دولت جناب روحانی، اعلام خطر می کنند. مسئله اما به همین جا ختم نمی شود! گزارش کمیسیون عمران مجلس که در اردیبهشت ماه سال 94 منتشر شد، به خوبی بهانه تراشی های غیر قابل توجیه دولت برای توقف سیاسی مسکن مهر را نشان داد. انتشار این گزارش، درواقع سنگی بر جام دروغ های دولت در زمینه مسکن مهر بود. در این میان، سوال مردم این است که چرا باید تکمیل خانه های آنها، قربانی اینگونه سیاست بازی ها شده، طرح مسکن مهر با گذشت سه سال از آغاز دولت یازدهم، هنوز هم تکمیل نشود؟ برای درکِ واقعیت های جاری در زمینه طرح مسکن مهر اما، مرور بخشی از گزارش کمیسیون عمران مجلس، خالی از لطف نخواهد بود.

در بخشی از گزارش مذکور می خوانیم:« مهمترین مسئله در مسکن مهر، بررسی سرعت پیشرفت و تکمیل این طرح است... گزارش دریافتی از بانک مسکن نشان می دهد که متوسط سهم الشرکه پرداختی به پیمانکاران در ۹ ماهه پایانی دولت قبل، ماهانه حدود ۵۸۰ میلیارد تومان بوده است. با تغییر دولت، این رقم در نیمه دوم سال ۹۲ به ۳۰۰ میلیارد تومان، در سال ۹۳ به ۱۵۰ میلیارد تومان و نهایتا در دی ماه ۹۳ با ۸۶ درصد کاهش به ۸۰ میلیارد تومان تنزل یافته است. یعنی روند پرداخت اعتبار برای تکمیل پروژه ها در حال حاضر نسبت به ۹ ماهه پایانی دولت دهم کمتر از یک هفتم شده است؛ این در حالی است که در همین بازه زمانی، میزان اقساط بازگشتی مردم به بانک مسکن دو برابر شده و از حدود ماهانه ۱۲۵ میلیارد تومان در اوایل سال ۹۲ به ۲۵۵ میلیارد تومان در دی ماه ۹۳ رسیده است.» تمامی این واقعیت  های میدانی نشان دهنده آن است که بر خلاف ادعاهای جناب آخوندی، سنگ اندازی در مسیر اجرای طرح مسکن مهر، دلایلی سیاسی، شخصی و غیر کارشناسی دارشته است. در غیر اینصورت، چگونه ممکن است فردی که خود را مبدع اصلی این طرح معرفی کند، به یکباره اینهمه موضع خود را تغییر داده، آن را «مزخرف» بخواند؟

هر چه هست، واقعیتِ روی زمین، سرگردانی متقاضیانِ مسکن مهر و انتظارِ تمام نشدنی آنها برای تکمیل و تحویل واحدهای مسکن مهر است. انتظاری که گویا قرار نیست به این زودی ها به سر برسد! جدیدترین اظهارات مسئولین وزارت راه و شهرسازی، خبر از تکمیل طرح مسکن مهر در سال 97 می دهد! این در حالی است که پیش از این، جناب آخوندی قول داده بود سال 94 پروژه های مسکن مهر را تکمیل کرده، به صاحبان آن تحویل بدهد. قصه ی مسکن مهر، حالا کم کم به یک درامِ اجتماعی شبیه می شود. یک تراژدی دردناک که در سایه اختلاف های سیاسی و البته منافع شخصی، عده کثیری از مردم چشم انتظار را آزار می دهد و اشک متقاضیان را از دیده ها سرازیر می کند. همه اینها در حالی است که پیش از اینها و در ماه های ابتدایی سال 93، رهبر انقلاب راجع به تاثیرگذاری دیدگاه های سیاسی بر روند تکمیل مسکن مهر هشدار داده، فرموده بودند:« اگر احتمالا با اصل طرح مسکن مهر و یا نحوه تزریق اعتبارهای بانکی به آن مخالفتی وجود دارد ، اما این را هم بدانیم که اکنون چند میلیون نفر چشم انتظار تکمیل مسکن مهر هستند و باید این کار بطور جدی پیگیری شود و به اتمام برسد.»