طب سنتی ایران متشکل از مجموع دانش‌ها و تجربیات استفاده‌شده با پیشینه کهن در سرزمین باستانی ما برای تشخیص، پیشگیری و درمان بیماری‌ها با تکیه‌بر تجربیات علمی و عملی است که از نسلی به نسل دیگر منتقل شده است. این طب، توانایی ارائه راه حل برای درمان بیماری‌های متعددی را داراست. طب سنتی ایران علاوه بر راهکارهای درمانی برای بیماری‌های گوناگون، راه‌حل‌هایی برای ترک اعتیاد و رفع عوارض جانبی آن نیز دارد.

بر اساس اظهارات محققان، دانشمندان طب سنتی ایران به کاربردهای درمانی و عوارض جانبی اعتیاد به تریاک و روش‌های ترک آن آشنا بوده‌اند. حدود قرن دهم هجری قمری مصرف تریاک گسترش پیدا کرد و مورد سوءمصرف قرار گرفت، بر همین اساس حکما توجه ویژه‌ای به اعتیاد به‌عنوان یک بیماری و روش‌های درمان آن داشته‌اند و از روش‌های درمانی مختلفی برای ترک اعتیاد به تریاک استفاده می‌کردند. امروزه نیز مسئله وابستگی به اپیوئیدها و سوءمصرف آن‌ها، یکی از مهم‌ترین مشکلات سیستم‌های بهداشتی و درمانی دنیا تلقی می‌شود و یافتن روش‌های روزآمد برای غلبه بر این مشکل، ضروری است.

بر این اساس، یک مطالعه علمی پژوهشی توسط محققانی از دانشگاه شاهد، دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد و دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی انجام شده است که در آن، داروهای مفرده مؤثر در ترک اعتیاد به تریاک در منابع منتخب طب سنتی ایرانی، بررسی و اولویت بندی شده‌اند.

در این تحقیق کتابخانه‌ای، مفردات یا تک داروهای مؤثر در درمان اعتیاد، در شش کتاب مرجع و معتبر طب سنتی شامل رساله افیونیه، مخزن الادویه، قرابادین کبیر، رساله بیخ چینی، خلاصه التجارب و تحفه المؤمنین بررسی شده‌اند.

طبق یافته‌های این پژوهش، ۲۹ مفرده با منشأ متفاوت طبیعی گیاهی و حیوانی در این خصوص قابل ارائه هستند که در میان آن‌ها، تک داروهای بیخ چینی، جدوار، جندبیدستر، بزرالبنج و حلتیت بالاترین امتیاز را در بحث ترک اعتیاد کسب کردند.

در رابطه با این نتایج، نیکی وکیلی ظهیر، پژوهشگر مرکز تحقیقات کارآزمایی بالینی طب سنتی دانشگاه شاهد و همکارانش می‌گویند: «دیدگاه وسیع حکما به مبحث اعتیاد به مواد افیونی و مجزا کردن مضرات و منافع آن به تفکیک در تمام سیستم‌های بدن، ثبت علائم سندرم ترک اعتیاد، پیشنهاد راه‌های پیشگیری و درمان عوارض آن با مواد در دسترس، ازجمله نکاتی است که می‌تواند برای پزشکان امروز و متصدیان مبارزه با مواد مخدر بسیار راهگشا باشد».

به گفته این محققان، «در این راستا، درمان اعتیاد بر چهار محور دلالت دارد: ۱) کاهش ناراحتی هنگام بروز علائم سندرم ترک اعتیاد؛ ۲) کاهش میل به بازگشت مصرف تریاک؛ ۳) مسدود کردن اثرات پاداش از سوی مصرف مواد مخدر و ۴) درمان بیماری‌های همراه».

یافته‌های علمی پژوهشی فوق در مجله «طب سنتی اسلام و ایران» که متعلق به فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران است، منتشر شده‌اند.

 

اعتیاد ایران ترک اعتیاد طب سنتی علوم پزشکی