تَرَک سد دز شایعه است

حمید چیت چیان در برنامه «تیتر امشب» شبکه خبر سیما، عملکرد این وزارتخانه را در مهار سیلاب اخیر تشریح کرد و گفت: هرچند این بارش‌ها مشکلاتی را ایجاد و خسارت‌هایی را وارد کرد اما این خسارت‌ها در برابر منافع آن بسیار کوچک و جبران شدنی است.

وی با اشاره به اخطاریه های صادر شده از سوی سازمان هواشناسی درباره بارش‌ها، گفت: این اخطاریه‌ها بسیار به موقع و موثر بود و اگر این اخطاریه ها نبود، آمادگی ها کمتر می‌شد و به خاطر این اخطارها همه مسئولان و سازمان‌ها و از جمله وزارت نیرو مهیای این مسئله شدند و برای آن چاره جویی کردند.

چیت چیان افزود: در ۲۳ فروردین همزمان با اخطاریه سازمان هواشناسی، این اخطاریه برای مدیران ارسال و ابلاغ شد. وزیر نیرو در پاسخ به این پرسش که چرا سد دز را زودتر خالی نکردید؟ گفت: در این اخطاریه ها اسمی از سدهای دز و کارون نیامده و در مناطقی که در اخطاریه‌های سازمان هواشناسی ذکر شده، حداقل ۵۰ سد داریم و عقل سالم قبول نمی کرد که آب همه سدها را تخلیه کنیم  و از نظر کارشناسی هم نمی توانستیم این کار را انجام دهیم.

وزیر نیرو ادامه داد: همیشه پیش بینی های هواشناسی براساس احتمالات است و در این پیش بینی ها مشخص نبود در کدام سد، سیلاب و به چه میزان اتفاق خواهد افتاد؟ وی با اشاره به اینکه کشور ما در منطقه خشک و نیمه خشک قرار گرفته است، گفت: حدود ۱۲ سال را خشکسالی تجربه کردیم و نباید براساس احتمالات، آب همه سدها را خالی کنیم.

چیت چیان افزود: اگر سیلاب در سد دز ۲ هزار متر مکعب بر ثانیه بود، نیاز به باز کردن دریچه های سد و سرریزها نبود. در ساعت صفر بامداد پنجشنبه میزان ورودی آب به سد دز حدود ۳۵۰۰ متر مکعب بر ثانیه بود و پیش از آن یعنی ۳ ساعت قبل از آن خیلی کمتر یعنی حدود ۱۲۰۰ متر مکعب در ثانیه بود.

وی ادامه داد: اما ساعت ۳ بامداد پنجشنبه میزان ورودی آب به سد دز به ۸ هزار متر مکعب در ثانیه رسید و این میزان در طول عمر این سد تجربه نشده بود.

وزیر نیرو در پاسخ به این پرسش که چرا دریچه پائینی سد دز را باز کردید؟ گفت: در ۱۲ سال گذشته در منطقه خوزستان، خشکسالی داشتیم و جلوی سه دریچه کشاورزی سد دز را رسوب ها گرفته بود و به علت این رسوب ها نگرانی وجود داشت که اگر این دریچه ها باز شود در نتیجه ورود گل و لای و یا تنه درخت امکان مجدد بستن دریچه نباشد لذا پارسال این دریچه ها آماده سازی شد و از آنجایی که اکنون حجم بزرگی از آب وارد شد این امکان وجود داشت این دریچه ها را باز کنیم تا رسوب های جلوی دریچه را شستشو دهد.

وزیر نیرو ادامه داد: حدود یک میلیون متر مکعب از رسوب های سد دز همراه با جریان سیلاب خارج شد و دریچه ها به خوبی در حال کارند. چیت چیان افزود: نیمی از آبی که همراه سیلاب به داخل سد دز آمد در داخل سد نگهداری و بقیه آزادسازی شد.

وی با اشاره به اینکه سیلاب بزرگی در سد کرخه داشتیم، گفت: میزان ورود آب به این سد ۴۵۰۰ متر مکعب بر ثانیه بود اما چون این سد قبلا آب زیادی نداشت توانست این میزان آب را بپذیرد و نیازی هم به تخلیه آب نبود. مقداری از تصمیمات مدیران سدها بر اساس پیش بینی ها و مقداری هم بر اساس رفتارهای گذشته سد است.

