انواع تومورهای خوش خیم مغزی و بررسی روش های درمان آن

واژه تومور، برای اغلب افراد ترسناک و دلهره آور است. خصوصا وقتی که پای تومور مغزی در میان باشد. اما واقعا تومور چیست؟ به توده یا رشد غیر طبیعی و غیرقابل کنترل سلول ها در هر بخش از جمله مغز، نام تومور اطلاق می شود.

تومورهای مغزی که به تومور داخل جمجمه ای نیز معروف است، بسته به منشا و نوعشان، انواع مختلفی دارند و تاکنون بیش از 150 نوع تورمور مغزی مختلف ثبت شده است. به صورت کلی تومورهای مغزی به دو دسته غیرسرطانی یا تومور مغزی خوش خیم و سرطانی یا تومور بدخیم مغزی تقسیم بندی شده و بسته به اینکه از خود مغز و بافت های اطراف آن شروع شده و یا در اثر تهاجم بافت و سلول های سرطانی از سایر نقاط بدن (مانند پستان یا ریه ها)، ایجاد شده باشند، به دو دسته تومورهای اولیه مغز و تومورهای ثانویه یا متاستاتیک مغز طبقه بندی می شوند. تومورهای ثانویه، در واقع تومورهای بدخیم و سرطانی هستند.

بسته به نوع، جایگاه، ابعاد و سرعت رشد تومورهای مغزی، عوارض آن ها بر روی عملکرد سیستم عصبی و همچنین اقدامات درمانی پیش رو متفاوت خواهد بود.

انواع تومورهای خوش خیم مغزی

تومور خوش خیم مغزی رشد نسبتاً آهسته ای در مغز دارد. آن ها تمایل دارند در یک مکان باقی بمانند و خوشبختانه گسترش نمی یابند. این تومورهای انواع مختلفی دارند که بر اساس نوع سلول های مغزی آسیب دیده تقسیم بندی شده اند. از جمله آن ها می توان به این موارد اشاره نمود:

گلیوما: تومورهای بافت گلیال، بافت گلیال بافتی است که سلول های عصبی و فیبرها را نگه داشته و از آن ها پشتیبانی می کند.
مننژیوما: تومورهای با منشا غشای پوشاننده مغز (مننژ). مننژیوم در واقع شایع ترین تومورهای خوش خیم داخل جمجمه ای است.
نوروما آکوستیک یا نوروم صوتی: تومورهایی هستند که در امتداد عصب های صوتی ایجاد شده و از جمله تومورهای خوش خیم مغزی در بالغین به شما می روند. این تومورها همچنین به عنوان "شوانوم دهلیزی" نیز شناخته می شوند. اگرچه این تومورها خوش خیم هستند، اما بی عارضه نبوده و در صورت رشد و فشار بر روی اعصاب و در نهایت مغز می توانند مشکلات جدی و حتی مرگ بیمار را به دبنال داشته باشند.
کرانیوفارنژیوما: اگرچه این نوع تومور خوش خیم است اما به دلیل جایگاه خاص آن که در مجاورت ساختارهای مهم در اعماق مغز قرار دارد، جراحی و برداشتن آن معمولا امری دشوار است. این تومورها اغلب در کودکان، نوجوانان و بزرگسالان جوان تشخیص داده می شوند و به صورت معمول منشا گرفته از بخشی از غده هیپوفیز هستند.
همانژیوبلاستوما: تومورهای عروق خونی مغز.
آدنوم هیپوفیز: این تومورها معمولا بدخیم نیستند اما حتی اگر هم بدخیم باشند، خوشبختانه به ندرت شرایطی پیش خواهد آمد که به سایر قسمت های بدن متاستاز و دست اندازی کنند. اگرچه بیشترین میزان شیوع آدنوم های هیپوفیزی بین افرادی است که در دهه سی و چهل عمر خود قرار دارند، اما ممکن است در بچه ها نیز دیده شوند. با این همه، اغلب این تومورها به خوبی به درمان ها پاسخ داده و با موفقیت از بین می روند.
پینئوسیتوما: این تومورها از سلول های پینه آل مغزی منشا گرفته و غالبا بزرگسالان را درگیر می کنند. خوشبختانه تومورهای پینئوسیتوما رشد تدریجی و آهسته ای داشته و قابلیت تهاجم به سایر بخش های بدن را ندارد. پاسخدهی این تومورها نیز به درمان خوب است.
گلوموس ژوگولر: بیشتر این تومورها خوش خیم بوده و به طور معمول در زیر پایه جمجمه و در بالای ورید ژوگولار قرار دارند.
کوردوما: این تومورهای خوش خیم بیشتر در افراد مسن دیده شده و به آرامی رشد می کنند. رایج ترین مکانی که می توان آن ها را یافت، قاعده جمجمه و قسمت تحتانی ستون فقرات است.

