لاک‌پشت اقتصاد ایران سرعت می‌گیرد؟

اعلام تاخیر احتمالی در دستیابی به افق 1404، جذب ظرفیت‌های انسانی بالقوه، تبیین مبانی اقتصادی، آزادسازی اقتصاد و پرداخت یارانه به بخش تولید، حرکت لاک‌پشت‌گونه کنونی اقتصاد ایران را سرعت می‌بخشد.

به گزارش پارس ، حامد قادرزاده - عضو هیات علمی دانشگاه کردستان - در گفت‌وگو با ایسنااظهار کرد: علی‌رغم تمام مشکلات، نیروی کارآمد در داخل کشور به شرط جذب آنها به اندازه‌ی کافی وجود دارد. با وجود قبول این نکته که دولت‌ها با گروه‌های همفکر خود راحت‌تر می‌توانند کار کنند، توجه به جذب نخبگان موجود در جامعه و سرمایه‌گذاری بر اساس مزیت نسبی و حرکتی متعادل، تحقق اهداف چشم‌انداز 1404 را بیشتر نوید خواهد داد.

وی افزود: رشد منفی اقتصاد باعث شده میزان پس‌انداز که نهایتا دست‌مایه اصلی سرمایه‌گذاری در نظام اقتصادی است به شدت آسیب ببیند. رشد بی‌رویه موسسات مالی و بانکی و نوعی تبانی در نظام بانکی برای تحقق اهداف سهامداران مشکل را برای تحقق برنامه‌های خروج از رکود و حرکت به سمت رونق اقتصادی بیشتر با مشکل مواجه کرده است.

قادرزاده با بیان این‌که لازم است قبل از حرکت جدید روانی، تبیین مشکلات فراروی تحقق چشم‌انداز ایران 1404 در دو بخش صورت گیرد گفت: بخش اول، کارشناسی و بخش دوم در نزد عموم است. منفعت اصلی این تبیین، ایجاد اعتماد بیشتر به برنامه‌های دولت و بازسازی اعتماد از دست رفته‌ی گذشته است. لذا لازم است دولتمردان بدون هیچ سانسوری واقعیات اقتصادی را با مردم در میان گذاشته و اجازه‌ی ورود بخش خصوصی به فعالیت‌های اقتصادی بر اساس اصول اساسی اقتصاد و نه شعارگونه و سیاست‌گونه صورت دهند.

قادرزاده با بررسی اقتصاد ایران بعد از انقلاب اسلامی تا قبل از دولت جدید یادآور شد: اقتصاد ایران همواره با چالش‌های خاص فراروی خود مواجه بوده است. در ابتدای انقلاب، جنگ به کشور تحمیل شد. تقاضای بالقوه فراوانی هم از قبل در جامعه وجود داشت. این مسائل بر دوش دولتی که می‌خواست همه اقتصاد را به تنهایی حرکت بدهد سنگینی می‌کرد. برنامه‌های اول، دوم، سوم و چهارم توسعه نویدها و بیم‌هایی را برای اقتصاد به ارمغان آورد. در کنار همه بیم‌هایی که وجود داشت به دلیل رشد توسعه انسانی یا رشد در بخش شاخص‌های توسعه انسانی، چشم‌انداز تا حدی امیدوارکننده شد و به همین دلیل کشور طرحی بزرگ تحت عنوان چشم‌انداز 1404 را طراحی کرد.

این کارشناس اقتصادی با طرح این سوال که آیا بر اساس تجربه چند دهه گذشته تا قبل از 1384 تدوین چشم‌انداز برای یک دوره 20 ساله واقع‌گرایانه بود یا بیشتر خیالی و ایده‌آل گرایانه؟ اظهارکرد: این مساله نیازمند بررسی اجمالی دولت‌های قبل، دولت سازندگی، اصلاحات و دولت نهم و دهم است که با شعار عدالت بر سر کار آمد.

