«ازن» چند روز از بهار تهران را آلوده کرد؟

کیفیت هوای پایتخت در بهار امسال ۱۵ روز در شرایط پاک، ۷۲ روز در شرایط قابل قبول و شش روز ناسالم برای گروه‌های حساس بود. آلاینده‌های شاخص در بهار تهران آلاینده‌های ازن و ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون بودند.

بر اساس اطلاعات شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، افزایش غلظت آلاینده ازن شش روز از هوای تهران را طی بهار امسال در شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس قرار داد. این درحالیست که غلظت این آلاینده طی دو روز از این شش روز با شاخص میانگین ۱۴۹ و ۱۵۰ در آستانه شرایط ناسالم برای همه افراد قرار گرفت.

در این بین طی یک روز از بهار غلظت ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون نیز با شاخص میانگین ۱۳۰ در شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس گزارش شد اما به دلیل اینکه طی آن روز شاخص ازن عدد بالاتری نسبت به ذرات معلق داشت، به عنوان آلاینده شاخص اعلام شد.

«ازن» حدود سه سال است که در ماه‌های گرم سال به عنوان آلاینده هوای تهران اعلام می‌شود. پیش از این غلظت آن در هوای پایتخت به دلیل نبود امکانات کافی برای اندازه‌گیری به‌طور دقیق اعلام نمی‌شد.

در مورد چگونگی تشکیل آلاینده ازن باید گفت که آلاینده‌هایی مانند اکسیدهای نیتروژن و ترکیبات آلی فرّار در حضور نور خورشید آلاینده ازن(O۳) تولید می‌کنند. اکسیدهای نیتروژن محصول احتراق خودروها، موتورسیکلت‌ها و خودروهای دیزلی است. ترکیبات آلی فرّار نیز از بخارات بنزین و از فعل و انفعالات سوخت‌رسانی تولید می‌شود. شاخص آلاینده ازن عموما در ماه‌های گرم سال افزایش پیدا می‌کند، به‌طوری‌که در شش ماهه اول سال ۹۸ غلظت این آلاینده طی ۲۴ روز در شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس و یک روز در شرایط ناسالم برای همه افراد قرار داشت.

بهار سال گذشته تهرانی‌ها بیشترین سهم از هوای پاک طی ۱۰ سال اخیر را داشتند چراکه در این بازه زمانی هوا ۲۵ روز در شرایط پاک قرار داشت. تهرانی‌ها همچنین در بهار سال گذشته ۶۱ روز هوای قابل قبول داشتند اما با وجود ۸۶ روز هوای مطلوب، ازن باز هم خود را نشان داد و افزایش غلظت این آلاینده هفت روز از هوای بهاری را برای گروه‌های حساس ناسالم کرد.

گفتنی است که در این بازه زمانی آلاینده ناکس نیز طی یک روز با شاخص میانگین ۱۰۲ در شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس قرار گرفت. این آلاینده طی بهار امسال نیز ۲۲ روز به عنوان آلاینده شاخص اعلام شد. منابع متفاوتی در تولید ناکس که عدد آن از ابتدای امسال به عنوان آلاینده شاخص اعلام می‌شود، دخیل هستند. در شهر تهران ۳۵ درصد آلاینده ناکس توسط منابع متحرک و ۳۲ درصد آن توسط نیروگاه‌ها تولید می‌شود. مصارف خانگی، اداری و تجاری و صنایع نیز هر کدام به ترتیب سهم ۱۴ و ۸ درصدی در تولید این آلاینده دارند.

در سه ماهه اول سال ۹۷ نیز کیفیت هوا در تهران بر اساس شاخص AQI، هشت روز پاک، ۷۱ روز قابل قبول و ۱۴ روز ناسالم برای گروه‌های حساس بود که در این بین سهم ازن از هوای آلوده در تهران چهار روز و سهم ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون ۱۰ روز بود.

بر اساس آخرین سیاهه انتشار شهر تهران، سهم منابع متحرک در انتشار ذرات معلق ۶۰.۸ درصد است و حدود ۴۰ درصد ذرات معلق در تهران از منابعی مانند نیروگاه‌ها، صنایع، پالایشگاه، پایانه‌های اتوبوس، منابع‌ آلاینده خانگی، تجاری، اداری، راه آهن، جایگاه سوخت و فرودگاه‌ها منتشر می‌شود.

بهار سال ۹۶ نیز کیفیت هوا در تهران ۹ روز در شرایط پاک، ۷۷ روز قابل قبول و ۹ روز نیز به دلیل افزایش غلظت آلاینده ازن و ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون در شرایط ناسالم برای حساس‌ها قرار گرفت. در سه ماه اول سال ۹۵ نیز هوا در پایتخت ۸۴ روز در شرایط مطلوب قرار داشت که سهم هوای پاک از این روزها ۱۱ روز و سهم هوای قابل قبول ۷۳ روز بود. هوای تهران در این بازه زمانی ۹ روز نیز به دلیل افزایش غلظت آلاینده ازن و ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون برای گروه‌های حساس ناسالم شد.

بر اساس سهم‌بندی منابع آلودگی هوای تهران بر اساس اطلاعات سال ۹۶، سهم خودروهای سواری در تولید ذرات معلق ۱۳.۹ درصد، خودروهای دیزلی شامل مینی‌بوس، اتوبوس واحد، اتوبوس سرویس و کامیون‌ها حدود ۳۵ درصد، موتورسیکلت‌ها ۱۰ درصد است. به این ترتیب بیشترین سهم از آلودگی هوای تهران متعلق به خودروهای دیزلی است.