پايگاه خبري تحليلي «پارس»- توي سوپرمارکت ايستاده ايد و در حال مرور فهرست خريدتان هستيد که کنار شانه هاي تخم مرغ يک بسته فيلم توجه تان را جلب مي کند که ملغمه اي است از چند فيلم تازه سينماي داخل و خارج، آن هم به قيمت يک پفک که براي فرزندتان خريده ايد، شايد هم وسوسه مي شويد که با هزار تومان ساعت ها سرگرم شويد، کنجکاو هم مي شويد که اين فيلم ها را ببينيد، غافل از اين که با خريد فيلم غيراصل به فرهنگ و هنر کشور لطمه مي زنيد و وقتي سرمايه عوامل تهيه فيلم بازگشتي نداشته باشد نمي توانند فيلم هاي بعدي را با کيفيت مناسبي توليد کنند. فرقي هم ندارد اين نسخه کپي را از سوپر بخريد يا دستفروش يا يک مرکز فروش محصولات فرهنگي؛ اصل ماجرا يک چيز است. در اين پرونده ابعاد اين ماجرا را بررسي کرديم و راه حل هايي هم داريم براي آن که با هزينه کمي فيلم هاي خوب را ببينيد و مديون اهالي سينما هم نشويد:

چرا فيلم نسخه اصلي نمي خريم؟
فيلم را با کلي ذوق و شوق مي خريد و کلي تنقلات آماده مي کنيد تا درکنار خانواده لحظات خوبي داشته باشيد، اما در نهايت چيزي جز تقليد ناشيانه از فيلم هاي قديمي با مقدارکي شوخي نامانوس و نچسب عايدتان نمي شود!! دفعه بعد کلي پول را طي ماه ها خرج مي کنيد براي سريال هايي مثل «قلب يخي» و «قهوه تلخ»، اما تهيه کنندگانش بي توجه به وقت، هزينه مادي و معنوي مخاطب سريال را نيمه کاره رها مي کنند و حتي در مواردي وعده هاي شان در خصوص قرعه کشي و جوايز و... را هم به راحتي فراموش مي کنند. دفعه بعد خسته از تجربه هاي قبلي، سراغ فيلم هاي خارجي مي رويد که توسط شرکت هاي داخلي دوبله و پخش شده، اما در نهايت متوجه مي شويد شرکت مورد نظر نسخه اصلي فيلم را از شرکت خارجي خريداري نکرده و خيلي راحت دوبله ضعيفي روي يکي از همين نسخه هاي دانلودي گذاشته است و پول يک فيلم را که امتيازش به قيمت بالايي خريداري شده است از شما مي گيرد. جُنگ ها و برنامه هاي غير سينمايي شبکه نمايش خانگي مثل «رالي ايراني»، «شام ايراني»، «ف مثل فوتبال»، «شوخي با هنرمندان» و... هم هر کدام نواقصي دارند، مجموعه اي از اين موارد اين حس را در شما تقويت مي کند که وقتي پولم بارها پاي محصولات بي کيفيت هدر رفته و هيچ کس هم پاسخگو نبوده و حتي در مواردي مثل سريال «قلب يخي» يک معذرت خواهي هم از مخاطبان نشده، پس چه دليلي وجود دارد که دوباره نسخه هاي اصلي فيلم ها و سريال هاي داخلي و خارجي را از شبکه نمايش خانگي تهيه کنم؟ خيلي راحت در بقالي محل مي توان 5 فيلم را در يک دي وي دي هزار توماني خريد و 14 هزار تومان صرفه جويي کرد!!! اما نکته اين جاست که فرقي نمي کند تهيه کننده و توزيع کننده به تعهدات قبلي شان عمل کرده اند يا نه، خريد نسخه غير اصلي بنا به نظر بيشتر مراجع، از لحاظ شرعي اشکال دارد چون پول ما به دست کسي که براي آن محصول زحمت کشيده است، نمي رسد. البته اين مسئله که مسئولان وزارت ارشاد بايد روي کار شرکت هاي تهيه و توليد اين محصولات هم نظارت داشته باشند سرجاي خود باقي است.

