پالم سوخت زيستي است نه روغن خوراکي!

به گزارش پارس روزنامه خراسان نوشت ؛ توصيه وزير بهداشت، درمان و آموزش پزشکي به مصرف شير کم چرب حساسيت هايي را در جامعه به وجود آورد و در پي آن راز استفاده از روغن هاي نباتي در افزايش درصد چربي شير افشا شد. پس از آن تأييديه و تکذيبيه هايي درباره تقلب فني روغن هاي گياهي در صنايع لبني در رسانه ها منتشر شد و جنجال روغن نخل و نقش آن در بيماري زايي و ظهور گسترده بيماري هاي قلبي و عروقي شکل گرفت.

اين گزارش نگاهي دارد به منشاء پالم، نگاه تخصصي به بيماري زايي آن در ترکيب موادغذايي انسان و راهکار استفاده صحيح و ايمن روغن هاي نباتي در رژيم غذايي و سبد تغذيه اي.

سوخت زيستي يا روغن خوراکي؟

روغن نخل مواد اوليه توليد ترکيب سوخت طبيعي يا Biodiesel يا بيوزيست است. اين ماده خام پس از استخراج در عمليات شيميايي بيواستري تبديل به ماده اوليه سوخت طبيعي ديزلي شده و بر اساس استاندارد N14212 اروپا مجوز توزيع در جايگاه هاي سوخت را دريافت کرده است.

اين محصول تنها زماني مي تواند به عنوان سوخت استفاده شود که در ترکيب ساير سوخت هاي طبيعي قرار گيرد و کمتر از ۱۲درصد از سوخت زيستي را تشکيل دهد. ترکيب پالم با اتانول طبيعي سوخت زيستي مناسبي براي موتورهاي ديزل توليد خواهد کرد که در برخي از کشورهاي اروپاي شرقي و آمريکاي جنوبي مجوز توليد و استفاده آن صادر شده است.

محمود شفيعي، کارشناس ارشد پژوهشکده نفت درباره پالم مي گويد:اين محصول اگرچه نفتي نيست اما در ترکيب سوخت موتوري مي تواند استفاده شود، البته با درصد مشخصي که در کشورهاي مختلف اين درصد متفاوت است.

وي در ادامه مي گويد: سوزاندن يک سانتي مترمکعب (سي سي) روغن خالص (خام) پالم فضايي بين ۱۰ تا ۱۴مترمکعب هوا را آلوده مي کند و به مرز خطر مي رساند. مفهوم اين جمله اين است که پالم بيش از آن که يک محصول خوراکي انساني باشد يک سوخت طبيعي است که به شدت آلوده کننده نيز است. بنابراين مصرف اين روغن به عنوان يک ماده خوراکي نه تنها توصيه نمي شود بلکه حذف آن از زنجيره غذايي انسان ضروري نيز است.

شفيعي درباره استفاده از روغن نخل در صنعت شيريني سازي اروپا و آمريکا نيز مي گويد: استفاده از پالم در صنعت شيريني سازي و شکلات و ديگر صنايع غذايي اروپا به عنوان نرم کننده محصول (شيريني و ...) و آن هم به نسبت حداکثر 1.23درصد مجاز است زيرا اين ماده ارزش غذايي ندارد ضمن آن که روغن پالم پس از فرآيندهاي شيميايي خاص که زنجيره هاي آن را بي خطر مي کند، مجوز مصرف دريافت مي کند و موارد استفاده صنعتي نظير توليد سوخت زيستي، صنايع ايزولاسيون صنعتي، روان کننده ها و کاغذهاي صنعتي بسته بندي (پکينگ) صنايع غذايي با رعايت استانداردهاي ثبت شده مجاز است.

بخش انگليسي دانشنامه آزاد اينترنتي درباره واژه «ناپالم» Napalm مي نويسد: نمک هاي آلومينيوم اسيد پالمتيک(که در ترکيب روغن پالم يافت مي شود) و اسيد نفتنيک در طول جنگ جهاني دوم براي توليد بمب ناپالم با هم ترکيب شده بود و اين بمب به عنوان جنگ افزار شيميايي و آتش زا در برخي جبهه هاي جنگ استفاده مي شد.

يکي ديگر از مصارف روغن نخل استفاده از آن در صنايع ايزولاسيون و کشتي سازي است و امارات به عنوان بزرگ ترين کشور صاحب صنايع کشتي سازي در منطقه بزرگ ترين صادر کننده روغن پالم خام در منطقه به شمار مي رود. ايران نيز از وارد کنندگان عمده پالم خام است و استان هاي جنوبي که کارگاه هاي توليد لنج هاي ماهيگيري و مسافري در آن فعال هستند، از مصرف کنندگان عمده روغن پالم به شمار مي روند.