قادرزاده تصریح کرد: پایه‌های چشم‌انداز در دهه‌های اول بعد از انقلاب یا دهه اول بعد از جنگ بیشتر امیدوار کننده اما به دلیل فراهم نشدن زیرساخت‌های لازم برای تحقق اهداف برنامه‌های پنج ساله عقب می‌ماندیم که این به چشم‌انداز هم آسیب می‌رساند. این آسیب توسط برنامه‌های جدیدی که باید در جای خود اجرا می‌شد اما در عمل موفقیت‌آمیز نبود و حرکت‌های سریع که در بعضی از بخش‌ها اتفاق افتاد مثل مسکن مهر، تزریق نقدینگی فراوانی به بازار و به یکباره تحریم نفتی از سوی کشورهای غربی تا حد زیادی چشم‌انداز را نه تنها با مشکل مواجه کرد بلکه با ایجاد نوعی ناامیدی، تحقق درصد قابل توجهی از اهداف را زیر سوال برد.

وی با بیان این‌که مسلما برنامه‌های توسعه در هر کشوری تابع حرکت در بخش‌های مختلف آن کشور است، گفت: اقتصاد کشور ما که هنوز اقتصادی نفتی است به شدت تحت تاثیر سیاست‌های داخلی و تزریق نقدینگی فراوان به جامعه از طریق پرداخت نقدی یارانه است. عدم پرداخت یارانه بخش تولید، تحریم خارجی درباره فعالیت‌های اقتصادی، فروش نفت و ایجاد نوعی ناامیدی و انتظار ناامیدانه نسبت به آینده حرکت‌های اقتصادی را به گونه‌ای تحت تاثیر قرار داد که مثل دهه اول بعد از انقلاب اسلامی، فعالیت بورس‌بازی به شدت در جامعه رونق گرفت.

به گفته این کارشناس اقتصادی، توسعه‌ی فعالیت‌های بورس‌بازی یعنی حرکت پول در جهت فعالیت‌های غیرسرمایه‌گذارانه و فعالیت‌هایی که سرعت بازگشت سرمایه بالایی دارند مثل خرید و فروش املاک، حرکت در جهت خرید ارز و مسکوکات طلا، همه و همه فعالیت اقتصادی را به سمت منفی شدن هدایت کرد. در این میان سیاست عمومی دولت در جهت به زور نگه داشتن قیمت ارز در حد بسیار پایین و اجازه ندادن به حرکت واقعی همگام با تغییرات اقتصادی، ناامیدی بیشتری را برای واحدهای اقتصادی به‌ویژه پس‌انداز کنندگان به ارمغان آورد.

قادرزاده ادامه داد: از سوی دیگر سیاست بانک مرکزی در جهت افزایش مکرر و مستمر قیمت مسکوکات طلا در بازار و پیش‌فروش‌هایی به زعم خود در جهت کنترل تورم حاکم بر جامعه و ترکاندن حباب‌های ایجاد شده در اقتصاد نه فقط این هدف را تحقق نبخشید بلکه به دلیل تجربه‌ی بالای فعالان بازار و امید به این‌که نهایتا برنامه‌های دولت مغلوب وضع حاکم بر اقتصاد خواهد شد، دولت در تزریق ارز و مسکوکات طلا به بازار در مقابل دانه درشت‌های اقتصادی فعال بازار مغلوب شد و نتیجه‌ی این مغلوبیت تورم خارج از انتظار بود که شاید حتی در دهه اول بعد از انقلاب در زمان جنگ هم اتفاق نیفتاد.

وی با بیان این‌که در دهه باقی‌مانده تحقق چشم‌انداز ایران 1404 حتی با مفروضات بسیار خاص اقتصادی تحقق‌پذیر هم امکان‌پذیر نخواهد بود، تاکید کرد: رشد منفی در اقتصاد، کارگاه‌های عظیم اقتصادی متعددی را در کشور یا به تعطیلی کشانده یا به شدت متضرر کرده است. همان‌طور که سرمایه‌گذاری نیازمند زمان است، بازسازی واحدهای نیمه‌تعطیل و ورشکسته نیز به شدت نیازمند زمان خواهد شد؛ چرا که واحد ایجاد شده و دچار مشکل به مراتب مسائل حادتری را در شروع مجدد خواهد داشت تا واحدی که بخواهد به عنوان واحدی نوپا آغاز به کار کند.

این کارشناس اقتصادی پیشنهاد داد تا دولت مبانی اقتصادی را از طریق رسانه و دستورالعمل‌های قابل اجرا در دستگاه‌های دولتی با برنامه‌ای میان‌مدت ابلاغ و از اجرای آن دفاع کند که در این راه همراهی دولت، مجلس و بخش مردمی مسلما کمک خواهد کرد.