اگر فکر مي کنيد اثري ارزش خريدن را ندارد پس ارزش ديدن هم ندارد، چه اصراري است که چنين اثري را ببينيد و خودتان را مديون کنيد. اين طوري تهيه کننده اثر هم ديگر کار ضعيف ارائه نمي کند. اما باز هم اگر کنجکاو هستيد که فيلم و سريال ها را ببينيد از دوستان و اقوام و آشنايان کمک بگيريد؛ به طور مثال يک سريال مشخص را اگر به همراه 4 نفر ديگر بخريد و ببينيد تماشاي هر 5 قسمت آن براي شما فقط 3 هزار تومان تمام مي شود. حتما مي دانيد که وقتي نسخه اصلي را بخريد هيچ منع شرعي و قانوني و اخلاقي براي اين که آن را در اختيار ديگران نگذاريد، وجود ندارد. هر چند بهتر است براي کمک به سينما هر کسي جداگانه فيلم و سريال بخرد تا چرخ اين صنعت بهتر بچرخد، اما با اين تکنيک هم پول تان بي دليل خرج نشده، هم مديون نشده‌ايد! فقط اصل فيلم را نمي توانيد براي خودتان نگه‌داريد چون بعد از بارها تماشا ديگر کيفيتي ندارد. ضمناً به اين بهانه که يک فيلم خريديد هم نمي توانيد چند تا از روي آن کپي کنيد و با فلش و هارد و... دست به دست کنيد چون فرقي نمي کند اثري را از غلام تکثير خريده يا از روي فلش برداشته باشيد.

چرخي در بازار محصولات فرهنگي و فروشندگان فيلم و سريال
مصطفي قاسميان - وارد مغازه فروش محصولات شبکه نمايش خانگي مي شوم؛ مغازه اي باريک و بزرگ در بالاي شهر مشهد. مي پرسم فيلم سينمايي ايراني داريد؟ قفسه اي را نشانم مي دهد. نگاهي به فيلم ها مي اندازم و مي بينم پاکت هاي فيلم ها به جاي مقوايي، قاب هاي پلاستيکي مشکي هستند. تعجب مي کنم. کمتر فيلم هاي سينمايي به اين شکل به بازار عرضه شده است و براي من که مدت هاست مشتري اين محصولات هستم، عجيب است. وقتي مي بينم هولوگرام ندارند، مطمئن مي شوم که اصل نيستند. به سختي در مغازه يک محصول اصلي پيدا مي کنم، خودم را مي زنم به آن راه و مي پرسم: «کدامشان اصل است؟! چرا بعضي از اين فيلم ها پاکت مقوايي دارند و بعضي قاب مشکي؟» فروشنده اظهار بي اطلاعي مي کند و وقتي مي پرسم هر دوي شان اصل است يا نه؟ محکم جواب مي دهد: «بله!» جلوتر مي روم و آلات جرم را روي ميزش مي بينم! چند قاب باز و چند دي وي دي که ليبل ندارد. معلوم است تازه آن ها را کپي کرده و حالا وقت آن است که رويشان برچسب بچسباند تا روي پيشخوان، لاي اصل ها قاطي شوند. قيمت را مي پرسم که مي گويد: «3000 تومان، رويش نوشته! ولي اگر بدون قاب بخواهي 2500!» وقتي کمي بيشتر سماجت به خرج مي دهم، اعتراف مي کند: «براي مان مي آورند. ما هم فقط فيلم هايي را داريم که ديگر در بازار پيدا نمي شود، چون مجبوريم اين ها را داشته باشيم!» وقتي فيلمي را پيدا مي کنم که همين تازگي ها توزيع شده، زير بار نمي رود و ادعا مي کند: «حتماً در بازار پيدا نمي شده که آورديم.»

اصلي 3 هزار تومان، کپي هم 3 هزار تومان
از قيمت ها مي پرسم که مي گويد دي وي دي هاي اصل برايش 2400 تومان در مي آيد و کپي ها 1000 تومان! ولي هم اصل را 3000 تومان مي فروشد هم کپي را! جالب تر اين که مشتري هم همان پول را مي دهد اما به کسي که زحمتي براي محصول نکشيده است. دليل کارش را مي پرسم که کاسب کارانه پاسخ مي دهد: «مشتري دارد.» اما چرا فيلم هاي کپي فروش دارند؟ او معتقد است: «بعضي ها به خاطر ارزاني مي خرند، بعضي هم اصلاً متوجه نمي شوند. ولي برخي ها هم اصرار دارند حتماً محصول هولوگرام دار بخرند.»