اگرچه تومور خوش خیم مغزی سرطانی نبوده و اغلب می تواند با موفقیت درمان شود، اما هنوز می بایست جدی در نظر گرفته شده و می تواند زندگی بیمار را تهدید کند.

نشانه های تومور مغزی خوش خیم

علائم این تومورها به اندازه و بزرگی آن در مغز بستگی دارد. برخی از تومورهایی که رشد کندی دارند، ممکن است در ابتدا هیچ علامتی را ایجاد نکنند. علائم رایج عبارتند از:

سردردهای جدید و مداوم
تشنج (صرع)
احساس مریض بودن در تمام مدت و خواب آلودگی
تغییرات ذهنی یا رفتاری، مانند تغییرات در شخصیت
ضعف یا فلج، مشکلات بینایی یا مشکلات گفتار

عوامل خطر

علت اکثر تومورهای مغزی غیر سرطانی ناشناخته است اما این موارد می توانند احتمال بروز آن را افزایش دهند:

سن بالاتر از 50 سال
سابقه خانوادگی تومورهای مغزی
بیماری های ژنتیکی مستعد کننده مانند نوروفیبروماتوز نوع 1 و 2 و ...
سابقه رادیوتراپی و یا قرار گرفتن در معرض تششعات

تشخیص

روش های تشخیصی معمول و رایج برای تشخیص تومورهای مغزی شامل تصویربرداری سی تی اسکن و ام آر آی (MRI) است. البته روش های دیگری نیز در مسیر تشخیص نوع تومور مغزی به کار می روند، از جمله بیوپسی از تومور.

درمان تومور مغزی خوش خیم

درمان این تومورها به نوع و محل تومور بستگی داشته و معمولاً با جراحی، پرتودرمانی و یا شیمی درمانی درمان می شوند.

به طور کلی پذیرفته شده است که جراحی تومور مغزی و برداشتن تومور تا حد امکان، اقدام بسیار موثری برای درمان بیمار است. البته که این جراحی با خطرات خاص خود همچون عفونت همراه بوده و موفقیت در آن وابسته به تبحر جراح، محل قرارگیری و ابعاد تومور و همچنین شرایط کلی بیمار است.

در روش های سنتی جراحی تومور مغزی، جراح استخوان جمجمه را باز می کند تا بدین وسیله به تومور رسیده و آن را بردارد. اما امروزه به کمک پیشرفت های روزافزون علمی، روش های نوین و کم عارضه تری در اختیار جراحان قرار گرفته است که از جمله آن ها می توان به جراحی اندوسکوپی مغز اشاره نمود.

در روش جراحی اندوسکوپی مغز، که روشی با حداقل تهاجم جهت برداشتن تومور مغزی است، جراح یک لوله نازک را از طریق سوراخی در استخوان جمجمه و یا از راه بینی، به درون جمجمه وارد کرده تا بتواند با تصاویر ویدئویی به دقت مغز را مشاهده کرده و جایگاه تومور و میزان گستردگی آن را تعیین کند. سپس جراح برحسب نتایج مشاهدات خود، اقدامات درمانی و تشخیص لازم از جمله بیوپسی و یا برداشتن تومور را انجام می دهد.

از جمله مزایای این روش می توان به این موارد اشاره نمود: