زنگ مرگ زرشک

پايگاه خبري تحليلي «پارس»- محمودآبادي -زنگ ها آرام آمدند، مثل شبح و حالا مثل خوره به جان ياقوت هاي سرخ افتاده اند و آهسته جانشان را مي گيرند. تا استاني که رتبه نخست توليد زرشک در کشور را دارد به مخاطره بيفتد.

بروز بحران
خراسان جنوبي با 14 هزار و 228 هکتار باغ زرشک و توليد سالانه 14 هزارو 999 تن، 98درصد زرشک توليدي کشور را به خود اختصاص داده است ،با اين که ايران اولين توليد کننده زرشک در جهان است اما اولين صادرکننده آن به شمار نمي آيد، اين جايگاه زماني نگران کننده مي شود که بفهميم با شرايط به وجود آمده ممکن است تا چند سال آينده ديگر اولين توليد کننده هم نباشيم چون مرگ زنگ زرشک در استان به صدا درآمده است .خشکسالي هاي مداوم رمق درختان زرشک را گرفته است ،درختاني که خاص استان بوده اکنون با شته، زنبور سر شاخه خوار و پروانه برگ خوار درگير است با وجود همه اين ها رشد آفت زنگ زرشک در چند سال اخير باعث شده امروز 500 هکتار از باغ هاي زرشک بخش مرکزي دچار اين آفت شوند.در حالي که اين منطقه يکي از مناطق مهم در توليد زرشک است هر روز خطر افزايش اين آفت در آن زياد مي شود.مدير جهاد کشاورزي در ميان با اشاره به گسترش اين بيماري در سطح 500 هکتار از باغ هاي روستاهاي بخش قهستان شامل درميان، محمدآباد درميان، رجنه اي، عميدآباد، دفت آباد، عليان، پرمه و دوشنگان مي گويد :اين آفت و بيماري به باغداران خسارت هاي زيادي وارد کرده است.علاوه بر اين روستا ها 7 روستاي ديگر نيز با اين آفت درگير شده است.«ضيائيان احمدي» عمده دليل اين مشکل را افزايش رطوبت و کاهش تهويه هوا و قرار داشتن باغ هاي اين روستاها در دره ها و حاشيه رودخانه ها عنوان مي کند و مي افزايد: رطوبت عامل گسترش اين بيماري بوده به همين دليل در دشت ها با کاهش ميزان رطوبت و افزايش تهويه هوا اين بيماري کمتر است.وي با اشاره به سطح زير کشت 2 هزار و 300 هکتار زرشک در اين شهرستان ادامه مي دهد: شغل اصلي بيشتر اهالي منطقه کشاورزي است و شيوع و گسترش اين عامل خسارت زا در بعضي باغات، خسارات جبران نا پذيري به کشاورزان وارد کرده است.

رشد آفات در چند سال اخير
مدير حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزي خراسان جنوبي نيز درباره رشد آفات زرشک در چند سال اخير مي گويد:به دليل کاهش آب و ضعف خاک درختان زرشک با وجود مقاومت زياد در مقابل بيماري ها آسيب پذير شده اند.مهندس « اصغري»در ميان آفت هايي که به دليل خشکسالي دراستان زياد شده است زنگ زرشک را بحراني تر عنوان مي کند و ادامه مي دهد: زنگ زرشک بيماري قارچي بسيار خطرناکي است که از سال 85 در بخش قهستان اين شهرستان و در روستاي نوقند مورد شناسايي قرار گرفت و علايم آن به صورت تاول هايي پشت برگ ها و نيز روي سطح برگ است که به مرور زمان و پيشرفت بيماري به رنگ زرد در مي آيد در مواردي تمام سطح برگ را پوشانده و باعث کاهش فتوسنتز گياه و به طور کلي کاهش ساخت و ساز مواد غذايي در گياه مي شود.وي تصريح مي کند: شاخه هاي روييده معمولا از يک ناحيه خارج و به درخت زرشک حالت جارويي مي دهد و به همين دليل اين بيماري به زنگ جارويي زرشک نيز معروف است و باعث کاهش توليد محصول در گياه مي شود ، «زنگ زرشک» در اصطلاح محلي به خاطر بوي بدي که از شاخه هاي آلوده گياه منتشر مي شود به نام بيماري شوريدگي نيز شناخته مي شود.مدير حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزي استان با تاکيد بر اين موضوع که در صورت پيشگيري نشدن، اين آفت باعث نابودي باغات شده و خسارت هاي جبران ناپذيري به بار مي آورد، مي گويد: اين بيماري نيز همانند ديگر بيماري هايي که خانواده زنگ ها ايجاد مي کند به لحاظ شباهت علايم آن با علايم زنگ زدگي فلزات به اين نام ناميده مي شود.

