اقدام دیرهنگام، منع واردات کولرگازی‌های پرمصرف/ ادامه قاچاق «برق خورهای کم بازده»

پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- چند سالی است که کفه‌های ترازوی مصرف و تولید برق در کشورمان به سمت مصرف سنگینی می‌کند. هنوز فصل بهار به پایان نرسیده با گرم شدن هوا کولرها یکه‌تازی می‌کنند. طی سال‌های اخیر نیز به تدریج کولرهای آبی جای خود را به کولرهای گازی داده‌اند که ضمن زیبایی بیشتر در سرمایش کارایی بیشتری دارند، اما تمایل مردم برای استفاده از کولرهای گازی به معضلی برای صنعت برق تبدیل شده است. درواقع ازآنجا که این نوع از وسیله سرمایشی مصرف بالایی دارد، موازنه تولید و مصرف برق به‌خصوص در ایام گرم‌ سال را برهم زده است.

علاوه بر این ورود حجم بالای کولرهای گازی قاچاق و همچنین عدم نظارت بر استاندارد مصرفی وسایل سرمایشی که به صورت رسمی به کشور وارد می‌شود باعث شده است تا سهم این وسایل از کل مصرف بخش خانگی به مراتب بیشتر از نوع استاندارد آنها شود. به‌طوری که گزارش‌های وزارت نیرو نشان می‌دهد که از مجموع ٤٧درصد مصرف برق ساختمانی حدود ٣٠درصد از آن سهم سیستم‌های سرمایشی است که البته این میزان روزبه‌روز بیشتر می‌شود.

طبق آمارهای موجود‌ سال گذشته حدود ٤٥هزار مگاوات برق درکشور مصرف شده که حدود ١٦هزار مگاوات از آن مربوط به سیستم‌های سرمایشی است. یعنی یک سوم از کل مصرف برق، سهم سیستم‌های سرمایشی است. دو نوع سیستم سرمایشی وجود دارد: یکی موضعی و دیگری متمرکز. سیستم سرمایشی متمرکز درواقع چیلرها هستند که استفاده خیلی کمی دارند؛ اما آنچه در کشور ما در بخش خانگی زیاد مورد استفاده قرار می‌گیرد، سیستم‌های سرمایشی موضعی هستند که شامل کولرهای آبی و گازی می‌شود. کولرهای گازی به‌طور متوسط ٤برابر کولرهای آبی مصرف برق دارند.

البته درخصوص مصرف بالای برق وسایل سرمایشی تمام تقصیرها را نمی‌توان بر دوش مصرف‌کننده انداخت. چه آن‌که کولرهای آبی که وسیله مورد توصیه وزارت نیرو برای بسیاری از شهرهاست، راندمان بسیار پایینی دارد و علاوه براین آب زیادی نیز مصرف می‌کند. براین اساس تمایل برخی از مصرف‌کنندگان برای خرید کولرگازی به کارایی پایین کولرهای آبی مربوط می‌شود. این درحالی است که تکنولوژی مورد استفاده برای تولید کولرهای آبی به بیش از ٤٠‌سال قبل برمی‌گردد که در این مدت طولانی هیچ تغییری در شکل و کیفیت آنها انجام نشده است. بنابراین مسئولان وزارت نیرو می‌بایست با حمایت از تولید کولرهای آبی با راندمان بالا و ارزان‌قیمت زمینه تشویق مردم برای استفاده از این نوع وسیله سرمایشی را فراهم کنند.

