دلایل گرانی وکمبود برخی محصول های کشاورزی در بازار
هرکیلو گوجه‌فرنگی از سرزمین کشاورزی تا زمانی که به دست مصرف‌کننده برسد ٧٤٠٠ تومان افزایش قیمت پیدا می‌کند.
پايگاه خبري تحليلي «پارس»- مریم شکرانی- شوک قیمتی در بازار محصولات کشاورزی ادامه دارد. حالا بعد از نایاب‌شدن سیب‌زمینی و ١٢هزار تومانی شدن لیموترش، قیمت گوجه‌فرنگی در بازار تهران، ناگهان از ١٥٠٠ تومان به ٨هزار تومان رسیده که البته این داستانی تکراری برای مصرف‌کنندگان ایرانی است. یک روز پیاز کیمیا می‌شود و روز دیگر کمبود سیب‌زمینی بیداد می‌کند. از بازار سبزی و صیفی‌جات که بگذریم نارنگی هم حداقل ٢٠درصد افزایش قیمت داشته است. این در شرایطی است که تا ماه گذشته موز ٢هزار تومانی به ٨هزار تومان رسیده بود و کمی پیش‌تر از آن و درست در آستانه عید نوروز قحطی سیب آمد و یک سین از هفت‌سین نوروز، این بار با قیمتی گزاف به سر سفره بزرگترین جشن ایرانی‌ها نشست. در این میان ماجرای نوسانات شدید قیمتی در بازار محصولات کشاورزی هر بار با توجیهی، به هم پیچیده شده و تمام می‌شود و دوباره در مدت کوتاهی این شوک قیمتی برای محصولی دیگر تکرار می‌شود. یکبار سرما به باغ مرکبات شهریار می‌زند و میوه را می‌خشکاند و روز دیگر بازی دلال‌ها برداشت سیب از باغ‌های دماوند را از توجیه اقتصادی می‌اندازد و محصول را سر درخت پلاسیده می‌کند. یک روز سیب‌زمینی در انبارها می‌گندد و خوراک دام می‌شود و روز دیگر مسئولان وزارت کشاورزی با مقامات پاکستانی وارد مذاکره می‌شوند تا سیب‌زمینی موردنیاز مردم را از کشاورزان خارجی تأمین کنند و حالا داستان، داستان گوجه‌فرنگی است.
تفاوت ٧٤٠٠ تومانی قیمت از زمین کشاورزی تا بازار
«حسین مهاجران»، رئیس اتحادیه میوه و سبزی‌فروشان تهران درباره علت کمبود گوجه‌فرنگی می‌گوید: در آبان هر سال گوجه‌فرنگی‌های شهری و گلخانه‌ای تمام می‌شود و باید منتظر رسیدن بارهای میوه از مزارع روستایی شد. وی اضافه می‌کند: تا چند روز آینده بار گوجه‌فرنگی از بندرعباس می‌رسد و قیمت‌ها کمتر می‌شود. از اواخر آذرماه که گوجه فرنگی چابهار به تهران می‌رسد، این محصول در بازار فراوان شده و قیمت‌ها دوباره به ١٥٠٠ تومان بازمی‌گردد. مهاجران پیش از این به سرمازدگی مزارع گوجه‌فرنگی جیرفت اشاره کرده و گفته بود این موضوع باعث دیررسی محصول شده و به کمبود آن در بازار دامن زده است. این در شرایطی است که «مجتبی شادلو»، رئیس اتحادیه باغداران کشور معتقد است سرمازدگی آن‌قدر شدید نبوده است که به کمبود گوجه‌فرنگی در بازار منجر شود و مجموعه‌ای از عوامل در گرانی این محصول دخیل است. شادلو، افت تولید گوجه‌فرنگی را ناشی از به صرفه نبودن کشت آن می‌داند و می‌گوید: کشت گوجه‌فرنگی در نیمه‌دوم سال در مناطق گرمسیری مانند خوزستان، هرمزگان، سیستان و بلوچستان و... انجام می‌شود و مسافت طولانی بین بازار هدف تا مزارع تولید‌کننده باعث می‌شود کرایه حمل‌ونقل قیمت نهایی محصول را بالا ببرد.
