هم انتقام، هم التیام

اگر قرار باشد شبکه‌های اجتماعی آمریکایی صحبت‌هایی را با عنوان «گسترش نفرت در جامعه» از خروجی خود حذف کنند، همان‌طور که قانون فعالیت در این شبکه‌ها این کار را منع می‌کند، طی چند روز گذشته باید صحبت‌های اکثر نمایندگان دموکرات کنگره ، شخصیت‌های بارز این حزب سیاسی در آمریکا و حتی صحبت‌های مجریان برنامه‌های تلویزیونی مشهور را از صفحات خود حذف کنند. چند روز از زمانی که کنگره توسط معترضان حامی ترامپ مورد حمله واقع و اشغال شد می‌گذرد و هم‌اینک سؤال اصلی در شبکه‌های اجتماعی حامی دموکرات‌ها یا حتی رسانه‌های تصویری و مکتوب آنها این است: آیا الان زمان انتقام است یا همدلی؟ این سؤال در بسیاری از بخش‌های خبری و تحلیلی رسانه‌های آمریکایی پرسیده می‌شود و راه خود را با عناوین دیگری به برخی برنامه‌های نخبگانی دیگر این رسانه‌ها مانند برنامه «جی‌پی‌اس» فرید زکریا در «سی‌ان‌ان» نیز باز کرده است. او با این ‌حال با این صراحت به دنبال انتقام نیست و از میهمانان خود می‌پرسد: آیا الان زمان پاسخگو کردن عوامل حمله به کنگره است یا زمان التیام بخشیدن به زخم‌های موجود؟ زکریا معتقد است هر دوی این اقدامات را نمی‌توان به‌ صورت همزمان در جامعه آمریکا انجام داد؛ یا باید با عوامل حمله به کنگره به‌ عنوان عوامل «حمله به دموکراسی آمریکایی» برخورد قضایی سخت و خشنی شود و مهم‌تر از آن ترامپ و حامیانش در کنگره مورد بازخواست قرار گیرند یا مجبور به استعفا شوند، یا اینکه بایدن باید به ‌عنوان رئیس‌جمهور بعدی ایالات‌متحده دستور برخورد آرام با این افراد را بدهد و به فکر التیام‌بخشی به زخم‌های جامعه آمریکا و فضای سیاسی این کشور باشد. 

برخی تحلیلگران آمریکایی مانند ستون‌نویس نشریه آتلانتیک بر این باورند هر دوی این اقدامات را می‌توان به صورت همزمان انجام داد. او بر این باور است این همان کاری است که کشورهایی که در آنها انقلاب رخ داده انجام می‌دهند؛ هم به فکر التیام‌بخشی به زخم‌های مردم هستند و هم حاکمان مستبد را محاکمه و از قدرت برکنار می‌کنند اما همین حرف نشان می‌دهد نوع نگاه نویسندگان و تحلیلگران دموکرات به اتفاقات کنگره چیست؛ انقلابی که دموکرات‌ها علیه جمهوری‌خواهان و رئیس‌جمهورشان دونالد ترامپ انجام دادند. 

اما اقدامات بعدی آنها در راستای این دو هدف چیست؟ در ادامه به برخی از این اقدامات احتمالی و نتایجی که می‌تواند برای آینده فضای سیاسی آمریکا به همراه داشته باشد، اشاره می‌شود.