سرعت انتشار
مهندس «اصغري» با اشاره به اين که بيماري در گذشته نيز در استان وجود داشته، تصريح مي کند: در آن زمان به عنوان عامل خسارت زاي درجه دوم در باغ هاي زرشک مطرح بوده است که متاسفانه در چند سال اخير به دلايل ديگري مانند شرايط نامساعد محيطي از جمله خشکسالي هاي پي در پي و نيز رعايت نکردن دوره آبياري، ب علاوه ضعف درختان ناشي از فقر خاک هاي اين باغات از لحاظ مواد غذايي و همچنين شيوه نادرست در برداشت يا همان برداشت با چوب که باعث وارد آمدن صدمات فراوان به درخت مي شود، زمينه شيوع و گسترش اين بيماري را فراهم کرده و مي توان گفت شرايط باغ هاي زرشک منطقه را بحراني کرده است.«اصغري» ادامه مي دهد: عامل اين بيماري مي تواند از منطقه اي به منطقه ديگر به وسيله باد منتقل شود ،البته حشرات نيز در انتقال آلودگي نقش موثري دارند بنابر اين پيشگيري از ورود و آلوده سازي قارچ بسيار مشکل است مگر اين که منبع آلودگي يا ميزبان واسط شناسايي شود و مبارزه بر روي ميزبان واسط نيز انجام پذيرد.

سموم کم تاثير
وي به نکته ديگري نيز در اين باره تاکيد مي کند اين که با توجه به وسعت آلودگي هاي ايجاد شده در سال هاي گذشته و تاثير نداشتن کافي سموم و عمليات هرس در برخي مناطق که مستعد آلودگي هستند به نظر مي رسد بهترين مديريت جايگزيني باغات زرشک با يک محصول مناسب است.اين جمله مدير حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزي يعني زنگ مرگ زرشک در استان به صدا در آمده است.

استقبال از ايده هاي بازاريابي زرشک
رئيس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبي با اشاره به اين که هم اکنون بازار جهاني شناخت دقيقي از محصول زرشک ندارد گفت:اگر بخواهيم روي اين محصول سرمايه گذاري کنيم بايد ابتدا بازار يابي و معرفي آن را تقويت کنيم. دکتر «حقيقي»افزود:اولويت ما براي زرشک بحث معرفي آن در بازار جهاني است به همين دليل از تمام افرادي که در اين زمينه طرح و برنامه اي دارند استقبال مي کنيم.

تعطيلي واحدهاي صنفي زنگ خطري براي افزايش بيکاري
گروه خبر- تعطيلي واحدهاي صنفي، زنگ خطري براي افزايش بيکاري و معضلات اجتماعي است. رئيس اتاق اصناف فردوس بابيان اين مطلب به فارس گفت:به فرموده امام خميني(ره) اصناف و بازاريان بازوان ستبر انقلاب هستند، ولي اکنون اوضاع بازار بسيار نامطلوب است به گونه اي که با اوضاع فعلي و مشکلات حاکم بر بازار بايد عزا گرفت و بر وضع بازار و بازاري اشک ريخت.محمدجعفر سهرابي افزود: قوانين و مقرراتي که قانون گذاران در پايتخت کشور، بي خبر از اوضاع و احوال مناطق محروم وضع مي کنند، در مرحله اجرا با مشکل روبه رو شده و صدمات جبران ناپذيري را به اصناف و کسبه اين مناطق وارد مي آورد.رئيس اتاق اصناف فردوس تصريح کرد: چه بسا در بيشتر موارد با خلاء قانون يا موازي کاري در قوانين از سوي ارگان هاي مختلف يا عدم مجري قانون روبه رو مي شويم که اينگونه موارد نه تنها شهر و استان ما بلکه خيلي از مناطق کشور را نيز شامل مي شود.

سهرابي يادآور شد: خواسته ما از مسئولان استاني و شهرستاني اين است که با انعکاس مشکلات اصناف به وزارت خانه ها يا سازمان هاي متبوع تدبيري اتخاذ و با تدبير نسبت به بومي سازي بعضي از اين گونه قوانين به حل مشکلات مردم و کسبه کمک کنند.وي خطاب به مسئولان شهرستاني گفت: خريد ملزومات مورد نياز ادارات دولتي از مرکز استان و ديگر شهرستان ها در صورتي  که مشابه اجناس و ملزومات خريداري شده در شهرستان فردوس با قيمت کمتري وجود دارد، هيچ توجيهي ندارد. رئيس اتاق اصناف فردوس افزود: بازاريان ما تا چه زماني بايد معضل فروشندگان دوره گرد را تحمل کنند، يعني با وجود اينکه چندين سال قبل توسط اتاق اصناف شيوه نامه اي براي ساماندهي صنوف دوره گرد تهيه و در شوراي تأمين به تصويب رسيد، هنوز که هنوزاست هيچ ارگاني به جز شهرداري حاضر به همکاري در اجراي آن نيست. سهرابي تصريح کرد: چرا کسبه ما بايد زير بار اجاره بهاي سنگين، پرداخت عوارض و ماليات و حق بيمه و حامل هاي انرژي کمر خم کنند در حالي که هفته اي دوبار شاهد حضور کسبه دوره گرد از ديگر شهرها باشيم که آنها در روز بازارها از جمله پنجشنبه و جمعه بازار فارغ بال از هرگونه نظارت امنيتي، بهداشتي و کنترل قيمت پول هنگفتي را به جيب مي زنند و در مقابل،کاسب ما توان پرداخت اقساط عقب مانده اش را ندارد.