منشاء توليد

توليد روغن نباتي بر اساس آمارنامه فائو در سال ۲۰۱۲-۲۰۱۱ معادل ۱۶۰ميليون تن گزارش شده است که از اين رقم ۷۰ميليون تن روغن ارزان قيمت غيرخوراکي نخل ثبت شده است که کشورهاي اندونزي، مالزي، نيجريه، تايلند، کلمبيا، امارات و پاکستان بيشترين حجم توليد را به خود اختصاص داده اند.

تقاضاي جهاني براي پالم بيشتر براي توليد سوخت Biofuel و Biodiesel است و کشورهاي جنوب آسيا رفته رفته تبديل به قطب توليد پالم در اين مناطق از جهان مي شوند.

مجله تجارت جهاني هنگ کنگ در سال ۲۰۱۰ نيز نوشت: چين در حال سرمايه گذاري در توسعه نخلستان هاي اندونزي، مالزي، عراق، تايلند و سرزمين هاي جنوبي چين است تا در افق سال هاي بعد از ۲۰۲۰ انحصار توليد پالم در جهان را در اختيار بگيرد.

ايران يکي از بزرگ ترين وارد کنندگان پالم از مالزي است و وزير بهداشت در جمع خبرنگاران گفته است که روغن پالم سال هاي سال است که از کشور مالزي مي آيد و به دليل قيمت ارزان وسودآوري بالا بيشتر از گذشته وارد شده است در همين باره ديناروند معاون وزير بهداشت و رئيس سازمان غذا و دارو از واردات ۵۰۰هزار تن روغن پالم در سال گذشته خبر داد.

دلاوري مشاور وزير بهداشت و رئيس دبيرخانه شوراي سياست گذاري سلامت کشور نيز با بيان اين که وزارت بهداشت به طور دائمي بر عرضه روغن پالم نظارت دارد، گفت: طي ۱۰ماه گذشته تقريبا هر هفته جلسات متعددي در شوراي عالي سلامت و امنيت غذايي با سازمان ها و نهادهاي ديگر مثل وزارت جهاد کشاورزي، سازمان ملي استاندارد، وزارت صنعت، معدن و تجارت داشته و به مباحث متعددي از جمله امنيت روغن، شير، بحث آلاينده ها و سمومي که براي گياهان استفاده مي شود، پرداخته و مصوبات اين جلسات لازم الاجراست.

پايگاه جامع اطلاع رساني پزشکي ايران سلامت نيز نوشت: روغن پالم (نخل) سرشار از اسيدهاي چرب اشباع شده است اگر بيش از حد از اين اسيدهاي چرب اشباع تغذيه شود سطح کلسترول خون افزايش مي يابد لذا افزودن روغن پالم طبق استاندارد ايران به روغن هاي جامد مجاز نيست.

سايت پزشکي تغذيه انجمن علوم تغذيه ايران نيز روغن هسته خرما را در دسته بندي «بدترين روغن ها» اعلام کرده و نوشته است: روغن پالم چربي اشباعي «فوق اشباع» دارد در نتيجه کلسترول خون را افزايش مي دهد. در اين ميان يک مدير کارخانه صنايع لبني نيز معتقد است : تنها در چند کارخانه از روغن پالم استفاده شده که آزمايش ها مشخص خواهد کرد و مراجع قضايي مي توانند اعمال قانون کنند و نبايد به تمامي توليدکنندگان با ديده تقلب نگاه کرد.

لاهيجي در ادامه مي گويد: بايد از فضاي به وجود آمده درباره استفاده از پالم و يا هر روغن نباتي در صنايع شير استفاده و در روند توليد صنعت شير بازنگري کنيم و براي اولين بار و آخرين بار ترکيب و استاندارد شير و ديگر محصولات لبني را مشخص و ترکيب آن را در معرفي محصول روي بسته بندي اقدام کنيم تا شفاف سازي اطلاعات فني انجام شود و کارخانجاتي که در محصولاتشان ترکيبات غيراستاندارد و نامتناسب استفاده مي کنند با عدم اقبال مصرف کنندگان مواجه شوند و محصولات غيراستاندارد از بازار مصرف حذف شوند.

فقط مصرف خام و آن هم محدود!

پس از آن که وزير بهداشت به مردم توصيه کرد که شير کم چرب استفاده کنند و استدلال او نيز به دليل افزودن پالم به شير خام بود حساسيت هايي درباره امکان استفاده از پالم (روغن نخل) در صنايع غذايي در ميان جامعه مصرف کنندگان به وجود آمد و شيوه استفاده از اين ماده را مطرح کرد.

