تخلف‌ها و تحول‌های شیرین خرید و فروش اقلام ماه روزه/ سود کلان آش‌فروشی در ماه رمضان!
قیمت هر کیلوگرم آن با ١٥٠٠ تومان افزایش نسبت به سال گذشته، به ٩هزار و ٦٠٠ تومان رسید.
پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- «خرمای تازه بم رسید، زولبیا و بامیه به نرخ مصوب، واحد مجاز عرضه آش و حلیم، ساعات کار در ماه رمضان و...» اینها برخی پلاکاردها یا نوشته‌های تازه‌ای است که با آغاز ماه مبارک رمضان در بازارها و فروشگاه‌های مختلف کشور دیده می‌شوند. نوشته‌هایی که نوید می‌دهند ماهی ویژه آغاز شده است و باید برای ضیافت الهی و قرب به معبود، تلاشی درخور داشت. گفتن از شأن و احترام ویژه این ماه میان مردم و روزه‌داران هدف این گزارش نیست و در این مقام هم جای ندارد، اما آن چیزی که در بخش اقتصاد این سرزمین همراه با این ماه دیده می‌شود تغییرهای تلخ و شیرینی است که ماهی متفاوت از ١١ ماه دیگر را می‌سازد. شیرینی‌های انبوه آن هم از عبادت روزه‌داری آغاز می‌شود و تا مغربی ادامه دارد که با سینی‌های زولبیا و بامیه پشت ویترین شیرینی‌فروشی‌ها و خرما و شیرهای داخل یخچال فروشگاه‌ها به اتمام می‌رسد. همه این شیرینی‌ها یعنی افزایش مصرف و رشد فروش موادغذایی در ماهی که ضیافت‌های آن شهره عام و خاص است. در این ماه، شهر حال و هوای رمضانی دارد، اقتصاد هم همراه با این تحول‌ها شکلی تازه می‌گیرد؛ از کم‌شدن ساعت کار روزه‌داران در محل‌های کار گرفته تا مشاغل موقت یک‌ماهه‌ای که در این ایام به راه می‌افتد، مجموعه‌ای از تحول‌ها در ماه پیش رو دیده می‌شود. اندک‌اندک بساط دستفروشی شیرینی‌های محلی و آش‌های بومی در ماه رمضان آغاز می‌شود؛ از رشته خوشکار گیلان، رنگینک شیراز گرفته تا قطایف عربی و آش شله‌قلمکار، همه در خیابان‌های پایتخت به چشم می‌خورند و قابل خرید هستند. اما در حوزه اقتصاد ماه رمضان، همان‌طور که در دو گزارش پیشین نوشتیم، در ایران برخلاف بسیاری از کشورهای مسلمان‌نشین، تخفیف ویژه ماه رمضان معنی ویژه‌ای ندارد و صاحبان مشاغل و کاسبان تلاش می‌کنند از این بازار یک ماهه حداکثر سود ممکن را ببرند. برخلاف سایر نقاط دنیا که در این ماه با نیت خیر و شاید اقتصادی (برای فروش بیشتر) تخفیف‌های خاص را در دستورکار قرار می‌دهند.
دو روی سکه بازار در رمضان
هرچند که بازاریان روزه‌دار و کاسبان دوست خدا کم نیستند و در این ماه شهد عبادت را با ارزان‌فروشی و همراهی با کم‌درآمدها تکمیل می‌کنند اما به هر سو واقعیت‌های بازار ما گاهی هم متفاوت است. اگر واقع‌بین باشیم در می‌یابیم که داغ شدن تنظیم بازار در ماه رمضان و کنترل بازار هم از همین تخلف‌ها و کم‌انصافی‌ها نشأت می‌گیرد. اما در سال‌جاری خبرهایی مبنی بر عرضه انواع کالا با تخفیف ویژه شنیده می‌شود. تخفیف‌هایی که به‌گفته فعالان بازار و اتحادیه‌های صنفی چندان هم بی‌حساب و کتاب نیست. کم نیست پرونده‌های قضایی تخلف‌ها که در این ایام باز می‌شود برای برخی از این عرضه‌های غیرمنصفانه و ظاهرا با تخفیف! برای کسانی که کالاهای تاریخ مصرف گذشته یا نزدیک به تاریخ انقضا را به نام فروش ویژه به مردم روزه‌دار فروخته‌اند یا برای متقلبانی که فروش زولبیا و بامیه درجه ٣ با نرخ مصوب درجه ممتاز را دنبال کرده‌اند و آش‌های غیربهداشتی در آشپزخانه‌های غیرمجاز را که با کاه و خوراک دام پخته‌اند از مسیر دستفروش‌ها به مردم روزه‌دار می‌رسانند یا آن متخلفانی که حلیم را با سیراب و شیردان فاسد تهیه می‌کردند.
