سهم ٦٠درصدی پساب کشاورزی در آلوده‌سازی کارون/ کارون زیر بار پساب‌ها و فاضلاب‌ها جان می‌دهد
تاکنون اقدام کاملی در زمینه تصفیه پساب آن و تولید ۲۸ محصول دیگر صورت نگرفته است.
پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- آمنه جعفري- آب اهواز شور است، گاه شور‌تر از آب نمکین معروف قم. اما فاجعه شوری کارون از گندیدگی است. بزرگترین رودخانه کشور درحالی‌که قرار است غرق در نعمت الهی باشد و سیراب‌کننده زمین و انسان، زیر بار فاضلاب و پساب درحال جان‌دادن است. کشاورزی، صنعت، توسعه‌شهری، خشکسالی و... همه‌وهمه گویی کمر همت به قتل آب پاک کارون بسته‌اند و در این بین کشاورزی بیش از نیمی از بار خفه‌کردن کارون را به‌دوش می‌کشد. شوری آب رودخانه کارون صفتی آشنا نزد ایرانیان شده است و هرچندوقت یکبار انگشت‌اتهام به یک‌سو از سد‌ها گرفته تا فاضلاب‌صنایع، زه‌آب کشاورزی و پرورش ماهی، برگشت آب دریا به رودخانه و فاضلاب شهری نشانه می‌رود، اما واقعیت چیست؟ آیا کارون در آلودگی می‌میرد و ما تنها باید نظاره‌گر باشیم؟ مدیرکل دفتر حوضه‌های آبریز خلیج‌فارس و دریای عمان شرکت مدیریت منابع آب ایران درباره علت اصلی شوری آب کارون اظهار کرد: عواملی چون ورود پساب‌های صنعتی و شهری، ورود آب مازاد کشاورزی و آبزی‌پروری، تغییر رژیم رودخانه و به‌تبع آن آلوده‌شدن منابع آب و افزایش EC در کیفیت آب کارون دخیل هستند و از تأثیرگذار‌ترین عوامل می‌توان به تخلیه زهکش کشت‌وصنعت کارون و تخلیه زهکش شرکت امام‌خمینی(ره) شامل طرح‌های هفتگانه توسعه نیشکر و صنعت نیشکر هفت‌تپه اشاره کرد.
«ارسلان هاشمی» با تأکید بر این‌که کارون یکی از رودخانه‌های اصلی حوضه آبریز خلیج‌فارس و دریای‌عمان است، اظهار کرد: کارون بزرگترین رودخانه‌ای است که منابع آبی این حوضه را تأمین می‌کند.
این رودخانه از رشته‌کوه‌های زاگرس در ۷۵
کیلومتری جنوب‌غربی اصفهان روان می‌شود و پس از طی ۱۲۰۰ کیلومتر مسیر از طریق شاخه‌های بهمنشیر و اروند به خلیج‌فارس می‌ریزد. او ادامه داد: اولین سرچشمه رودخانه کارون در استان چهارمحال و با ارتفاع ۳۵۰۰ متری از سطح دریا قرار دارد و کارون با عبور از سد شهید عباس‌پور و طی ۴۰۰ کیلومتر در گتوند در نزدیکی دریا به ارتفاع ۸۰ متر می‌رسد. همچنین رودخانه دز در شمال ملاثانی به کارون ملحق می‌شود و پس از آن کارون پس از طی ۲۰۰کیلومتر در منطقه نیمه‌خشک دشت خوزستان به بهمنشیر و حفار تقسیم شده و سپس حفار در اروندرود ادامه پیدا می‌کند. مدیرکل دفتر حوضه‌های آبریز خلیج‌فارس و دریای‌عمان شرکت مدیریت منابع آب ایران با اشاره به این‌که مساحت ٢ حوضه کارون و دز به ۵۲هزار و ۶۳۰ کیلومترمربع می‌رسد، گفت: مساحت کارون در جلگه خوزستان به میزان ۱۴هزارو۳۰۰کیلومترمربع می‌رسد که مقدار چشمگیری است. هاشمی با اشاره به ورود پساب کشاورزی همراه با کودهای شیمیایی به کارون گفت: نزدیک به یک‌میلیون و ۲۰۰هزار هکتار اراضی کشاورزی در خوزستان وجود دارد که بخش عمده آن در حوضه کارون است و زه‌آب‌های مصرفی آن وارد رودخانه کارون می‌شود.
ریزش ۵۰ ساله پساب صنعتی در کارون
او با اشاره به حاد شدن مسائل زیست‌محیطی به‌دلیل توسعه‌شهری، افزایش جمعیت و گسترش صنایع گفت: هم‌اکنون پساب بسیاری از کارخانه‌های کوچک و بزرگ به کارون سرازیر می‌شود. به‌گونه‌ای که پساب برخی کارخانه‌ها حدود ۵۰سال است که در رودخانه کارون ریخته می‌شود. مدیرکل دفتر حوضه‌های آبریز خلیج‌فارس و دریای‌عمان شرکت مدیریت منابع آب ایران با اشاره به دیگر بخش‌های آلوده‌کننده کارون گفت: پساب شرکت کاغذسازی پارس، نیشکر هفت‌تپه، نیشکر کارون، نیروگاه حرارتی رامین، نیروگاه حرارتی زرگان و گروه ملی فولاد نیز به رودخانه کارون می‌ریزد. هاشمی با تأکید بر این‌که مجموعه‌ای از عوامل مختلف باعث آلوده‌شدن کارون شده‌اند، اظهار کرد: با توجه به اشتغالزایی صنایع رشد می‌کنند و لازم است که به مرور زمان هرکدام از کارخانه‌ها مجهز به تصفیه‌خانه‌های مستقل شوند. وی درمورد صحت شکایت عراق از ورود پساب‌های نیشکر به کارون نیز گفت: وضع مورد بحث تنها مربوط به یک منطقه نیست، بلکه تغییر رژیم رودخانه، شرایط اقلیم، صنایع، وضع بهره‌برداری و نزدیکی به دریا همگی تاثیرگذار هستند.
