نگاهی به یک دهه رشد اقتصادی ایران

به گزارش پارس به نقل از ایسنا، اقتصاد ایران تا پایان برنامه پنجم توسعه کشور باید به رشد اقتصادی هشت درصدی دست یابد اما در حالی که حدود سه سال از آغاز این برنامه می گذرد این شاخص کلان اقتصادی با کاهش بیش از هشت درصدی در طول یک سال منفی ۵.۸ درصد برای سال ۹۱ ثبت شد.

سال ۸۱ بالاترین رشد اقتصادی

بررسی رشد اقتصادی کشور طی دهه گذشته نشان از آن دارد که در سال ۸۱ که سومین سال اجرای برنامه سوم توسعه اقتصادی بود روند ملایم افزایش قیمت نفت در بازارهای بین المللی همراه با اجرای سیاست های پولی و اعتبار معطوف به تامین رشد تولید و کنترل تورم باعث شد که اقتصاد ایران در مسیر رشد مثبت و متعادل قرار گیرد به طوری که رشد تولید ناخالص داخلی به قیمت ثابت سال ۷۶ در این سال به ۷.۵ درصد رسید که در مقایسه با رشد ۳.۳ درصدی سال ۸۰ از افزایش چشمگیری برخوردار شد بنابراین طی ۱۰ سال گذشته اقتصاد ایران در سال ۸۱ از بیشترین میزان رشد برخوردار شده است.

سال ۸۲ و آغاز روند کاهشی رشد اقتصادی

در سال ۸۲ که چهارمین سال اجرای برنامه توسعه بود اتخاذ سیاست های مناسب اقتصادی به همراه افزایش قیمت نفت در بازارهای جهانی سبب شده به رغم مسائل و مشکلات فرا روی اقتصاد کشور و شرایط نامناسب منطقه اقتصاد ایران از عملکرد مثبت و نسبتا متعادلی برخوردار باشد. اما در این سال میزان رشد اقتصادی نسبت به سال ۸۱ کاهش یافت به طوری که رشد تولید ناخالص داخلی به قیمت های ثابت سال ۷۶ به ۶.۷ درصد رسید که در مقایسه با نرخ رشد در برنامه سوم توسعه برای سال ۸۲ (۶.۷ درصد) و همچنین میانگین رشد هدفگذاری شده این برنامه (شش درصد) نشان از تحقق اهداف رشد اقتصادی برنامه سوم توسعه دارد.

کاهش رشد اقتصادی در آخرین سال اجرای برنامه سوم

در آخرین سال اجرای برنامه سوم توسعه اقتصاد ایران با کاهش نرخ رشد تولید ناخالص داخلی روبرو شد و آن طور که انتظار می رفت و برخلاف انتظار روند مثبت رشد نرخ تولید ناخالص داخلی برخلاف سال های ۸۱ و ۸۲ در سال ۸۳ ادامه نیافت.

در این سال به دلیل افت محسوس نرخ رشد ارزش افزوده فعالیت های نفت و کشاورزی و همچنین رکود فراگیر در فعالیت های ساختمانی که منجر به کاهش شدید قدر مطلق ارزش افزوده آن شد علیرغم ادامه روند شتابان فعالیت های صنعتی نرخ رشد اقتصادی در سطح ۴.۸ درصد متوقف شد.

رشد اندک رشد اقتصادی در سال ۸۴

در سال ۸۴ مصادف با اولین سال اجرای برنامه چهارم توسعه تولید ناخالص داخلی به قیمت پایه با رشد حدود ۰.۶ درصدی نسبت به سال ۸۳ به ۵.۴ درصد رسید. در این سال تولید ناخالص داخلی به قیمت پایه بدون نفت نیز از رشد ۶ درصدی برخوردار شد که دلیل اصلی این افزایش رشد نسبتا پایین گروه نفت و گاز نسبت به سایر بخش های اقتصادی در سال مورد بررسی بوده است.

تداوم رشد اقتصادی در سال ۸۵ و ۸۶

تولید ناخالص داخلی به قیمت های ثابت با رشد ۰.۸ درصدی نسبت به سال ۸۴ به ۶.۲ درصد رسید.

در این سال تولید ناخالص داخلی به قیمت پایه بدون نفت نیز ۶.۶ درصد رشد کرد که دلیل اصلی این افزایش رشد پایین تر گروه نفت و گاز نسبت به سایر بخش های اقتصادی در سال مورد بررسی بوده است.

در سال ۸۶، تولید ناخالص داخلی به قیمت پایه (قیمت های ثابت سال ۷۶) با رشد ۰.۵ درصدی نسبت به سال ۸۶ به ۶.۷ درصد رسید. در این سال تولید ناخالص داخلی بدون نفت نیز ۷.۳ درصد رشد داشت که در مقایسه با رشد تولید ناخالص داخلی ۰.۶ واحد درصد بیشتر است. در این سال نیز رشد پایین تر گروه نفت و گاز نسبت به سایر بخش های اقتصادی دلیل این فزونی اعلام شد.