چیت چیان در پاسخ به این پرسش که چرا قبل از باز کردن دریچه های سد برای جلوگیری از غافلگیری مردم، اطلاع رسانی نکردید؟ گفت: اطلاع رسانی بسیار موثر و خوبی انجام شد. وی افزود: سه شنبه ستاد مدیریت بحران در استانداری خوزستان تشکیل شد و چهارشنبه مدارس تعطیل اعلام و هشدارهای لازم داده شد و نیروهای امدادگر از جمله هلال احمر، بسیج، سپاه، ارتش و نیروی انتظامی آمادگی کامل داشتند و به صورت بسیار موثری اقدام به تخلیه اهالی روستاهای کنار رودخانه کردند.

وزیر نیرو ادامه داد: از پنجشنبه صبح هم مرتب اطلاع رسانی شد و به همین علت به رغم اینکه ۲۵ روستا در معرض آب گرفتگی قرار گرفت فقط یک نفر تلفات در کل استان خوزستان بود. سیل دزفول در تاریخ ۷۰ سال گذشته این شهر سابقه نداشت.

وی ادامه داد: همین سیلاب در عربستان و یمن ۴۵ نفر کشته داد اما در کل ایران در جریان این بارش ها فقط ۲ نفر در استان  ایلام و یک نفر در استان خوزستان متاسفانه جان باختند و سه نفر هم به علت ساعقه بود که ارتباطی با سیل ندارد و این نشان می دهد این کار به خوبی مدیریت شد.

چیت چیان افزود: توجه اصلی به این بود که کمترین آسیب و کمترین تلفات را داشته باشیم. اکنون میزان ورودی آب رودخانه در اهواز حدود ۱۲۰۰ متر مکعب در ثانیه است که به هیچ وجه صدمه ای به شهر اهواز و ساکنان آن نخواهد زد.

وزیر نیرو در پاسخ به این پرسش که اگر سد «بختیاری» ساخته می شد این سیلاب به راحتی مهار می شد؟ گفت: درباره سدها دو دیدگاه افراط و تفریط وجود دارد. دیدگاه افراطی این است که هر جا امکان سد سازی بود باید ساخته شود بدون توجه به ابعاد اقتصادی، ‌فنی و زیست محیطی مسئله اما دیدگاه تفریط این است که هر سدی در هر جایی نباید ساخته شود و سد سازی به طور کلی محکوم است.

چیت چیان ادامه داد: هیچکدام از دیدگاه ها را صحیح نمی دانیم و دیدگاه صحیح این است که بر حسب اقتضائات و با توجه به همه ابعاد اجتماعی و زیست محیطی، ‌اقتصادی و فنی باید تصمیم گرفت. وی افزود: ابتدا سد بختیاری  برای تولید برق با ارتفاع بالا طراحی شد اما محاسبات نشان داد برق تولیدی این سد در مقایسه با سایر انواع برق از جمله برق حرارتی و نیروگاه های تجدیدپذیر به هیچ وجه مقرون به صرفه نیست؛ بنابراین معیارهای صحیح را برای مشاور مشخص کردیم و دوباره طراحی شد و ارتفاع سد و ظرفیت نیروگاه آن کمتر شد و هزینه تمام شده برق را کاهش دادیم و این طراحی انجام و در مرحله ساخت قرار دارد.

وزیر نیرو اضافه کرد: اگر مطابق با برنامه قبلی هم ساخت سد بختیاری آغاز می شد تاکنون به پایان نمی رسید و نمی توانست این سیلاب را مهار کند. چیت چیان درباره وضعیت لایروبی رودخانه ها هم گفت: لایروبی رودخانه ها کمک می کند تا جریان سیل آرام تر شود اما طول رودخانه های استان خوزستان ۶ هزار و ۷۱۵ کیلومتر است و مطالعات حد بستر حریم در ۲ هزار و ۳۰۶ کیلومتر و پهنه بندی سیلاب هم انجام شده است اما طول ساماندهی انجام شده در استان فقط ۵۳ کیلومتر بوده  و علت آن محدودیت منابع است.