تخفیف ماه رمضان تنها در ٢٠ سوپرمارکت
حالا در شرایطی که امسال نمایشگاه‌های تنظیم بازار ماه رمضان راه‌اندازی نشده است، اتاق اصناف کشور اعلام کرده است تخفیف‌های نمایشگاهی به صورت مستقیم و در برخی واحدهای منتخب سوپرمارکتی لحاظ می‌شود و در این بخش با تلاشی میدانی سعی در بررسی این موضوع داشت. با گشت‌و‌گذاری در خیابان‌های شهر این واقعیت را جستیم که کدام سوپرمارکت‌های منتخب برای ماه رمضان فروش ویژه دارند. سعید درخشانی رئیس اتحادیه دارندگان سوپرمارکت‌ها و مواد پروتیینی در این‌باره به ایسنا گفته است که تنها حدود ٢٠ واحد سوپرمارکت برای فروش فوق‌العاده ماه رمضان آغاز به کار کرده‌اند که اقلامی مثل خرما، برنج، روغن و ماکارونی را با تخفیف به مردم عرضه می‌کنند. او توضیح داده است: اقلام پرمصرف ماه رمضان با تخفیف بیشتری عرضه می‌شود ولی درصد مشخص و تعیین‌شده‌ای ندارد و میزان تخفیف بستگی به نظر فروشنده و حاشیه سودی که برای خود در نظر می‌گیرد، دارد.
اجناس تاریخ گذشته برای تخفیف
برای بررسی موضوع، وارد یک سوپرمارکت در خیابان آذربایجان تهران می‌شویم و از او درباره جزییات تخفیف در ماه رمضان می‌پرسم. او که مایل به درج نام خود نیست از این موضوع اظهار بی‌اطلاعی می‌کند و به می‌گوید: تخفیف در سوپرمارکت‌ها با شرایط ویژه‌ای انجام می‌شود؛ معمولا این اصناف تخفیف‌های خود را درباره اجناسی قایل می‌شوند که به تاریخ انقضا نزدیک شده‌اند یا از تاریخ مصرف گذشته‌اند. بنابراین تخفیفی که به معنای امتیاز ویژه به مشتری باشد، وجود ندارد. فروشنده دیگری در منطقه صادقیه تهران هم پرده از نکته دیگری در این بخش برمی‌دارد و می‌گوید: این تخفیف‌های ویژه در سایر ایام سال نیز معمول است و تولیدکنندگان اجناس مرجوعی و برگشت خورده را با قیمت ارزان‌تر به دستفروشان مترو یا سایر دستفروشان عرضه می‌کنند. در این میان برخی توزیع‌کنندگان بزرگتر نیز کالاهای انباری خود را که به تاریخ انقضا نزدیک شده‌اند با حراج ویژه می‌فروشند. برای اطمینان از صحت این موضوع از سوپرمارکت‌های منطقه تهرانپارس، سهروردی، جنت‌آباد و نازی‌آباد هم به صورت تلفنی همین نکات را پرس‌و‌جو می‌کنیم و با همین پاسخ‌ها روبه‌رو می‌شویم تا دریابیم که واقعیت چیز دیگری بوده است. خلاصه کلام فروشندگان سوپرمارکتی این است که برای فروش ویژه رمضان برنامه خاصی وجود ندارد و اگر هم تخفیفی از سوی برخی عرضه‌کنندگان عمده کالا باشد، فروشندگان آن را در بخش سود خود نگه می‌دارند و به مشتریان نمی‌دهند!
سود کلان آش‌فروشی در ماه رمضان!
بخش دیگر بازار و اقتصاد خوراکی‌های ماه رمضان، عرضه‌کنندگان آش و حلیم هستند. یک غذاخوری کوچک در خیابان قصرالدشت توجه‌مان را به خود جلب می‌کند. دیگ‌های بزرگ جلوی مغازه و شست‌وشوی آنها در پیاده‌رو و پرچم عرضه آش و حلیم در ماه رمضان، نشان می‌دهد که خود را برای حضور در این بازار یک‌ماهه آماده می‌کنند. وارد غذاخوری می‌شوم و از فروشنده که خود را رسولی معرفی می‌کند از جزییات کسب و کارش در ماه رمضان می‌پرسم. او توضیح می‌دهد: به دلیل ماهیت ویژه رمضان، میزان فروش غذاخوری‌ها و رستوران‌ها در این ماه افت قابل ملاحظه‌ای دارد و به همین دلیل بسیاری از غذاخوری‌های کوچک تصمیم می‌گیرند با عرضه خوراکی‌های پرفروش و ویژه ماه رمضان، این افت درآمد را جبران کنند. رسولی سود فروش آش و حلیم در این ماه را قابل توجه می‌داند و توضیح می‌دهد: حدود ٨٠درصد از حجم این خوراکی‌ها را آب تشکیل می‌دهد و تنها ٢٠درصد موادغذایی در آن وجود دارد. همین موضوع باعث می‌شود که هزینه اولیه تهیه آش و حلیم پایین و حاشیه سود آن بالا باشد. به همین دلیل افراد زیادی حتی از صنوف غیرمرتبط و تولیدکنندگان خانگی، وسوسه می‌شوند در ماه رمضان آش و حلیم عرضه کنند. او ادامه می‌دهد: البته غیرمجازها از مواداولیه نامرغوب برای تهیه این خوراکی‌ها استفاده می‌کنند تا میزان سود خود را بالاتر ببرند.
