فردا؛ آغاز مجلسی با تغییرات اساسی

مراسم افتتاحیه مجلس یازدهم فردا (چهارشنبه) برگزار خواهد شد که هیات رییسه سنی این مراسم را اداره می کند.

مراسم افتتاحیه

بر اساس ماده ۲ آیین نامه داخلی مجلس اولین جلسه مجلس با حضور حداقل دو سوم مجموع نمایندگان‌ رسمیت می‌یابد؛ در دوره یازدهم جلسه افتتاحیه با حضور ۲۷۷ منتخب برگزار می شود، دو منتخب تهران و آستانه اشرفیه فوت کردند و تکلیف ۱۱ منتخب هم در دور دوم انتخابات تعیین خواهد شد.

اداره مراسم افتتاحیه بر عهده هیات رییسه سنی است که طبق ماده ۹ آیین نامه داخلی مسن‌ترین فرد از نمایندگان حاضر به‌عنوان رئیس سنی و فرد بعدی به‌عنوان نایب رئیس و دو نفر از جوانترین نمایندگان حاضر به سمت‌ منشی معین می‌شوند و در جایگاه هیأت رئیسه قرار می‌گیرند؛ در دوره یازدهم حجت‌الاسلام رضا تقوی منتخب تهران رییس هیات رییسه سنی، مصطفی آقامیرسلیم منتخب تهران نایب رئیس، روح الله نجابت منتخب شیراز و محسن فتحی منتخب سنندج نیز دبیران هیئت رئیسه سنی هستند.

وظیفه هیأت رئیسه سنی، اداره جلسه افتتاحیه، انجام مراسم تحلیف، اقتراع شعب و برگزاری انتخابات هیأت رئیسه است.

جلسه با سرود جمهوری اسلامی ایران آغاز به کار می‌کند و بعد از آن با اعلام رسمی تقوی رییس هیات رییسه سنی و قرائت دستور کاری مجلس از سوی محسن فتحی جوان‌ترین منتخب مجلس رسما مراسم افتتاحیه آغاز می‌شود.

در آغاز جلسه آیات ۳۵ تا ۴۲ سوره شوری تلاوت می‌شود و ‌پس از آن پیام مقام معظم رهبری به مناسبت آغاز به کار یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی توسط حجت‌الاسلام والمسلمین محمد محمدی گلپایگانی رییس دفتر مقام معظم رهبری در صحن علنی مجلس قرائت خواهد شد.

در ادامه منتخبان حاضر در مجلس براساس اصل ۶۷ قانون اساسی سوگند نمایندگی برای انجام وظایف وکالت، امانت و تقوا یاد می‌کنند. متن سوگند نامه توسط رئیس جلسه قرائت می‌‌شود و نمایندگان به حالت اجتماع در حال قیام آن را تکرار و پس از انجام مراسم تحلیف، سوگندنامه را امضاء می‌کنند.

نمایندگان اقلیت‌های دینی این سوگند را با ذکر کتاب آسمانی خود یاد خواهند کرد.

نمایندگانی که در جلسه نخست نیز شرکت ندارند باید در اولین جلسه رسمی که حضور پیدا می‌‌کنند سوگند را به‌جا آورند و زیر سوگندنامه را امضاء کنند.

متن سوگند نمایندگان به شرح زیر است:

«بسم‌ الله‌ الرحمن‌ الرحیم‌ من در برابر قرآن مجید به خدای متعال سوگند یاد می‌کنم و با تکیه بر شرف انسانی خویش تعهد می‌کنم که پاسدار حریم اسلام و نگهبان دستاوردهای انقلاب اسلامی ملت ایران و مبانی جمهوری اسلامی باشم. همچنین ودیعه‌ای که ملت به ما سپرده به عنوان امینی عادل پاسداری کنم، و در انجام وظایف وکالت، ‌امانت و تقوا را رعایت نمایم و همواره به استقلال و اعتلای کشور و حفظ حقوق ملت و خدمت به مردم پایبند باشم، از قانون اساسی اطاعت کنم و در گفته‌ها و نوشته‌ها و اظهار نظرها استقلال کشور و آزادی مردم و تامین مصالح آنان را مدنظر داشته باشم.»