وی افزود: ۱۹ کیلومتر از رودخانه های استان لایروبی شده و معادل ۵ و نیم میلیون متر مکعب از رسوب‌های رودخانه جابه جا شده است. وزیر نیرو با اشاره به اینکه متاسفانه در سال‌های اخیر دست اندازی به حریم و بستر رودخانه ها افزایش یافته است، گفت: مدیران وزارت نیرو فقط پارسال ۴۷۲ مورد به کسانی که به حریم رودخانه دست اندازی کردند، تذکر دادند و ۲۱۰ مورد پرونده  قضایی تشکیل شده است.

چیت چیان درباره شایعه ترک خوردن سد دز هم گفت: این شایعه صحت ندارد، زیرا سامانه ها و تجهیزات اندازه گیری در سدها نصب شده و شاخص‌های پایداری در آن مشخص است. وی درباره قطع آب آشامیدنی در مناطقی مانند پل دختر در زمان سیلاب هم گفت:‌ خط انتقال آب از آبگیر شکست و آبگیر و پمپ ها، زیر آب رفت و با توجه به شرایط سیلابی سخت امکان دسترسی به آن محل نبود.

وزیر نیرو با بیان اینکه ظهر شنبه این تاسیسات دوباره شروع به کار کرد، گفت:‌ اکنون مسئله حل شده است. در بسیاری از شهرها که تاسیسات صدمه دید اما به علت اطلاع قبلی از احتمال سیلاب، بیشترین مقدار آب شرب را در مخازن ذخیره کردیم و مردم در بسیاری از شهرها متوجه اشکال در سیستم آبرسانی نشدند.

وی گفت: فقط در یکی از شهرهای استان خوزستان ناچار به توزیع آب های بسته بندی شده شدیم. وزیر نیرو در پاسخ به این پرسش که آیا با توجه به بارش‌های اخیر از بحران آبی عبور کرده ایم؟ گفت:‌ براساس آمارها از اول مهر ۹۴ تا ۲۸ فروردین ۹۵ در کل کشور به طور متوسط ۲۰۹ میلی متر بارش داشتیم و پارسال این رقم ۱۷۱ و متوسط ۴۷ سال گذشته ۲۰۶ میلی متر بود.

وی افزود: بنابراین ۲۲ درصد نسبت به سال گذشته و یک درصد نسبت به متوسط سال های گذشته افزایش بارش داشتیم و این نوید بسیار خوبی برای مردم کشورمان است که از شدت خشکسالی که در ۱۵ سال اخیر اکثر مناطق کشور دچار آن بودند فاصله گرفتیم.

چیت چیان ادامه داد:‌ در برخی از مناطق کشور از جمله در استان‌های اصفهان، فارس، ‌یزد و کرمان هنوز با کاهش بارندگی ها مواجه‌ایم. در استان اصفهان نسبت به دراز مدت ۳۰ درصد کاهش بارندگی داریم، در تهران ۴ درصد، در چهار محال وبختیاری ۱۲ درصد، در خراسان جنوبی ۲۹ درصد، در خراسان رضوی ۱۰ درصد، در سمنان ۲۰ درصد، ‌در فارس ۱۸ درصد و کرمان ۳ درصد و در هرمزگان ۲۴ درصد نسبت به متوسط ۴۷ سال گذشته کاهش بارندگی داریم.

وزیر نیرو افزود: در سد زاینده رود در اصفهان و سد درودزن در استان فارس، ‌سد ساوه و سد کوثر در استان کهکیلویه و بویراحمد متاسفانه با مشکلات آب مواجه هستیم. چیت چیان با بیان اینکه در سال‌های آبی هم باید مصرف خود را کنترل کنیم، از مردم خواست همچنان مراقب مصارف خود باشند.

وی ‌با اشاره به اینکه استان های کهکیلویه و بویراحمد، خوزستان، ‌ بوشهر و بخشی از استان هرمزگان و بخش جنوبی استان فارس از آب سد کوثر استفاده می کنند گفت: از طریق خط لوله ۷۰۰ کیلومتری متصل به این سد برای این استان ها آب تامین می شود. اکنون در این سد به شدت دچار محدودیت آب هستیم.