وي، فروش غير قانوني البسه وارداتي توسط بعضي از شهروندان در منازل مسکوني بدون کمترين نظارت امنيتي، عدم کنترل و نظارت بر اجاره بهاي بي حد و حصر و کرايه هاي آنچناني حمل بار توسط مؤسسات باربري، عدم تعيين تکليف زيرساخت هاي ايجاد مجتمع صنوف مزاحم و آلاينده و اخذ ماليات هاي سنگين را از ديگر مشکلات اصناف اين شهرستان عنوان کرد و يادآور شد: ماليات حق است و هيچ کس از پرداخت ماليات واقعي گله مند نيست ولي ماليات بر درآمد نه ماليات بر فروش، بنابراين نبايد در اين گونه موارد سليقه اي عمل شود.رئيس اتاق اصناف فردوس گفت: برخي از مسئولان نبايد غيرمنصفانه با اصناف رفتار کنند، تا اين رفتار باعث شود کسبه قديمي و باسابقه يکي پس از ديگري يا در پي فروش واحد صنفي و يا ابطال پروانه کسب خود برآيند.سهرابي با بيان اينکه اگر بانک ها براي اخذ مطالبات معوقشان از اصناف اقدام به تمديد وام هاي آنها نکنند، تعدادي از کسبه  که صورت خود را با سيلي سرخ نگه داشته اند سر از زندان ها در خواهند آورد،افزود: تعطيلي يک واحد صنفي که معيشت حداقل دو يا سه خانواده را تأمين مي کند، زنگ خطري براي افزايش بيکاري و به دنبال آن معضلات اجتماعي است. وي افزود: در سالي که از سوي مقام معظم رهبري به سال همدلي و همزباني، دولت و ملت نام گرفته است، بايد با حضور صاحب نظران باتجربه، توانمندي و اختيارات قانوني گامي مؤثر براي رفع مشکلات اصناف و بازاريان برداشته شود.

ضرورت اعتبار خاص براي زرشک
محمود آبادي – زرشک جزو محصولات مزيت دار و به تعبيري استراتژيک خراسان جنوبي است ، با اين وجود هيچ سر فصل اعتباري خاصي ندارد در حالي که داشتن اعتباري ويژه براي اين محصول ضروري است. مدير باغباني سازمان جهاد کشاورزي خراسان جنوبي با اشاره به اين که زرشک جزو محصولات خاص استان است که درصد قابل توجهي از توليد و اشتغال اين استان را به خود اختصاص داده است گفت:اما اين محصول با تمام اهميتي که براي استان دارد اعتبار خاصي نداشته و براي هر نوع فعاليتي در زمينه مبارزه با آفات ، خشکسالي و ... بايد از رديف هاي اعتباري کلي استفاده کرد. مهندس «رضايي» تاکيد کرد: خشکسالي و روند کاهشي مرغوبيت خاک،درگيري اين محصول مقاوم با بيماري ها را در چند سال اخير افزايش داده است به طوري که به دليل شرايط خرده مالکي اگر سطح اندکي از باغ هاي زرشک آسيب ببيند، بخش عمده اي از کشاورزان استان زيان مي بينند.

وي ادامه داد: بارها براي دريافت رديف و سر فصل هاي خاص اعتباري براي محصولات خاص استان از جمله زرشک ، عناب ، زعفران و پسته تلاش کرده ايم اما نتيجه اي نداشته است.

وي از تدوين طرح جامع محصولات مزيت دار در استان خبر داد و گفت : در سفر رئيس جمهور اين طرح ارائه شد ، اما در اولويت قرار نگرفت البته هم اکنون در طرح هاي توسعه استان مطرح شده که اميدواريم به نتيجه برسد.

«رضايي» ادامه داد: زرشک اهميت خاصي براي ما دارد چون خراسان جنوبي در توليد اين محصول حرف اول را در کشور مي زند.

به همين دليل تا قبل از اين که خشکسالي ها بتواند ما را در توليد اين محصول درآمدزا عقب براند بايد با تعيين اعتبار خاص از اين بحران عبور کنيم.