1- تلاش برای برکناری یا استیضاح ترامپ

مهم‌ترین مساله‌ای که دموکرات‌ها در شرایط فعلی با آن مواجه هستند و می‌تواند در آینده نیز تمام اقدامات سیاسی و سیاست خارجی آنها را تحت‌الشعاع قرار دهد، حضور ترامپ در صحنه سیاست این کشور است. دونالد ترامپ با آن ویژگی‌های شخصیتی بعد از دوران ریاست‌جمهوری، از صحنه سیاست این کشور محو نمی‌شود. او 75 میلیون رأی دارد و مردمی که به او رأی داده‌اند نیز از صحنه روزگار محو نمی‌شوند. خطر بازگشت ترامپ به عرصه سیاست همواره برای دموکرات‌ها به این معناست که آنها نمی‌توانند با متحدان خود در سایر نقاط جهان یا حتی دولت‌های دیگر وارد معامله یا مذاکره‌ای شوند، زیرا هیچ اطمینانی وجود ندارد که سیاست‌های آنها در روز پایان یافتن دولت بایدن همچنان پابرجا بماند. در عین ‌حال خطر حضور ترامپ در صحنه سیاست این کشور به معنای قدرتمندتر شدن گروه‌های حامی او است از همین رو تمام تلاش لیبرال‌ها در چند روز و چند هفته آتی، آنطور که خود به آن معترف بوده‌اند، «محو» ترامپ از صحنه سیاست این کشور است. نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان که همواره به اقدامات رادیکال در برابر ترامپ شهره است، به مایک پنس 24 ساعت زمان داده است تا با توسل به اصلاحیه بیست‌و‌پنجم قانون اساسی آمریکا رئیس‌جمهور را برکنار کند. بر اساس این اصلاحیه، در صورتی‌ که رئیس‌جمهور «ناتوانی» در اجرای مسؤولیت خود به دلیل بیماری، مشکلات روانی یا عدم‌کفایت داشته باشد با توصیه معاون او و همراهی دولتش برکنار می‌شود. پنس تا لحظه تنظیم این یادداشت از این کار امتناع کرده است. گام بعدی برای دموکرات‌ها اما تلاش برای استیضاح ترامپ در دقایق پایانی فعالیتش در کاخ سفید است. استیضاح در هر صورت نمی‌تواند منجر به برکناری رئیس‌جمهور شود اما مزیت‌هایی برای دموکرات‌ها نیز دارد. از یک ‌طرف با تأیید طرح استیضاح در مجلس نمایندگان، زمینه برای بیان اتهامات علیه ترامپ به وجود می‌آید و بعد از مدتی مجلس سنا می‌تواند او را محاکمه کند و حتی در صورتی ‌که ترامپ خودش را عفو کند نیز نمی‌تواند از این دادگاه و نتایج آن فرار کند و از طرف دیگر، اگر نگاهی تاریخی به روند تاریخ سیاسی آمریکا داشته باشیم، ترامپ به نخستین رئیس‌جمهوری تبدیل می‌شود که ۲ بار در مجلس نمایندگان طرح استیضاح او رأی می‌آورد و این می‌تواند باعث شود زمینه برای ادامه حیات سیاسی او از بین برود. دموکرات‌ها آنقدر هوشیاری داشته‌اند که مطرح کنند استیضاح در مجلس سنا و برگزاری دادگاه ترامپ را به بعد از گذشت 100 روز اول دوران ریاست‌جمهوری بایدن موکول می‌کنند تا مبادا این دادگاه و خبرهای مربوط به آن اقدامات بایدن در 100 روز اول ریاست‌جمهوری‌اش را به حاشیه ببرد!

2- ایجاد هزینه برای حامیان و طرفداران ترامپ

دومین اقدامی که دموکرات‌ها به دنبال اجرای آن هستند و از هم‌اینک نیز برنامه‌ریزی‌های رسانه‌ای خود را در این باره به انجام رسانده‌اند، ایجاد هزینه سنگین برای کسانی است که هنوز هم از ترامپ حمایت می‌کنند. «تد کروز»، «جاش هاولی» و «کوین مک‌کارتی» از سناتورهایی هستند که به دلیل حمایت از ترامپ و همچنین عدم محکومیت حمله به کنگره هم‌اینک در تیررس حملات دموکرات‌ها قرار گرفته‌اند و رسانه‌ها از آنها خواسته‌اند به دلیل حمایت‌شان از اقدامات رادیکال ترامپ استعفا کنند. در عین‌ حال نمایندگان جمهوری‌خواهی که رأی به تأیید نکردن جو بایدن به ‌عنوان رئیس‌جمهور منتخب داده‌اند، بشدت از سوی رسانه‌های حوزه‌های انتخابیه‌شان تحت ‌فشار هستند تا استعفای خود را تقدیم کرده و از مجلس نمایندگان یا سنا برای همیشه خارج شوند. «مدیسون کاتورن» نماینده ایالت کارولینای شمالی، «ران جانسون» نماینده ایالت ویسکانسین و سایر نمایندگان جمهوری‌خواهی که در طول چند روز گذشته حتی با محکوم کردن اتفاقات کنگره، اعلام کرده‌اند آرای بایدن را به‌ رسمیت نمی‌شناسند نیز بشدت تحت‌ فشار قرار دارند که از سمت خود استعفا کنند. به نظر می‌رسد رسانه‌های دموکرات و سیاستمداران این حزب با توجه به پیروزی شکننده در مجلس سنا هم به دنبال انتقام‌گیری از جمهوری‌خواهان و هم به دنبال پاکسازی گسترده در ۲ مجلس آمریکا هستند تا بتوانند برنامه‌های خود و همچنین خواسته‌های بایدن از کنگره را بدون هیچ انتقاد و ممانعت شدیدی به انجام برسانند. 