استفاده از کاه و خوراک دام در آش و حلیم
حسین محمدی رئیس اتحادیه فروشندگان آش، حلیم، کباب و غذاهای سنتی تهران نیز با تأیید این موضوع به ایسنا می‌گوید: در ایام ماه مبارک رمضان عده‌ای افراد سودجو در حاشیه شهر تهران اقدام به تهیه حلیم با استفاده از کاه، خوراک دام و سیراب شیردان فاسد می‌کنند و این محصول را به‌طور غیرقانونی در واحدهای غیرمجاز به فروش می‌رسانند. او همچنین توضیح می‌دهد: به دلیل استقبال مردم از حلیم در ایام ماه مبارک رمضان عده‌ای سودجو این حلیم‌ها را با قیمت پایین‌تری می‌فروشند که کاملا غیربهداشتی بوده و برای سلامتی مردم مضر است. به گفته محمدی تمام واحدهای مجاز فروش حلیم و آش با بنرهای یک‌شکل که در آن شماره عاملیت فروش، پروانه کسب و کد بهداشتی که بر سردر مغازه‌های خود نصب می‌کنند، آش و حلیم را با قیمت مصوب و با کیفیت خوب به مردم می‌فروشند. این اتحادیه قیمت‌های مصوب آش و حلیم را نیز به این صورت اعلام کرده است: هر کیلوگرم حلیم ساده ٩هزار تومان، حلیم با مخلفات ١٠هزار تومان، آش شله قلمکار ٩٥٠٠ تومان، آش رشته ٨٥٠٠ تومان و هر پرس آش و حلیم ٦هزار تومان در ماه مبارک رمضان به فروش می‌رسد. این درحالی است که قیمت‌های مصوب اتحادیه‌ها در ماه رمضان کمتر رعایت شده و عرضه‌کنندگان آش و حلیم، کالای خود را در ظرف‌هایی با حجم کمتر از یک کیلوگرم و با نرخ‌هایی گران‌تر از قیمت مصوب غرضه می‌کنند.
زولبیا و بامیه درجه سه با نرخ ممتاز
شیرینی پرطرفدار ماه رمضان یعنی زولبیا و بامیه نیز امسال به درخواست اتحادیه شیرینی‌فروشان گران شد و قیمت هر کیلوگرم آن با ١٥٠٠ تومان افزایش نسبت به سال گذشته، به ٩هزار و ٦٠٠ تومان رسید. گرچه قنادی‌ها کمتر به قیمت مصوب انواع شیرینی پایبندند و نرخ هر کیلوگرم از انواع شیرینی گاهی تا دوبرابر قیمت‌های مصوب می‌رسد اما آنها معتقدند برای فروش زولبیا و بامیه با نرخ مصوب تأکید بیشتری وجود دارد زیرا نظارت‌ها در این ماه تشدید می‌شود. با این حال صاحب یک شیرینی‌فروشی معروف در غرب تهران می‌گوید: با افزایش قیمت مواداولیه شیرینی مانند روغن، شکر، تخم‌مرغ و... و همین‌طور حامل‌های انرژی و دستمزد کارگران، نرخ‌های مصوب شیرینی غیرواقع‌بینانه تنظیم شده است بنابراین قنادی‌ها به آن پایبندی نشان نمی‌دهند. او با اشاره به این‌که نرخ مصوب انواع شیرینی حدود دو‌سال است که ثابت مانده است می‌گوید: نرخ زولبیا و بامیه از طرف اتحادیه قنادان ١١هزار تومان پیشنهاد شد اما مورد موافقت دولت قرار نگرفت و تنها به ٩هزار و ٦٠٠ تومان برای هر کیلوگرم زولبیا و بامیه ممتاز رضایت دادند. با این حال این نرخ نیز برای قنادی‌ها به‌صرفه نیست بنابراین تنها کاری که از دست بسیاری از شیرینی‌فروشی‌ها برمی‌آید این است که زولبیا و بامیه درجه دو و سه را با قیمت زولبیا و بامیه درجه یک و ممتاز بفروشند.
ارسال نظر