محمدعلي ايماني فوق تخصص تغذيه و رژيم هاي غذايي و مدرس صنايع لبني معتقد است: روغن پالم تنها به صورت خام و آن هم بسيار محدود مي تواند در زنجيره غذايي انسان استفاده شود.

وي توضيح مي دهد: در صنايعي که از اين روغن استفاده مي کنند در آخرين مراحل توليد، اين روغن به محصول اضافه مي شود يعني ترکيب شيميايي اين محصول (روغن پالم) در دماي بالاتر از دماي اتاق (۱۸ درجه) به شدت شکننده است و در دماي بالاتر از ۴۳ درجه زنجيره هاي بلند آن شکسته شده و ترکيبات جديد زنجيره اي تشکيل مي شود که به شدت خطرناک است و ريسک سرطان زايي در بدن موجودات زنده را بالا مي برد پس در صنايعي که از اين روغن استفاده مي کنند روغن پالم را پس از فرآيندهاي حرارتي به غذا اضافه مي کنند تا ريسک آن را کاهش دهند.

ايماني خاطر نشان کرد: استفاده از پالم در روغن هاي خوراکي که با حرارت زياد مواد غذايي را پخت مي کند، به هيچ وجه توصيه نمي شود و در کشورهايي که سلامت مواد غذايي تابع کدهاي استاندارد است روغن پالم تنها در ترکيب روغن هايي قرار مي گيرد که مصرف آن ها به صورت خام بوده و در فرآيند توليد حرارت کمتر از ۳۷ درجه را طي مي کند، استفاده مي شود.

اين کارشناس به نکته مهمي درباره افزودن پالم به شير اشاره کرد و افزود: واقعيت افزودن پالم به شير اين است که در ايران به دليل نوع مصرف شير و فرهنگ آن، افزودن روغن نخل مشکل ساز شده و جامعه را نگران کرده است اما مصرف کنندگان بايد به اين نکته توجه کنند که مصرف شير خام پرچرب که مثلاً ۴درصد آن روغن پالم است به خودي خود مشکلي ايجاد نمي کند اما اگر شيرخام حرارت ببيند و به اصطلاح «جوش» بزند ترکيبات مضر در شير جوشيده به وجود خواهد آمد که مصرف شير جوشيده (که درصدي از چربي آن روغن نخل است) خطرناک خواهد بود و عوارض بعدي را خواهد داشت و به دليل اين که در ايران از شير خام براي توليد ماست استفاده مي شود و يا شير داغ در سبد مصرف غذايي وجود دارد و اين محصولات حرارت هاي بالاي ۷۰درصد را تحمل مي کند پس مصرف ماست و شير جوشيده خطرآفرين است...

تقلب و بيماري زايي

يکي از اعضاي کميسيون کشاورزي مدعي است که استفاده از پالم در صنايع شير نوعي تقلب صنعتي و يک عارضه بيماري زايي توأمان است.

وي اظهار داشت: بيماري زايي روغن هاي نباتي محرز است و در درازمدت موجب تغييرات فيزيولوژيکي در متابوليسم بدن مي شود و در پي آن بيماري هايي که در پاره اي موارد ناشناخته نيز هستند، بروز مي کند. اين عضو کميسيون کشاورزي تقلب در استفاده از روغن نخل را اين گونه توضيح مي دهد: اين که چربي طبيعي شير (خامه) را از شير حذف کنيم و به جاي آن از روغن مصنوعي يا روغن گياهي يا هر روغن ديگري استفاده کنيم و درصد چربي شير را بالا ببريم تقلب محرز محسوب مي شود زيرا آن چه به عنوان شير پرچرب يا ماست پرچرب به مصرف کنندگان عرضه مي شود، مفهوم آن چربي طبيعي است که نياز غذايي و پروتئيني بدن را تأمين مي کند نه آن که صرفاً محصولي با چربي بالا به مصرف کننده عرضه شود که چربي آن هيچ کاربردي ندارد و ريسک بيماري زايي آن نيز زياد است.

دکتر هدايتي فوق تخصص تغذيه، بيماري زايي روغن هاي نباتي را اين گونه تشريح مي کند و مي گويد: روغن هاي نباتي به دليل داشتن زنجيره هايي بسيار بلند اسيدآمينه هاي شناخته شده و شناخته نشده آستانه تحمل خاصي در بدن موجود زنده ايجاد مي کنند که در تمامي سوخت و ساز طبيعي (متابوليسم) اثر منفي و البته در موارد بسيار کم بر متابوليسم اثر مثبت دارد.