بعد از قرائت سوگند، غلامرضا نوری قزلجه معاون اجرایی مجلس در گزارشی هیات رییسه سنی مجلس یازدهم را معرفی می‌کند، رییس هیات رییسه سنی از جایگاه ریاست به ایراد سخن پرداخته، وزیر کشور  گزارشی از روند برگزاری انتخابات مجلس یازدهم ارائه کرده و رییس جمهور نیز سخنرانی خواهد شد.

طبق ماده ۲ آیین نامه منتخبان بعد از مراسم افتتاحیه به منظور بزرگداشت بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران حضرت‌ امام خمینی (‌ره) و شهیدان انقلاب اسلامی و ادای احترام و تجدید عهد با آنان در مرقد مطهر و بهشت زهرا حضور خواهند یافت که این دوره به دلیل شیوع بیماری کرونا و رعایت پروتکل های بهداشتی منتخبان به مرقد امام (ره)نمی روند. 

طبق ادوار گذشته مراسم افتتاحیه با حضور مسوولان و مقامات لشکری و کشوری برگزار می شود که به گفته اسدالله عباسی سخنگوی هیات رییسه مجلس دهم در این دوره نیز از روسای مجالس گذشته و روسای قوا دعوت به عمل آمده و برای رعایت پروتکل‌های بهداشتی جهت جلوگیری از شیوع کرونا از مهمانان زیادی برای مراسم افتتاحیه مجلس یازدهم دعوت نشده ‌است.

تشکیل شعب، کمیسیون تحقیق و بررسی اعتبارنامه ها

طبق ماده ۲۵ آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی،‌ پس از سخنرانی‌ها و طبق ادوار گذشته، نمایندگان به حکم قرعه‌کشی و بطور مساوی به ۱۵ شعبه بررسی‌ اعتبارنامه‌ها تقسیم می‌شوند و افراد باقی مانده به‌ترتیب از شعبه اول به بعد، یک‌یک به شعب افزوده می‌شوند. نمایندگانی که بعداً سوگند یاد می‌کنند به حکم قرعه به عضویت شعبی که کسری دارند، پذیرفته می‌شوند. ‌هر شعبه دارای یک رئیس، دو نایب رئیس، یک مخبر و دو منشی خواهد بود که جداگانه با رأی مخفی با ورقه و با اکثریت نسبی بیش از یک سوم کل اعضای شعبه، انتخاب می‌شوند و در صورت تساوی به حکم قرعه عمل خواهد شد. نتیجه انتخابات با ذکر آراء طی گزارشی به وسیله سخنگو به اطلاع مجلس می‌رسد. مناط اعتبار برای رسمیت جلسات شعب، حضور حداقل دوسوم اعضاء می‌باشد و تصمیمات شعب به جز در مورد انتخاب افراد، با اکثریت مطلق آراء عده حاضر خواهد بود.

وظیفه شعب رسیدگی به اعتبارنامه‌ها، تعیین اعضای کمیسیون تحقیق، کمیسیون تدوین آیین‌نامه داخلی مجلس و بررسی و تشخیص صلاحیت نامزدهای عضویت در کمیسیون‌های تخصصی مجلس است.

طبق مواد ۲۸ تا ۳۵ آیین نامه داخلی مجلس اعتبارنامه ها به همراه ضمائم آن به موجب جدول حوزه های انتخاباتی مجلس شورای اسلامی که براساس حروف الفبا از طرف معاونت قوانین مجلس با نظارت هیأت رئیسه سنی تنظیم شده است، به ترتیب به شعب پانزده گانه جهت رسیدگی ارجاع می‌شود. هیأت رئیسه موظف است فهرست اعتبارنامه های ارجاعی را قبل از آغاز رسیدگی، تکثیر کند و در اختیار نمایندگان قرار دهد. چنانچه هر یک از نمایندگان به اعتبارنامه ای معترض باشد، ظرف مدت سه روز از تاریخ انتشار فهرست مذکور حداکثر تا پایان وقت اداری روز سوم، موظف است اعتراض کتبی خود را امضاء و به انضمام مدارک و اسناد مربوط به شعبه ذیربط تقدیم کند.