وي اعتباراتي که براي مبارزه با بيماري ها در سر فصل هاي حفظ نباتات براي اين استان در نظر گرفته شده را بسيار کم و در مواردي تخصيص نيافته عنوان کرد و خواستار ضرورت پيگيري مسئولان و نمايندگان براي تعيين سر فصل اعتباري خاص براي زرشک شد.

به گفته وي محصولاتي مانند زرشک، عناب، انار و پسته به دليل مصرف آب کمتر به ازاي هر هکتار آن هم با اين شرايط خشکسالي به طور قطع جايگزين نخواهد داشت و بايد به شکلي ويژه ديده شود. اين محصول به لحاظ اين که توليد خاص خراسان جنوبي است مي تواند با اعتبار خاص در همه بخش ها مثل بازار صادرات، فرآوري، بسته بندي و... همپوشاني داشته باشد.

به نظر وي، شناخت زرشک و معرفي آن يک مقوله خاص بوده که از توان توليدکننده ها خارج است بنابراين بايد با اعتبارات خاص زرشک را نجات دهيم.

روزگار ترش زرشک
در چند سال اخير مسئولان تلاش کردند تا زرشک را مانند ساير محصولات استراتژيک صادراتي کنند و سهم استان از اين محصول در بازارهاي جهاني را افزايش دهند با اين توجيه که صادرات زرشک به نفع کشاورزان است.در حال حاضر بيش از 15 هزار خانوار در قائن و 45 هزار خانوار در سطح استان خراسان جنوبي از توليد و کشت محصول زرشک امرار معاش مي کنند.هرچند نقش و جايگاه زرشک در مصارف دارويي کمتر از زعفران نيست، اما وعده اي که مسئولان درباره رشد صادرات اين محصول داده اند روند خوبي را نشان نمي دهد .شايد تعطيلي تنها کارخانه فرآوري زرشک استان يکي از نشانه هاي ضعف استان در بحث بازار يابي اين محصول را نشان مي دهد که با وجود هزينه ميلياردي براي راه اندازي اين کارخانه شرايط نبود بازار و البته مشکلات مالي سرمايه گذاران در اين استان به تعطيلي انجاميد .در حالي که همه مي دانيم حمايت از تشکل هاي مربوط در اين زمينه با توجه به حجم بالاي توليد زرشک در خراسان جنوبي، مي تواند نقش به سزايي در ارزآوري و توليد اشتغال داشته باشد.مي دانيم بازاريابي يک فرآيند اجتماعي و مديريتي است و شناسايي ظرفيت ها و پتانسيل ها در بازار، تقاضا به وجود مي آورد و اگر محصولي بر اساس نياز بازار با کيفيت توليد شود نيازمند تبليغات گسترده نيست.البته گفته هاي مسئولان درباره راه اندازي وب سايت تخصصي زرشک و توزيع کاتالوگ در بزرگترين نمايشگاه هاي مواد غذايي دنيا براي شناساندن اين محصول به بازار جهاني در سال 92 هرچند باعث شدتا صادرات زرشک از 50 تن به بيش از 400 تن در سال برسد و اين ميزان افزايش نويد از اقبال خوب اين محصول در بازار دنيا مي داد اما رشد آفات به دليل خشکسالي و نبود هيچ اعتبار خاصي براي زرشک خبر از بحراني جديد براي توليد و کيفيت زرشک در بازار مي دهد.هرچند بازاريابي يک ضرورت است و براي شرکت ها و بنگاه ها يک مزيت رقابتي به شمار مي آيد و محصول زرشک نيز به بازارشناسي و بازارگرداني نياز دارد.اما بايد در سرفصل هاي اعتباري نمايندگان بيشتر از اين ها براي محصول استراتژيکي و مزيت دار استان دغدغه داشته باشند تا راهي را که شروع کرده به دليل رشد آفات و کاهش توليد و کيفيت محصول متوقف نشود.راهکار هايي مثل قيمت زرشک که بايد مطابق با استانداردهاي جهاني باشد و اين که کشاورزان بايد از خام فروشي و فله فروشي پرهيز کنند با گذشت چندين سال از توليد زرشک در استان و کسب مقام هاي اول توليد و کيفيت هنوز اجرايي نشده است.اما موازي کاري هاي انجام شده براي اين مهم نه تنها نتوانست در بازار هاي جهاني ارز آوري چشم گيري داشته باشد بلکه با روند مخرب خشکسالي ها تاکنون حتي نتوانسته ايم سرفصل اعتبار جداگانه اي براي زرشک داشته باشيم.هر چند سال ها پيش بايد اين اتفاق مي افتاد اما امروز با رشد آفاتي که به جان اين ياقوت هاي سرخ افتاده اميد است نماينده هاي استان هرچه سريعتر براي جلوگيري از رکود زرشک چاره انديشي کنند.