سوپر مارکت ها چرا فيلم مي فروشند؟
از مسئولان شکايت دارد: «اتحاديه نبايد اجازه دهد سوپرمارکت ها بازار ما را کساد کنند. خوب است که ما هم اين جا يخچال بگذاريم و ساندويچ سرد بفروشيم؟!» خانمي ۲۶-۲۵ ساله وارد مغازه مي شود و آلبومي از يک خواننده پرطرفدار پاپ مي خرد. وقتي آلبوم را گرفته، مي پرسم: «مي دانيد اصل نيست؟» مي گويد: «نه، چطوري بايد تشخيص دهم؟!» مي پرسم: «براي تان مهم هست که اصلش را بخريد؟» وقتي تأييد مي کند، مي پرسم: «اگر قيمتش بيشتر باشد چي؟» صادقانه جواب مي دهد: «نه، مسلماً همين را مي خرم!»

600 هزار تومان جريمه شدم!
چند خيابان آن طرف تر مغازه اي تاريک را در ابتداي يک کوچه باز هم در بالاي شهر مشهد پيدا مي کنم. دو جوان با رايانه شان مشغولند. مي روم سراغ فيلم هاي سينمايي ايراني و نگاهي بهشان مي اندازم. مي پرسم: «DivX داريد؟» وقتي پاسخ منفي مي دهد، بلافاصله دليلش را مي پرسم. مي گويد: «نداريم ديگر! اين جا مشتري هاي ما ثابت اند، دي وي دي کپي مشتري زيادي ندارد. جريمه هم مي کنند. اوايل که آمده بوديم اين جا و کپي هم مي فروختيم، دو بار جريمه مان کردند. يک بار 400 و بار ديگر 600 هزار تومان.» مي پرسم: «بقيه چي؟» جواب مي دهد: «آن ها توي چشم نيستند و جريمه شان نمي کنند. توي اين خيابان که خيلي شلوغ است، کمتر کسي را مي تواني پيدا کني که کپي بفروشد.»

کپي نمي فروشم، پس از سينما حمايت مي کنم
مغازه بعدي بزرگ تر است. سر صحبت را که باز مي کنم، مي فهمم با يکي از علاقه مندان به سينما همصحبت هستم. مي گويد: «کار زشتي است! اصل فيلم را ارزان عرضه مي کنند تا کپي نکنيم. کسي که فيلم را مي سازد، چند صد ميليون هزينه مي کند و اگر هزينه اش برنگردد که ديگر نمي تواند فيلم بسازد. وقتي شما دي وي دي اصل را مي خريد، فيلمساز را حمايت کرده ايد. ما که توزيع کننده هستيم بايد به ازاي هر يک حلقه که مي فروشيم، يکي ديگر بخريم به اين ترتيب فروش فيلم بالا مي رود. اين طوري فيلمساز باز هم فيلم مي سازد.» مي گويم: «اما خيلي ها کپي مي کنند!» محکم پاسخ مي دهد: «خيلي ها خيلي کارهاي ديگر هم انجام مي دهند!» همکارش که کمي با او مخالف است، به ما نزديک مي شود: «ما کپي نمي کنيم و البته اشتباه هم مي کنيم! روزي 50 نفر مي آيند و مي بينند کپي نداريم و مي روند بيرون!»