شعبه موظف است عدم رسیدگی شورای نگهبان به موضوع مورد اعتراض یا حادث شدن آن بعد از اعلام صحت انتخابات را احراز کند. گزارش هر شعبه توسط سخنگو در مجلس قرائت می‌شود و درصورت عدم امکان، به ترتیب رئیس و یا یکی از نواب رئیس یا دبیران وظیفه او را انجام می‌دهد.

شعبه موظف است حداکثر ظرف مدت سه روز کاری گزارش تأیید آن دسته از اعتبارنامه های واصله را که معترض ندارند، به صورت یکجا به هیأت رئیسه ارسال کند تا برای تصمیم گیری مجلس در دستور کار قرار گیرد. اعتبارنامه هایی که مورد اعتراض نمایندگان قرار گرفته است، حداکثر ظرف مدت پنج روز کاری توسط شعبه رسیدگی می شود. در صورتی که نظر شعبه تأیید اعتبارنامه باشد، گزارش تأیید آن برای تصمیم گیری به مجلس ارائه می‌شود. چنانچه نظر شعبه رد اعتبارنامه باشد، از طریق هیأت رئیسه مجلس به کمیسیون تحقیق ارجاع خواهد شد تا پس از رسیدگی و ارائه گزارش، برای تصمیم گیری مجلس در دستور کار قرار گیرد.

شعبه موظف است حداقل ۲۴ ساعت قبل از بررسی اعتبارنامه از معترض یا معترضان جهت توضیح اعتراض و از نماینده‌ای که اعتبارنامه‌اش مورد اعتراض قرار گرفته جهت دفاع دعوت به عمل آورد. عدم حضور هر یک از آنان مانع رسیدگی نیست. معترض یا معترضان در صورت عدم حضور غیرموجه در شعبه، در جلسه علنی حق اعتراض ندارند. موجه بودن عدم حضور باید به تأیید هیأت رئیسه مجلس برسد. اگر عدم حضور، موجه بود فقط یک بار دیگر جلسه شعبه ظرف مدت پنج روز مجدداً تشکیل می‌شود و نظر خود را اعلام می کند؛ هیچ شعبه ای نمی تواند تقدیم گزارش خود را بیش از پنج روز کاری از تاریخ دریافت پرونده به تعویق اندازد. درصورتی که تأخیر به حکم ضرورت پیش آمده باشد، رئیس و در غیاب او نائب رئیس شعبه مکلف است هیأت رئیسه مجلس را مطلع سازد. هرگاه هیأت رئیسه علت را موجه دانست، موضوع را دوباره به همان شعبه و درغیر این صورت به شعبه بعد ارجاع می‌نماید که ظرف پنج روز کاری پس از دریافت پرونده، گزارش دهد.

کمیسیون تحقیق حداکثر ظرف مدت پانزده روز به دلایل و توضیحات کتبی شعب و معترض یا معترضان رسیدگی می کند و پس از استماع و بررسی توضیحات معترض یا معترضان و دفاعیات کتبی یا حضوری نماینده مورد اعتراض، نظر خود را به مجلس ارسال می‌کند. درصورتیکه تعداد معترضان بیش از سه نفر  باشد می توانند سه نفر را به صورت مکتوب معرفی کنند تا در شعبه و کمیسیون تحقیق جهت ارائه توضیحات لازم حضور یابند کمیسیون تحقیق موظف است حداقل بیست و چهار ساعت قبل از رسیدگی به اعتبارنامه از معترض یا معترضان و نماینده‌ای که اعتبارنامه اش مورد اعتراض واقع شده است دعوت به عمل آورد.

