درآمدزایی ۶۰۰۰ میلیاردی برای دولت تنها دستاورد گرانی سوخت است

میثم موسایی استادتمام دانشگاه تهران، دارای دکترای اقتصاد با گرایش اقتصاد اسلامی از دانشگاه تربیت مدرس، مؤلف بیش از 30 کتاب مختلف در حوزه‌های اقتصادی، پولی و بانکی از جمله اقتصاد رسانه‌ها، مبانی اقتصاد توریسم، موضوع شناسی ربا، ربا و کاهش ارزش پول، بررسی عملکرد بانکداری بدون ربا در ایران، اصول و مبانی علم اقتصاد، اقتصاد فرهنگ، بررسی میزان التزام به رفتارهای اقتصادی و... است.

وی بر این باور است که دولت در برخی حوزه ها موفق، دربرخی حوزه ها ناموفق عمل کرده و در بعضی حوزه ها نتیجه عملکرد آن در آینده مشخص می شود.

موسایی معتقد است گرچه رشد اقتصادی مثبت شده و از وضعیت منفی خارج شده ولی واقعیت این است که اقتصاد ایران برای خروج از رکود نیازمند رشد اقتصادی بالای 10 درصد است.

وی بر این باور است که قیمتهای جدید حاملهای انرژی نمی توانند تغییری در وضعیت مصرف مردم ایجادکنند. این اقدام تنها حدود 6هزار میلیارد تومان برای دولت درآمد ایجاد می کند که معادل یارانه نان است. 

رئیس انجمن علمی اقتصاد اسلامی ایران از دولت می خواهد تا در بخشهایی تمرکز کند که دارای مزیت بیشتری است از این جمله، رونق بخش مسکن است.

وی با این باور که سیاست کاهش نرخ سود بانکی یک سیاست کاملا اشتباه دولت روحانی در مقطع و شرایط فعلی بود، به تشریح دلایل این مسأله، همچنین بررسی حوزه هایی که دولت به لحاظ اقتصادی در آنها موفق یا ناموفق بوده ، وضعیت بازار مسکن، بازار سرمایه و... پرداخته که  مشروح گفت وگوی خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم با وی را در ادامه می خوانید.

* موفقیتهای اقتصادی دولت روحانی:  کنترل تورم ، ایجاد ثبات اقتصادی و مثبت شدن نسبی رشد اقتصادی

عملکرد اقتصادی دولت را چطور ارزیابی می کنید به نظر شما دولت در چه بخشهایی موفق و در چه بخشهایی ناموفق عمل کرده است؟

موسایی: برای قضاوت درست در این خصوص نیاز به آمار به روز و دقیق در این خصوص است. با توجه به عدم انتشار آمار به روز، با استناد به اطلاعات غیررسمی می توان گفت که دولت در برخی حوزه ها موفق، در بعضی حوزه ها ناموفق و در برخی از حوزه ها نیز عملکردی داشته که نتایج آنها در آینده معلوم می شود.

از جمله حوزه هایی که دولت توانسته به موفقیت نسبی دست یابد بحث کنترل شتاب تورم است. درصد افزایش قیمت در سال 93 نسبت به سال 92، حدود 15.5 درصد بوده که در مقایسه درصد افزایش 92 به 91 که بالای 35 درصد بوده، موفقیت نسبی حاصل شده است.

تورم بالای 35 درصد دو برابر متوسط 35 سال اخیر است. متوسط تورم در ایران 20درصد است. تورم سال 92 پس از تورم سال 1374 در دولت هاشمی که حدود 44 درصد بود، این دومین رکود در تاریخ تورم ایران بوده است. براین اساس رسیدن تورم از 44 به 35 و در سال 93 به 15.5 درصد، از رشد کاهنده ای حکایت دارد که این روند مثبت ارزیابی می شود.

برای تحقق تورم 15.5 درصدی دولت به سیاستهای انقباضی پولی و تا اندازه ای سیاستهای مالی متوسل شده است. هرچند معتقدم هنوز در حوزه مالی ریخت و پاشهای دولت چشمگیر است.