با 3 هزار تومان چه چيزهايي مي شود خريد؟
براي تهيه يک فيلم سينمايي، گاهي کادري ۵۰-۴۰ نفره اعم از کارگردانان، بازيگران، فيلمبرداران، صدابرداران و ... نزديک به ۷-۶ ماه درگير آن هستند و حداقل هزينه براي تهيه يک فيلم سينمايي با حضور يکي دو ستاره مطرح سينما، نزديک به يک ميليارد تومان است با اين حال خيلي از اوقات اين هزينه چه در سينما و چه از طريق فروش حق پخش تلويزيوني، آورده مالي ندارد. جالب است گاهي بسياري از ما در حالي از پرداخت 3 هزار تومان براي خريد نسخه اصلي دريغ مي کنيم که با 3000 تومان چيزهاي زيادي نمي توانيم بخريم. اگر دستتان در خرج باشد و هزينه ها رابدانيد با 3000 تومان مي توان تنها 2 عدد چيپس يا 3 عدد پفک خريد يا 4 عدد نان سنگک معمولي و نه خاشخاشي خريد. اين مبلغ معادل يک سوم قيمت ارزان ترين پيتزاست، يک چهارم و يا يک سوم يک قهوه در کافي شاپ متوسط رو به بالا و تقريبا يک دوم قيمت بليت سينماست. با 3 هزار تومان، ماست پرچرب کوچک هم نمي دهند! تخم مرغ شانسي باکلاس هم که حداقل 5 هزار تومان است. تازه اگر بخواهيد اين فهرست را تکميل کنيد پاياني ندارد و جالب تر اين که بعضي چيزهاي ساده را هم با همين مبلغ نمي توان خريد مثلا آدامس هاي مارک کمي بيشتر از 3000 تومان هستند. با همين احوالات حاضر هستيم براي چشيدن طعم اکاليپتوس آدامس حسابي هزينه کنيم و آدامس با طعم معمولي نخوريم اما براي يک فيلم حاضر نيستيم 3000 تومان هزينه کنيم.

مدير عامل موسسه قرن جديد از کپي هاي غيرقانوني مي گويد
مازيار حکاک - بازار فيلم هاي کپي همچنان در کشورمان داغ است و کما في السابق مي توان يک يا چند فيلم پر هزينه داخلي را با کمترين قيمت، از سوپرمارکت محل، فروشگاه‌هاي عرضه محصولات فرهنگي!! دستفروش ها و... خريد و تماشا کرد. جلوگيري از قاچاق فيلم هاي روي پرده يا فروش کپي فيلم ها، نيازمند عزم جدي مسئولان و آگاه سازي مردم است. نقل قول هاي مختلف از اهالي سينما نشان مي دهد ايرادهاي ساختاري و قانوني در اين خصوص عامل اصلي اين اتفاق است. براي آشنا شدن با مشکلات اين حوزه به ويژه پخش فيلم  هاي داخلي، با فرهاد رحمتي مدير عامل موسسه فرهنگي هنري قرن جديد همکلام شديم که درد دل هايش براي علاقه مندان به حوزه فرهنگي جالب و خواندني است. در خور توضيح است که تلاش ما براي گفت وگو با ديگر مسئولان اين حوزه ناکام ماند.

مشکل ساختاري علت گرايش مردم به فيلم هاي غير اصلي است
فرهاد رحمتي در خصوص علت گرايش مردم به خريد فيلم هاي تقلبي و بازار داغ اين حوزه مي گويد: «با اين که کشور ما خارج از قوانين «کپي رايت» است و حتي گاهي تلويزيون ايران فيلم هاي خارجي را بدون حق «رايت» پخش مي کند، ارشاد به موسسه هاي تصويري فرصت اين که بتوانند فيلم  هاي خارجي را توزيع کنند نمي دهد. وقتي محصولات به روز در اختيار مردم قرار نمي گيرد و از آن طرف نياز مردم براي ديدن اين فيلم ها توسط رسانه هاي مختلف برطرف مي شود، اين فرصت در اختيار افراد سودجو قرار مي  گيرد تا با کمترين هزينه اين محصولات را وارد بازار کنند. جالب اين که محصولات ايراني را هم در کنار ديگر کارها ارائه مي  دهند و بدون در نظر گرفتن حقوق مصرف کننده بازار را تسخير مي کنند. طبيعي است در چنين شرايطي خيلي ها محصول بيشتر با هزينه کمتر را انتخاب کنند.»

قوانين قديمي هستند و خوب اجرا نمي شوند
او در پاسخ به سوالي در خصوص وضعيت قوانين و رسيدگي به جرايم اين حوزه، مي گويد: «قوانيني هست، اما زمان زيادي از آن گذشته که لازم است نهادهاي متولي در خصوص اصلاح آن اقدام کنند. متاسفانه با وجود اين که براي شرکت ها سخت گيري مي شود روي آن هايي که به راحتي در خيابان فيلم هاي خارجي و فيلم هاي ايراني مي فروشند و توزيع مي  کنند کمتر حساسيت وجود دارد. براي همين به وفور فيلم  ها در گوشه و کنار شهر و بيشتر فروشگاه هاي خدمات رايانه اي به فروش مي  رسد. حتي در شهرهاي بزرگ تر مثل تهران اين فيلم هاي غيرمجاز را در منزل مي آورند و تحويل مشتري مي دهند. چند روز پيش يکي از فيلم هاي موسسه ما را در منزل من آورده بودند و به همراه چند فيلم خارجي ديگر 500 تومان ارزان تر از يک فيلم اصلي ما مي فروختند!» رحمتي در خصوص جرايم و جمع آوري افراد توزيع کننده، مي گويد: « جرايم معمولا زياد نيست از طرفي برخوردها خيلي کم و گاه گاهي است که با اين شرايط نمي توان جلوي اين موضوع را گرفت.»