اقدامی دیرهنگام اما مثبت

درحالی‌که هر ساله معضل کولرهای گازی غیراستاندارد در کشور جدی‌تر می‌شد، اما دستگاه‌های ذی‌ربط هیچ برنامه‌ای برای جلوگیری از واردات انواع غیراستاندارد این کالاها نداشتند. ولی خوشبختانه اخیرا با تصویب دو مصوبه در دولت زمینه برای جلوگیری از ورود این نوع کالاها فراهم شده است.  در همین زمینه مجری طرح‌‌های بهینه‌‌سازی مصرف انرژی در سازمان بهره‌وری انرژی ایران از صدور مصوباتی توسط هیأت دولت به منظور توقف واردات کولر گازی با راندمان پایین‌تر از A خبر داد و گفت: برنامه‌ریزی به‌منظور جمع‌آوری کولرهای گازی با راندمان پایین از بازار آغاز شد. احمدرضا توکلی با اشاره به صدور مصوبه‌ای توسط هیأت دولت مبنی بر واردات کولرهای گازی پرمصرف برق، گفت: براساس دو مصوبه برقی هیأت دولت واردات انواع کولرهای گازی با راندمان بالا به داخل کشور ممنوع شده است. مجری طرح‌‌های بهینه‌‌سازی مصرف انرژی در سازمان بهره‌وری انرژی ایران با اعلام این‌که براساس این دو مصوبه هیأت دولت در دو نوبت واردات کولرهای گازی با راندمان پایین‌تر از A ممنوع شده است، تصریح کرد: علاوه بر این، با همکاری وزارت صنعت، موسسه استاندارد و سازمان بهره‌وری انرژی، نظارت بر بازار خرید و فروش کولرهای گازی با راندمان پایین در دستورکار قرار گرفته است.

 این مقام مسئول با اشاره به برنامه‌ریزی به منظور جمع‌آوری کولرهای گازی با راندمان پایین از بازار کشور، اظهار داشت: مصوبات هیأت دولت مبنی بر توقف واردات کولرهای گازی با راندمان پایین به دستگاه‌های مختلف دولتی و اجرایی کشور ابلاغ شده است.

وی با بیان این‌که براساس محاسبات انجام شده میزان مصرف برق و انرژی کولرهای گازی حدود ٤ برابر کولرهای آبی است، تبیین کرد: هم‌اکنون از مجموعه پیک بار مصرف برق ایران سهم دستگاه‌های سرمایشی همچون انواع کولرهای گازی و اسپیلت‌ها حدود ۱۳ تا ۱۸‌هزار مگاوات برآورد می‌شود.

جمع‌آوری چیلرهای معمولی از ساختمان‌های دولتی

در مصوبه‌ای که دولت برای ساماندهی بازار و استفاده از کولرهای گازی و وسایل سرمایشی ابلاغ کرده یکی از تکالیف مهم برعهده دستگاه‌های دولتی قرار گرفته است. به‌طوری که این دستگاه‌ها باید در ساختمان‌های خود وسایل سرمایشی با بازدهی بالا را جایگزین دستگاه‌های پرمصرف کنند.

مجری طرح‌‌های بهینه‌‌سازی مصرف انرژی در سازمان بهره‌وری انرژی ایران دراین ارتباط با یادآوری این‌که در ساختمان‌های دولتی، تجاری و اداری هم سهم مصرف برق وسایل برقی سرمایشی بیش از سه‌هزار مگاوات است، تأکید کرد: از این رو استفاده از دستگاه‌های سرمایشی با راندمان بالا می‌تواند به کاهش پیک مصرف برق در ساعات اوج کمک کند. توکلی، بیان کرد: مطابق با مصوبه وزارت نیرو باید در ساختمان‌ها چیلرهای جذبی جایگزین چیلرهای معمولی شود. وی با اشاره به ضرورت استفاده از سامانه هوشمند مصرف انرژی در ساختمان‌ها، خاطرنشان کرد: استفاده از این سامانه منجر به مدیریت مصرف برق و انرژی در فصول گرم و سرد ‌سال خواهد شد.