سد نمی‌تواند انحلال را زودرس کند
او درمورد تأثیر احتمالی سد گتوند علیا بر شوری آب کارون نیز عنوان کرد: مسیر سد گتوند طبیعی است. اگر هم‌اکنون سد گتوند ساخته نشده بود، سیلابی که در اوایل‌سال رخ داد، تبدیل به فاجعه زیست‌محیطی و انسانی در اهواز می‌شد.
هاشمی تأکید کرد: به‌دلیل عبور آب از گنبدهای نمکی در اثر مرور زمان نمک در آب حل می‌شود اما امکان ندارد سد، تسریع‌بخش انحلال نمک در آب باشد. او با اشاره به استقبال صنایع برای نصب تصفیه‌خانه فاضلاب گفت: به‌عنوان مثال پتروشیمی مارون درصدد تصفیه آب خروجی براساس استانداردهای جدید است. در صورتی که تصفیه‌خانه فاضلاب در بخش‌های مختلف اجرا شود، می‌تواند حجم بسیاری از آلایندگی‌ها را کاهش دهد .این مقام مسئول تأکید کرد: در سال ۱۳۹۲ شبکه فاضلاب دزفول و شوشتر تکمیل و وارد مدار شد و درحال‌حاضر سیستم تصفیه فاضلاب اهواز نیز درحال‌اجراست. گرچه هنوز کامل نشده، اما باید توجه داشت که به‌دلیل محدودیت منابع مالی این پروژه‌ها در زمان طولانی اجرا می‌شوند.
سهم ۶۰درصدی کشاورزی در آلودگی
مدیرکل دفتر حوضه‌های آبریز خلیج‌فارس و دریای‌عمان شرکت مدیریت منابع آب ایران با اشاره به این‌که سهم کشاورزی و زهکش‌های آن در شوری آب رودخانه کارون حدود ۶۰درصد است، گفت: ۴۰درصد آلاینده‌ها به‌دلایل گوناگونی که پیش‌تر مطرح شد، وارد کارون می‌شوند. هاشمی با اشاره به این‌که به‌دلیل توسعه اشتغال خود به خود آلایندگی ایجاد می‌شود، گفت: با این وجود کارخانه‌های مهم هم‌اکنون درحال اجرای تصفیه‌خانه فاضلاب هستند.
ورود فاضلاب بیمارستان‌ها به کارون
او همچنین با تأیید خبر ورود فاضلاب بیمارستانی به رودخانه کارون گفت: آب به‌صورت بخشی تصفیه‌شده و سپس وارد کارون می‌شود، اما تصفیه‌کامل صورت نمی‌گیرد. به‌گونه‌ای که آلاینده‌های خطرناک بیمارستان در مرحله نخست تصفیه شده و سپس این پساب‌ها به همراه پساب آبیاری فضای سبز بیمارستان و فاضلاب دیگر مصارف وارد کارون می‌شود.
با وجود کشت نیشکر از ۲۰سال پیش تاکنون با وعده تولید ۲۵محصول دیگر از ضایعات این محصول، تاکنون اقدام کاملی در زمینه تصفیه پساب آن و تولید ۲۸ محصول دیگر صورت نگرفته است و شاید بزرگترین دستاورد کشاورزی خوزستان را بتوان شوری آب کارون دانست. شوری رودخانه‌ای که در ایران بزرگترین و غنی‌ترین است و البته آلوده‌ترین. جدا از ساخته‌شدن تصفیه‌خانه هم‌راستا با کارخانه و... شاهد ورود ازت و فسفر به کارون به‌خاطر کشت نیشکر بدون تأمل کافی پیرامون پساب آن هستیم. به گفته «افشین تک‌دستان»، عضو هیأت‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی اهواز، فاضلاب‌های شهری، مسکونی، تجاری، مؤسسات، صنعتی، کشاورزی و سیلاب‌ها از مهم‌ترین موارد آلودگی رودخانه کارون هستند و با توجه به مصرف سرانه آب حداقل سرانه تولید پساب ۲۰۰ لیتر به ازای هر نفر است. از سوی دیگر با بررسی فاضلاب تولیدی کارخانه قند و نیشکر مشاهده می‌شود که صنایع‌غذایی با مصرف بیش از ۲۴درصد از کل آب صنعتی در جایگاه نخست قرار دارد. در مقایسه حجم آب مصرفی کارخانه‌های قند کشور، مشاهده می‌شود که در ایران نسبت به سایر کشورهای جهان در این صنعت ٢ تا ۱۰ برابر بیشتر آب مصرف می‌شود. از سوی دیگر با نگاهی به نقشه قرارگیری کارخانه‌های قند می‌بینیم بیش از ۹۰درصد آنها در دشت‌هایی با بیلان منفی قرار دارند و ۸۵درصد آنها در مناطق خشک و نیمه‌خشک فعال هستند.
ارسال نظر