اين پزشک متخصص در ادامه مي گويد: زنجيره هاي بلند اشباع اسيد آمينه هاي روغن نباتي پس از ورود به چرخه هاي متابوليسم بدن موجودات زنده به زنجيره هاي کوچک تر تقسيم مي شود و زنجيره هاي کوچک تر با اتصال هاي دوگانه و چند گانه زنجيره هاي ديگري ساخته که براي بدن ناشناخته هستند علاوه بر آن زنجيره هاي شکسته شده در ترکيب زنجيره هاي ديگر اسيد آمينه وارد شده و ترکيبات جديدي ساخته مي شود که براي بدن کاملاً ناشناخته است لذا هم زنجيره هاي جديد ساخته شده از زنجيره هاي بلند اسيدآمينه روغن هاي نباتي و هم زنجيره هاي ترکيبي جديد اسيدآمينه به دليل شناسايي نشدن از سوي سيستم ايمني بدن به شدت خطرساز و امکان بيماري زايي آن به شدت بالاست لذا براي جلوگيري از اين ريسک هاي طبيعي که بدن آن ها را شناسايي نمي کند روغن هاي نباتي را هيدروژنه و سعي در تثبيت زنجيره هاي آن پس از ورود به بدن مي کنند که اين فرآيند نيز خود عوارضي دارد که بيماري زايي روغن هاي نباتي را تشديد مي کند.

هدايتي گزارش هاي ظهور پنهان سونامي سرطان و اخبار ناشي از رتبه اول بيماري هاي گوارشي در ايران را واقعي مي داند و مي افزايد: در ترکيب سبد غذايي ايرانيان روغن هاي نباتي و قند از حد مجاز بسيار بالاتر بوده لذا به نظر من بايد در مهندسي تغذيه ايرانيان تجديد نظر شده و ميوه جايگزين بخشي از گوشت شده، رژيم هاي بدون روغن جايگزين غذاهاي چرب شود تا متابوليسم روند طبيعي بدن فرآيند طبيعي داشته باشد و درصد بيماري هاي گوارشي و بيماري هاي قلبي و عروقي افت کرده و سلامت جامعه تضمين شود. اين استاد دانشگاه تأ کيد کرد:  مشکل تغذيه اي روغن هاي نباتي و قندهاي صنعتي از بيش از ۴ دهه در دنيا مطرح شده است و رژيم هاي غذايي سبزي و ميوه محور و همچنين رژيم هاي غذايي فري اويل (بدون روغن) جايگزين شده و حذف روغن هاي مصنوعي و روغن هاي گياهي در دستور کار دستگاه بهداشت و درمان بسياري از کشورها قرار گرفته است و در ايران نيز مي توانيم با اطلاع رساني و به کارگيري رسانه ها براي ترويج رژيم هاي غذايي سالم و معرفي آن به خانوارهاي ايراني ريسک تغذيه اي را کاهش دهيم و به جاي غذاهاي مسموم بالقوه، تغذيه طبيعي متشکل از ميوه، سبزي، شير طبيعي، درصدي مشخص از گوشت قرمز و ماهي را در سفره ايراني جايگزين کنيم و متخصصان نيز غذاي سالم را به مردم هديه کنند.

احمدي مدير فني يک شرکت کارگاهي روغن کشي (پنبه دانه) در گرگان روغن هاي نباتي را روغن با مصارف صنعتي دانسته و مي افزايد: روغن نباتي خام ارزش غذايي ندارد در نتيجه فرآيندهاي تغذيه اي نظير هيدروژنه کردن و افزودن برخي ويتامين هاي محلول در چربي و... در سيکل توليد روغن نباتي با مصارف تغذيه اي انساني انجام مي شود که اين فرآيندها خود بي خطر نيستند. فکر مي کنم بهتر است که روغن هاي طبيعي را جايگزين روغن هاي نباتي کنيم زيرا اين روغن ها سازگاري بيشتري با متابوليسم بدن انسان دارند و عوارض منفي بر جاي نمي گذارند.

به هر حال به نظر مي رسد افشاي افزودن روغن پالم به صنايع لبني مي تواند سرآغازي براي تدوين دستورالعمل استفاده کارشناسي شده از روغن هاي نباتي در صنايع غذايي باشد و صنايع لبني، صنعت شيريني و شکلات، صنايع کنسرو و کمپوت و رستوران هاي عمومي و صنعت غذا در کشور با رعايت استانداردهاي استفاده از روغن و قند ريسک بيماري زايي در کشور را کنترل کنند تا سلامت را به جامعه مصرف کننده هديه دهند.