به گفته کشاورزان هرکیلوگرم گوجه‌فرنگی درحال حاضر تنها با قیمت ٦٠٠ تومان از کشاورز خریداری می‌شود و اختلاف قیمت عرضه در بازار مصرف تا قیمت خرید از کشاورز مربوط به هزینه حمل‌ونقل و سود دلال‌ها و واسطه‌هاست. بنابراین هرکیلو گوجه‌فرنگی از سرزمین کشاورزی تا زمانی که به دست مصرف‌کننده برسد ٧٤٠٠ تومان افزایش قیمت پیدا می‌کند.
کمبود گلخانه عامل اصلی نوسانات قیمتی در بازار
سناریوی کمبود گوجه‌فرنگی در بازار تهران، سال‌گذشته در ماه اردیبهشت رخ داد و قیمت آن را به ٣ تا ٦هزار تومان رساند. «حسن خدنگی»، مسئول دفتر سبزی و صیفی وزارت کشاورزی دراین‌باره به فارس گفته بود: به دلیل سرمای منطقه جیرفت و همین‌طور بارندگی شدید در جنوب کرمان، محصول گوجه‌فرنگی به موقع رنگ نگرفته و به بازار عرضه نشده است. علاوه‌بر این کندی سیستم حمل‌ونقل نیز مزید برعلت شده و به گرانی گوجه‌فرنگی در بازار دامن زده است.
خدنگی با اشاره به این‌که راهکار حل این مشکل توسعه گلخانه‌هاست تأکید کرده بود: در مقطعی از سال محصولی در منطقه سردسیر تولید نمی‌شود و فاصله رسیدن این محصول از مناطق گرمسیر به بازار باعث ایجاد خلأ شده و به کمبود آن در بازار منجر می‌شود. براین اساس راهکار این مشکل توسعه گلخانه‌های تولید سبزی و صیفی در کشور است. این درحالی است که در سال ٩٢ سطح زیر کشت گلخانه‌های تولید سبزی و صیفی تنها ٣٨٠ هکتار بوده است.
شوک‌های مداوم قیمتی در بازار هیچ توجیهی ندارد
از گوجه‌فرنگی که بگذریم، چنین مشکلی در بسیاری از محصولات پرتقاضا در بازار وجود دارد. برهمین اساس علت کمبود نارنگی در بازار به سرمازدگی باغ‌های مرکبات اطراف تهران ربط داده شده و گفته شده که گرانی موز نیز به ناهماهنگی و اختلال در واردات این محصول مربوط بوده است. این در شرایطی است که مسئولان اتحادیه‌های صنفی کشاورزی چند ماه پیش علت کمبود سیب‌زمینی را رویگردانی کشاورزان از کشت این محصول اعلام کردند. در این بین اما، کارشناسان فارغ از علل کمبود دوره‌ای محصولات کشاورزی در بازار، شوک‌های قیمتی ایجاد شده را ناشی از سوءمدیریت مسئولان می‌دانند.
«عباسعلی ابونوری»، کارشناس اقتصاد کشاورزی دراین‌باره می‌گوید: علت کمبود عرضه محصولات کشاورزی هرچه که باشد، نمی‌تواند شوک‌های قیمتی مداوم در بازار را توجیه کند و این موضوع نشان از ضعف مدیریتی در بدنه وزارت جهاد کشاورزی است.