مشکل قاچاق همچنان  پابرجا

براساس تصمیم تازه هیأت وزیران واردات رسمی کولرهای گازی پرمصرف ممنوع شده است. این درحالی است که هم‌اکنون سهم عمده بازار را کالاهای قاچاق تشکیل می‌دهد که هیچ‌گونه نظارتی بر آنها نیست و عمدتا حتی بدون برچسب انرژی راهی بازار می‌شود. دراین زمینه یکی از کانون‌های عرضه کولرهای گازی قاچاق شهر بانه است که این نوع وسایل را با قیمت‌هایی به مراتب پایین‌تر از بازار رسمی به فروش می‌رساند و البته رونق بالایی نیز دارد.درواقع کوله‌بران انواع کولرهای گازی را در کنار لوازم خانگی دیگر از کشورهای همسایه وارد مرز می‌کنند و در پاساژهای رنگارنگ شهر بانه در معرض فروش گذاشته می‌شود. شهره بازار ارزان بانه آن‌قدر فراگیر شده است که عده‌ای از خریداران از شهرهای دور و تنها به منظور خرید این نوع کالاها راهی این شهر غربی می‌شوند. این درحالی است که کولرهای گازی عرضه شده در این شهر نه‌تنها استاندارد نبوده و در نتیجه مصرف برق بالایی دارد بلکه فاقد هرگونه گارانتی و ضمانتی است و بر همین اساس در صورت بروز مشکل موجب زیان خریداران می‌شود.

هرچند در مصوبه‌ای که از سوی دولت ابلاغ شده قرار است نسبت به جمع‌آوری کولرهای پرمصرف و غیراستاندارد در بازار نیز اقدام شود، اما باید گفت که این کاری بسیار دشوار است. ضمن این‌که بسیاری از این کالاها به صورت مستقیم از شهرهای مرزی خریداری شده و به منازل مسکونی و تجاری جا به جا می‌شود که بدین ترتیب امکان جمع‌آوری برای این دسته از کالاها عملا منتفی است. بنابراین برای ساماندهی واقعی بازار لوازم خانگی غیراستاندارد به‌خصوص وسایل سرمایشی در ابتدا باید مراکز عمده عرضه کالاهای قاچاق که برای همگان نیز شناخته شده‌اند، ساماندهی و تعطیل شوند.

قاچاق، تولید داخل را متوقف کرد

 کارشناسان و فعالان بازار اعتقاد دارند که امکان تولید وسایل سرمایشی به روز مانند کولرهای گازی در داخل کشور مقدور است و می‌توان با قیمتی مناسب این نوع کالاها را تولید کرد، اما حجم قاچاق به‌حدی است که امکان هرگونه تولیدی را از بین برده است. رئیس اتحادیه فروشندگان شوفاژ و تهویه مطبوع تهران دراین‌باره می‌گوید: ورود کولرهای گازی ارزان قیمت قاچاق از سلیمانیه عراق موجب شد تا برندهای داخلی نتوانند اقدام به تولید تجهیزات سرمایشی کنند. به گفته محمد باقر معتمد، طی سال‌های گذشته چند برند مطرح داخلی مصمم به تولید کولر گازی بودند که به یکباره شاهد ورود انبوهی از انواع نمونه‌های چینی آن در بازار بودند. به دلیل این‌که چین توانایی کاهش قیمت روی انبوهی از کالا را داشت و به نوعی سد راه تولید ملی شد.

اختلاف ۱۵درصدی قیمت کولر گازی/ کم مصرف و معمولی

رئیس اتحادیه فروشندگان شوفاژ و تهویه مطبوع تهران با بیان این‌که قیمت کولرهای کم مصرف ۱۵درصد بیشتر از نمونه‌های معمولی آن است، اظهار می‌کند: پیش‌بینی می‌شد قیمت انواع کولر گازی در ‌سال‌جاری تا ۸‌درصد افزایش یابد که با توجه به کاهش تقاضا، افزایش ۳درصدی قیمت‌ها را شاهد بودیم. معتمد می‌افزاید: رکود بازار مسکن در کاهش تقاضا برای خرید کولرگازی تاثیرگذار است چراکه وقتی ملک آماده فروش می‌شود زمان نصب وسایل سرمایشی و گرمایشی فرا می‌رسد که در شرایط فعلی کاهش آمار ساخت‌وساز را شاهد هستیم.