چنانچه کمیسیون تحقیق، اعتبارنامه ردشده از سوی شعبه را رسیدگی کند و نظر به تأیید اعتبارنامه داشته باشد، گزارش آن برای تصمیم‌گیری مجلس در دستور کار قرار می‌گیرد و در صورتی که نظر کمیسیون مبنی بر رد اعتبارنامه باشد گزارش آن حداکثر به مدت پانزده دقیقه در مجلس مطرح و ادله رد اعتبارنامه ارائه می‌شود. نماینده‌ای که اعتبارنامه اش توسط کمیسیون رد شده است حداکثر به مدت سی دقیقه فرصت دارد تا از خود دفاع کند، ضمن اینکه می‌تواند بخشی از وقت خود را حداکثر به دو نفر از نمایندگان واگذار کند، سپس گزارش کمیسیون تحقیق به رأی گذاشته می شود، چنانچه رد اعتبارنامه به تصویب مجلس نرسد، رئیس جلسه تصویب آن را اعلام می کند. درصورتیکه کمیسیون تحقیق ظرف مدت پانزده روز نظر خود را به مجلس اعلام نکند، نماینده‌ای که اعتبارنامه اش مورد اعتراض واقع شده است یا پانزده نفر از نمایندگان می‌توانند طرح اعتبارنامه را در صحن مجلس از هیأت رئیسه درخواست کنند و هیأت رئیسه موظف است در اولین فرصت گزارش شعبه را در دستور کار مجلس قرار دهد تا مطابق این ماده مورد رسیدگی قرار گیرد. به جای نظر کمیسیون، نظر شعبه به مدت پانزده دقیقه مطرح می‌شود.

در هر مرحله، رأی گیری برای اعتبارنامه مورد اعتراض، مخفی و با ورقه مخصوص انجام می شود. نماینده ای که به اعتبارنامه اش اعتراض شده مانند سایر نمایندگان، از کلیه حقوق اعم از اعلام رأی و نامزدشدن برای عضویت در هیأت رئیسه و سایر انتخابات برخوردار است، لیکن در زمان بررسی اعتبارنامه خود در شعبه، کمیسیون تحقیق و مجلس حق رأی ندارد.

انتخابات هیات رییسه

طبق ماده ۱۲ آیین نامه هیأت رئیسه سنی در اولین جلسه پس از افتتاح مجلس اقدام به برگزاری انتخابات هیأت رئیسه می کند. اعضای هیأت رئیسه برای مدت یکسال انتخاب می‌شوند. انتخابات بعدی در سالروز انتخابات هیأت رئیسه می باشد و درصورتیکه با تعطیلات مصادف گردد در جلسه قبل از آن انجام می شود.

نمایندگانی که داوطلب عضویت در هیأت رئیسه هستند، باید حداکثر تا پایان وقت اداری روز افتتاحیه مجلس  برای ثبت نام به هیأت رئیسه سنی مراجعه کنند و این موضوع قبلاً باید به اطلاع نمایندگان برسد. هیأت رئیسه سنی موظف است شرح حال و سوابق داوطلبان را به همراه تصاویر آنان تهیه کند و در دومین جلسه علنی و قبل از برگزاری انتخابات هیأت رئیسه در اختیار نمایندگان قرار دهد؛ چنانچه اعتبارنامه نماینده‌ای که برای هیأت رئیسه انتخاب شده است به تصویب مجلس نرسد، برای تعیین جایگزین وی مجدد رأی‌گیری به عمل می آید. پس از تشکیل هیأت رئیسه، گزارش شعب پانزده‌گانه در مجلس قرائت و تصویب اعتبارنامه ها اعلام می شود.

همچنین هیأت رئیسه مرکب از رئیس، ۲ نائب رئیس، ۶ دبیر و  ناظر می باشد. انتخاب رئیس در نوبت اول با اکثریت مطلق آراء نمایندگان و انتخاب نواب رئیس، دبیران و ناظران هر کدام جداگانه و با اکثریت نسبی و رأی مخفی و با ورقه خواهد بود. در صورتی که در انتخاب رئیس در نوبت اول اکثریت مطلق حاصل نشود، در نوبت دوم اکثریت نسبی کافی خواهد بود. چنانچه آراء برای رئیس، نواب رئیس، دبیران، ناظران با یکدیگر برابر باشد، حسب مورد به قید قرعه تعیین می شوند. در صورتی به فرد غائب در جلسه می توان رأی داد که قبل از تشکیل جلسه مربوط به انتخابات هیأت رئیسه، کتباً نامزدی خود را به معاونت قوانین مجلس اعلام کرده باشد.

قبل از أخذ رأی برای هیأت رئیسه، اسامی داوطلبان به ترتیب وصول به هیأت رئیسه بدون بحث در جلسه علنی اعلام خواهد شد.

اعضای هیأت رئیسه، پس از انتخاب، در حضور نمایندگان سوگند یاد می‌کنند و موظف به رعایت دقیق مفاد آن می باشند.