از سوی دیگر بازداشت‌های گسترده افرادی که در داخل کنگره حضور پیدا کرده بودند و برگزاری دادگاه‌های آنها به جرم «فعالیت تروریستی در داخل آمریکا» همچنان طی چند روز گذشته ادامه داشته است. اکثر کسانی که عکس‌شان به‌ عنوان اشغالگران کنگره به تصاویر نمادین از روز 6 ژانویه تبدیل ‌شده بود، بازداشت ‌شده‌اند و تحت بازجویی سرویس‌های امنیتی آمریکا قرار دارند. از سویی اعضای پلیس کنگره نیز مجبور به استعفا شده‌اند و به نظر می‌رسد محکومیت‌های سنگین در انتظار کسانی است که در روز تاریخی ششم ژانویه پا به داخل کنگره آمریکا گذاشته‌اند. با وجود اینکه در برخی برنامه‌های تحلیلی رسانه‌های آمریکایی بیان می‌شود باید موضع نرم‌تری در مقابل این افراد داشت و مقصر اصلی این حادثه را که ترامپ و نزدیکانش هستند محکوم کرد اما باز هم ایستگاه‌های اتوبوس و مترو پر از عکس‌هایی است که حمله‌کنندگان به کنگره را به تصویر کشیده و از مردم خواسته است آنها را شناسایی کنند. برای معرفی یا بازداشت این افراد نیز به ‌رسم قدیمی آمریکایی جایزه‌های 5 تا 50 هزار دلاری در نظر گرفته‌ شده است!

3- تشدید فضای امنیتی در شبکه‌های اجتماعی

همان‌طور که روزنامه «وطن امروز» در شماره روز یکشنبه خود گزارش داده بود، فضای سیاسی آمریکا بویژه در میان دموکرات‌ها در حال رفتن به سمت ایجاد دوگانه آزادی – امنیت در برخورد با شبکه‌های اجتماعی در بستر اینترنت است. با آنکه 10 شبکه اجتماعی آمریکایی اکانت‌های ترامپ را بسته یا محدود کرده‌اند، تحلیلگران دموکرات در شبکه‌های تلویزیونی مطرح می‌کنند تعلیق فعالیت‌های ترامپ و نزدیکانش چاره کار نیست و مشکلات توئیتر و سایر شبکه‌های اجتماعی مجازی برای امنیت سیاسی آمریکا بسیار عمیق‌تر از این است که با تعلیق شدن اکانت رئیس‌جمهور آمریکا این مشکلات بر طرف شود! با آنکه شبکه‌های اجتماعی در طول دوران انتخابات خدمات شایانی به دموکرات‌ها ارائه دادند، حالا برخی روزنامه‌ها از جمله «یواس‌ای تودی» گفته‌اند توئیتر از همان ۴ سال پیش باید اکانت ترامپ را تعلیق می‌کرد و این شبکه اجتماعی به دلیل سود میلیونی که از حضور ترامپ در آن نصیبش می‌شد، از این کار امتناع کرده و به همین دلیل در ایجاد حادثه کنگره مسؤول است و باید پاسخگو باشد!

به نظر می‌رسد اقدام بعدی دموکرات‌ها ایجاد اصلاحاتی در قوانین مرتبط با فعالیت شبکه‌های اجتماعی بویژه بخش 230 قانون حمایت از اینترنت پاک است که سال 1996 به تصویب کنگره رسیده است. بر اساس این بخش از قانون، پلتفرم‌های ارائه‌دهنده فضای سایبری مانند شبکه‌های اجتماعی توئیتر، اینستاگرام یا فیسبوک هیچ‌کدام نمی‌توانند به دلیل انتشار پست‌ها توسط کاربرا‌ن‌شان تحت تعقیب قضایی قرار گیرند اما در عین ‌حال موظفند نسبت به این اظهارنظرهای خطرناک و مخالف امنیت ملی واکنش مناسب از خود نشان دهند. در حالی‌ که جمهوری‌خواهان سعی داشتند بار مسؤولیت را از دوش شبکه‌های اجتماعی بردارند و در این باره به متمم اول قانون اساسی آمریکا اشاره می‌کردند که بر اساس آن کنگره نمی‌تواند قانونی را تصویب کند که مانع آزادی بیان شود، در مقابل دموکرات‌ها بشدت سعی می‌کردند پلتفرم‌های اینترنتی را مجبور به پاسخگویی در مقابل مسائلی که کاربران‌شان نشر می‌دهند، کنند. 

در هر صورت شرایط و فضای سیاسی آمریکا این روزها متغیرتر از هر زمان دیگری است. می‌توان فضای سیاسی، تنش‌ها و فضای نفرت و دوقطبی را به فضای یک جامعه بعد از پیروزی یک جناح در جنگ داخلی تشابه کرد. به نظر می‌رسد دموکرات‌ها بهترین استفاده را از مساله حمله به نهاد قانون‌گذاری آمریکا می‌برند و سعی دارند پاکسازی‌های وسیعی را در بین مسؤولان و همچنین نهادهای غیرهمراه‌شان انجام دهند تا بدین ترتیب راه را برای اقدامات بعدی دولت بایدن هموار کنند.

ثمانه اکوان