کاهش چشمگیر رشد اقتصادی در سال ۸۷

در سال ۸۷ تولید ناخالص داخلی با کاهش چشمگیر نسبت به سال ۸۶ به قیمت های ثابت رشدی معادل ۰.۸ درصد داشت که نسبت به نرخ رشد ۸.۴ درصدی پیش بینی شده در قانون برنامه معادل ۷.۶ درصد کمتر بود.

مقایسه نرخ رشد عملکردها و اهداف برنامه چهارم توسعه در فعالیت های مختلف اقتصادی نشان می دهد که عواملی مانند خشکسالی، کاهش تولید و صادرات نفت اثرات رکود جهانی و شرایط نامساعد منطقه مانع از تحقق اهداف برنامه شده است.

عملکرد مطلوب اقتصاد کشور در سال ۸۸ نسبت به سال قبل

در سال پایانی برنامه چهارم توسعه اقتصاد کشور نسبت به سال ۸۷ از عملکرد نسبتا مطلوبی برخوردار بوده است. به طوری که تولید ناخالص داخلی به قیمت های ثابت نسبت به سال ۸۷ با افزایش ۲.۲ درصدی به سطح سه درصد رسیده است.

در این سال رشد تولید ناخالص داخلی بدون احتساب نفت نیز از رشد ۳.۷ درصدی برخوردار شد.

تداوم افزایش رشد اقتصادی در سال ۸۹

اقتصاد کشور در سال ۸۹ از عملکرد مطلوبی برخوردار بوده است در سال ۸۹ تولید ناخالص داخلی به قیمتهای ثابت ۵.۸ درصد رشد را نشان می دهد نتایج حاصل از برآورد ارزش افزوده اقتصادی کشور حاکی از آن است که در این سال گروه های کشاورزی، نفت، صنایع و معادن وخدمت به ترتیب از نرخ رشد ۸.۸، ۱.۹، ۹.۳ و ۴ درصد برخوردار شده اند.

در این سال تولید ناخالص داخلی بدون نفت ۶.۱ درصد رشد داشت که در مقایسه با رشد تولید ناخالص داخلی ۰.۳ واحد بیشتر بود دلیل بالاتر بودن عملکرد مذکور نرخ رشد پایین (۱.۹ درصد) ارزش افزوده گروه نفت به قیمت های ثابت بوده است.

سال۹۰ و آغاز کاهش مجدد نرخ رشد اقتصادی

چندی پیش بانک مرکزی سرانجام پس از گذشت ۱۷ ماه از پایان سال ۹۰، نرخ رشد اقتصادی این سال را سه درصد اعلام کرد که در مقایسه با سال ۸۹ معادل ۲.۸ درصد کاهش یافته است. در این سال این اساس نرخ رشد اقتصادی بدون نفت نیز ۳.۲ درصد اعلام شد.

ثبت رکورد بی سابقه نرخ رشد اقتصادی در سال ۹۱

در سال ۹۱ نیز روند کاهشی نرخ رشد اقتصادی ادامه یافت و در نهایت اقتصاد ایران رکورد جدیدی را ثبت کرد به طوری که رشد اقتصادی در سال ۹۱ با احتساب نفت منفی ۵.۸ درصد و بدون نفت منفی ۳.۱ درصد گزارش شد.

در این زمینه محمد جام ساز، کارشناس اقتصادی معتقد است: در اختیار بودن حجم بالای اقتصاد در دست دولت موجب شده تا نه تنها کشور در زمینه ی تولید پیشرفتی نداشته بلکه تضعیف شود، از این رو با توجه به درآمد های گزاف در سال های اخیر و برنامه هایی که دولت در زمینه ی توزیع سهام عدالت، خصوصی سازی، کسب درآمد و یا اجرای فاز اول یارانه ها داشت، در جهتی حرکت کرد که اقتصاد به مرحله ی ورشکستگی رسید چرا که متغیرهای اقتصادی که برآمده از فعل و انفعالات تحت تاثیر دستورات دولتی است نشانه خوبی از عملکرد دولت را نشان نمی دهد.

وی با بیان این که کشور برای افزایش رشد اقتصادی نیازمند سرمایه گذاری مولد و افزایش بهره وری است، گفت: سرمایه گذاری مولد می تواند در زمینه تاسیس واحد های جدید تولیدی و یا راه اندازی واحد هایی که آماده اند اما به دلیل کاهش نقدینگی و سرمایه در گردش قادر به ادامه ی فعالیت نیستند و یا کارخانه هایی که نیازمند نوسازی تجهیزات هستند باشد.

در چنین شرایطی باید دید که آیا دولت تدبیر و امید می تواند به وعده خود مبنی بر افزایش ۵.۸ درصدی نرخ رشد اقتصادی و صفر شدن آن تا پایان سال موفق شود؟