 در حوزه پولی، رشد پایه پولی و نقدینگی کاهش داشته و لذا موجبات کنترل تورم فراهم شده است.

از دیگر حوزه هایی که دولت تا حدودی موفق بود، شاخص ثبات اقتصادی است . دولت عمدتا طرفدار آرامش بوده است. در بسیاری از حوزه ها، دولت در انجام تغییرات ساختاری دست نگه داشته و این به آرامش و ثبات اقتصادی تا حدی کمک کرده است.

از جمله حوزه هایی که دولت به موفقیت کوچکی دست یافته، خروج رشد اقتصادی از وضعیت منفی و رسیدن آن به وضعیت مثبت است.

واقعیت این است که اقتصاد ایران برای خروج از رکود نیازمند رشد اقتصادی بالای 10 درصد است.

*عدم موفقیتهای اقتصادی دولت:  عدم اشتغالزایی، عدم بهبود در فضای کسب و کار و عدم انجام فعالیتهای توسعه ای

در چه حوزه هایی اقتصادی دولت ناموفق عمل کرده ست؟

موسایی : از حوزه هایی که دولت در آن موفق نبوده بحث عدم اشتغالزایی و عدم کنترل بیکاری است. در دوره دولت روحانی، باز هم بر تعداد بیکاران افزوده شده است. ما حدود 4 میلیون و 200 هزار زن  شاغل در سال 92 داشتیم که در سال 93 تعداد شاغلان زن به 3 میلیون و 700 نفر رسیدند که حدود 500 هزار نفر از زنان شاغل، شغلشان را از دست دادند.

در مورد مردان ، 20 میلیون شاغل بوده که این تعداد همچنان ثابت است. این یعنی تغییری در وضعیت اشتغالزایی ایجاد نشده و حرکتی جدی برای حل این مسأله صورت نگرفته است. دولت باید هرسال بتواند حدود 700 تا 800 هزار شغل ایجاد کند تا مشکل بیکاری را تا حدی بتواند مرتفع کند. در حال حاضر نرخ بیکاری زنان تحصیل کرده دو برابر مردان تحصیل کرده است.

بدون رشد اقتصادی این مشکل حل نخواهد شد. در شرایط رکود فعلی که معلول سیاستهای داخلی و خارجی است، این روند تداوم دارد. اگر مذاکرات به نتیجه برسد امکان رشد اقتصادی بهتر خواهد شد. در غیر این صورت وضع بدتر می شود.

واقعیت این است که به لحاظ وضعیت فضای کسب و کار، به جز عراق، بقیه کشورهای اطراف کشور ما، وضعشان از ایران بهتر است.

ایران در بحث نرخ تورم همچنان در بین 5 کشور با نرخ تورم بالا قرار دارد. با نرخ تورم بالا، سیاستهای تأمین اجتماعی مشمول شکست می شود.

همچنین دولت در حوزه های توسعه ای موفق عمل نکرده است که بخشی از آن نیز به شرایط موجود و حاکم بر اقتصاد مربوط است.

* تنها 20 میلیون نفر مستحق گرفتن یارانه هستند

ارزیابی شما از عملکرد دولت در بحث هدفمندی یارانه ها چیست؟

موسایی: در حال حاضر در ایران 15 میلیون نفر زیرخط فقر زندگی می کنند. با کمی ملاحظه، می توان گفت 20 میلیون نفر در کشور ما مستحق گرفتن یارانه هستند. عملا 55 میلیون نفر در کشور نباید یارانه بگیرند که عملا می گیرند. این یعنی دولت در این حوزه موفقیتی نداشته و در عمل یارانه ها هدفمند توزیع نمی شوند.

پولی که دولت برای یارانه می پردازد، سبب می شود تا نتواند در کارهای عمرانی ورود کند. از طرفی، پرداخت این یارانه ها تقاضا را افزایش می دهد. افرادی که مستحق دریافت یارانه نیستند، باید از لیست گیرندگان یارانه حذف شوند.