براي دربند و ردکارپت ضرر کرديم
رحمتي در خصوص وضعيت نا بسامان موسسه هاي تصويري و عدم بازگشت سرمايه ادامه مي دهد:« بيشتر فيلم هاي ايراني که ما روي آن هزينه مي کنيم بازگشت مالي لازم را ندارد. ما در خصوص پخش فيلم «دربند» که يکي از آثار خوب سينماي کشور است نزديک ۶۰-۵۰ ميليون ضرر کرديم. اين روزها فيلم «ردکارپت» از موسسه ما در حال پخش است، ما براي خريد حق پخش اين فيلم 450 ميليون تومان هزينه کرده ايم، ضمن اين که 300 ميليون تومان هم هزينه تهيه، تکثير ، پوستر و مسائلي از اين دست شده است با اين حال خيلي نمي توانيم به بازگشت سرمايه مان اميدوار باشيم. آن هم در شرايطي که در روز بعد از پخش، فيلم در شبکه هاي ماهواره اي هم پخش و به وفور نسخه هاي تقلبي در بازار توزيع شد. ضمن اين که فقط ما هم متضرر نيستيم، عوامل تهيه و تکثير اين فيلم ها، مراکز توزيع معتبر و از همه مهم تر تهيه کنندگان سينما با اين شرايط متضرر خواهند بود.»

مدير عامل موسسه قرن جديد در پايان صحبت هايش مي گويد: « مردم اگر مشکلات ما را بدانند نسخه غير اصلي نمي خرند. همه ما بايد بدانيم با خريد محصول غير اصل در هر حوزه‌اي داريم بساط جمع شدن و يا کم شدن فعاليت آن حوزه را فراهم مي کنيم، لذا همه بايد براي خريد نسخه اصلي به عنوان يک اصل اخلاقي اهتمام داشته باشيم.»

محصولات خارجي چه قيمتي دارند؟
سيد محمدرضا بهشتي- شايد شما هم يادتان باشد، همين چند سال پيش بود که مهران مديري از مردم خواست که «قهوه تلخ» را کپي نکنند، خيلي ها با اين موضوع همراهي کردند و به اين نتيجه رسيدند که حالا چون قانون سفت و سختي براي اين موضوع اعمال نشده، وقتش است خودشان دست به کار شوند. هنوز هم بر سر اين ماجرا بحث  هاي زيادي است، ولي مي  بينيم که عدم رعايت قوانين کپي رايت، مشکلاتي را براي فيلم  ها، بازي  ها و ساير نرم افزارهاي ايراني و خارجي مورد استفاده در ايران به وجود آورده است. براي اين که به عمق فاجعه در کشورمان پي ببريم کافي است نگاهي بيندازيم به قيمت بعضي محصولات فرهنگي مثل فيلم  ها و بين قيمت سي  دي  هاي اصلي در بازار هاي آن طرف دنيا و بازار ايران براساس قيمت هاي سايت آمازون مقايسه اي انجام بدهيم: (قيمت دلار هم دستتان هست يعني حدود 3400 تومان)

* هري پاتر و جام آتش محصول 2005، اچ دي 12.99 $ و قيمت اس دي 9.99$

* ارباب حلقه  ها(ياران حلقه) محصول 2001 ، اچ دي 9.99$ و اس دي 7.99 $

* هابيت  ها ( از بين بردن اسمايگ) محصول 2013 ، اچ دي 17.99 $، اس دي 9.99$

* هابيت  ها ( نبرد پنج سپاه) محصول 2014، اچ دي 19.99 $ ، اس دي 14.99 $

حقوق دلار شبکه های ماهواره ای صرفه جویی صنعت فرهنگ و هنر فیلم های سینمایی قهوه مادی و معنوی مشهد