او در ادامه تأکید می‌کند: به‌طور معمول مسئولان برای کمبود محصولات کشاورزی در بازار به ٢دسته علت اشاره می‌کنند. یکی علل طبیعی است که در اقتصاد کشاورزی به آن عوامل نااطمینانی تولید می‌گویند و دسته دیگر مسائل مربوط به مدیریت تنظیم بازار است که شامل دلایلی مانند مشکلات حمل و نقل، رعایت نکردن الگوی کشت توسط کشاورزان و... می‌شود. در بخش علل طبیعی معمولا یخبندان‌هایی که بتواند حجم قابل توجهی از محصولات کشاورزی را از بین ببرد یا حمله پیش‌بینی نشده آفات به ندرت اتفاق می‌افتد و شاید بتوان دوره رخداد آن را هر ١٠سال یکبار تعریف کرد. به گفته وی، سایر عوامل طبیعی نیز نمی‌تواند توجیه‌کننده شوک‌های قیمتی به بازار باشد زیرا یک مدیر کشاورزی باید براساس شناختی که از اقلیم طبیعی تحت مدیریت خود دارد و مطالعات شناخت و آفات منطقه، تولید و واردات را برنامه‌ریزی کند. اما درباره علل مربوط به تنظیم بازار، ضعف‌های مدیریتی آشکارتر است. بنابراین از نظر کارشناسی شوک‌های مداوم در بازار محصولات کشاورزی نمی‌تواند توجیه منطقی داشته باشد.
کشاورزان بدون برنامه می‌کارند
علاوه‌بر علل طبیعی و سوء مدیریت توزیع محصولات کشاورزی که مهم‌ترین بهانه‌های شوک قیمتی در بازار محصولات کشاورزی ایران به شمار می‌آیند، رعایت نکردن الگوی کشت یکی از مهم‌ترین معضلات و چالش‌های بخش کشاورزی و تنظیم بازار به شمار می‌آید. این موضوع به آن معناست که کشاورزان ایرانی از هیچ‌گونه برنامه‌ریزی تولید براساس نیاز بازار داخلی پیروی نمی‌کنند و به گفته «حسن خدنگی» مسئول دفتر سبزی و صیفی وزارت کشاورزی، آنها برنامه‌ریزی کشت محصول را به صورت کاملا شخصی و براساس قیمت خرید محصولات انجام می‌دهند. این موضوع سبب شده است که یک نقطه کویری مانند سمنان و گرمسار قطب تولید محصول آب‌بری مانند خربزه شود و در شرایطی که در تولید هندوانه رتبه چهارم تولید در جهان را از آن خود کرده‌ایم در مورد محصولات اساسی مانند دانه‌های روغنی تا ٩٠درصد وابسته به واردات هستیم. همین مسأله بود که در چند ماه گذشته باعث شد ایران از صادر‌کننده سیب‌زمینی به وارد‌کننده آن تبدیل شود و برای تأمین نیاز بازار داخلی خود و کنترل قیمت افسارگسیخته این محصول دست به دامان پاکستان شود. زیرا در مقاطعی کشت مازاد بر نیاز بازار باعث کاهش شدید قیمت خرید از تولیدکنندگان و در نتیجه فساد گسترده این محصول شد. پس از این رخداد کشاورزان از کشت سیب‌زمینی رویگردان شده و کمبود شدید آن در بازار قیمت هر کیلوگرم سیب‌زمینی در بازار تهران را به ١٠هزار تومان نیز رساند. «حبیب برومند»، عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی کشور با اشاره به افزایش ١٩٦درصدی قیمت سیب‌زمینی به خانه ملت گفته بود: بدون‌شک این موضوع چیزی جز سوء مدیریت نیست. او با اشاره به این‌که ایران در تولید سیب‌زمینی دارای مزیت است تأکید کرده بود چطور ممکن است وزارت جهادکشاورزی انبار مناسبی برای نگهداری از این محصول نداشته باشد و حجم عظیمی از تولید به دلیل رعایت نشدن شرایط نگهداری فاسد و بازار داخلی با کمبود مواجه شود؟
به‌گفته ابونوری، کارشناس اقتصاد کشاورزی، در این شرایط که اصولی‌ترین مسائل تولید و تنظیم بازار کشاورزی رعایت و مدیریت نشده است، هربار با کوچکترین تنشی باید منتظر ایجاد شوک قیمتی در بازار مصرف بود.
ارسال نظر