* درآمد 6هزار میلیارد تومانی دولت از قیمتهای جدید حاملهای انرژی

در مورد تعیین قیمت حاملهای انرژی ارزیابی شما عملکرد دولت چیست؟

موسایی: قیمتهای جدید حاملهای انرژی نمی توانند تغییری در وضعیت مصرف مردم ایجادکنند. این اقدام تنها حدود 6هزار میلیارد تومان برای دولت درآمد ایجاد می کند که معادل یارانه نان است. 

* تعیین دستوری نرخ سود بانکی خلاف منطق اقتصادی است

نظر شما در خصوص تعیین نرخ سودها در دولت روحانی چیست؟

موسایی: ساختار بانکها براساس مشارکت باید تغییر کند. مهمترین بحث در این میان، مسأله دستکاری در نرخ سود سپرده و تسهیلات است. این نرخ باید براساس عرضه و تقاضای واقعی بازارهای کار، سرمایه، کالا و خدمات و..  و نه از پیش، تعیین شود.

کاری که بانک مرکزی در خصوص تعیین نرخ سود بانکی از طریق شورای پول و اعتبار صورت می دهد، بر خلاف منطق اقتصادی است. کاهش نرخ سود بانکی به ویژه در حوزه تسهیلات، تقاضا را برای تسهیلات افزایش می دهد و در این صورت بانکها نیازمند سپرده بیشتری هستند. همین کاهش نرخ سود، سبب می شود تا مردم در بانکها سپرده گذاری نکنند. نرخ سود تسهیلات پایین یعنی تقاضا بیشتر برای وام و ایجاد رانت و رسیدن این تسهیلات به افرادی که شایسته دریافت این تسهیلات نیستند.

در دولت روحانی سیاست کاهش نرخ سود بانکی یک سیاست کاملا اشتباه بود آنهم در مقطع و شرایط فعلی.

دولت به بهانه کمک به خروج اقتصاد از رکود این کار را می کند در حال که به طور کلی راه حل را اشتباه انتخاب کرده است.  مشکل اصلی بنگاههای کشور برای خروج از رکود ، بحث دریافت وام و هزینه سرمایه نیست. مشکلات اصلی آنها مسایل مربوط به حوزه کسب و کار است که دولت با هزینه کمی می تواند این مشکل را حل کند. بخش از این مسایل به بحث امنیت، روابط خارجی و.. مربوط است.

کاهش نرخ سود، تأثیر خیلی کمی در بهبود وضعیت بنگاهها برای خروج از رکود دارد.

واقعیت این است که نرخ سود کنونی به سپرده گذاران ضرر می زند و با کاهش اعتماد آنها به سیستم بانکی، آنها را از دریافت چند درصد اندک سود نیز محروم می کند.

* رونق بازار مسکن، بازار سرمایه را نیز رونق می بخشد

 نظرتان در خصوص وضعیت بازارسرمایه در دولت روحانی چیست؟

موسایی: بازار سرمایه تابع رونق اقتصادی است. همچنین تحولات حوزه بین الملل و.. نیز آثار موقتی بر آن دارند. آثار اصلی بازار سرمایه از تغییر بخش واقعی اقتصاد است. رونق واقعی در اقتصاد، بورس را نیز رونق می بخشد. پیش بینی من این است که رکود در بخشهای بازار سرمایه و مسکن در اقتصاد امسال نیز ادامه داشته باشد. مگر اینکه دولت با رونق دادن به مسکن، بورس را نیز رونق بخشد.

* دولت بخش مسکن را رونق بخشد

برای بهبود شرایط فعلی چه پیشنهادی دارید؟

موسایی: اصلاح وضعیت نظام مالیاتی در کشور یک ضرورت است. همچنین قوانین مربوط به گمرکات، بازرگانی و... باید طوری تنظیم شوند که به بهبود فضای کسب و کار کمک کنند. به نظرم دولت باید متمرکز در حوزه هایی شود که مزیت بیشتری در آنها بخشها داریم. رونق بخش مسکن کمک شایان در شرایط فعلی به اقتصاد می کند.0