توصیف پناهیان از قدرت آمریکا

به گزارش پارس به نقل از فارس، حجت الاسلام علیرضا پناهیان در شب دوم از سخنرانی خود به مناسبت ایام سوگواری امام حسین (ع) در دانشگاه امام صادق (ع) با موضوع « تعیین کننده ترین عامل در مقدّرات بشر» به سخنرانی پرداخت که بخش هایی از دومین جلسه این سخنرانی را در ادامه می خوانید: * همۀ بخش های زندگی شامل مقدرات می شود

• موضوع بحث ما پاسخ به این سؤال است: « مهمترین عامل در تعیین مقدرات ما در زندگی چه عاملی است؟ » در جلسۀ قبل عوامل زیادی را برشمردیم: افکار، علایق و آرزوها، اعتقادات، اعمال و اقدامات، نیت ها و همچنین « دعای» ما روی مقدرات ما تأثیر دارد. خارج از اختیار ما نیز عواملی مثل: محبت خداوند به ما، محبت اولیاء خدا به ما و رفتارهای خوب و بد دیگران در اطراف ما، نیز بر مقدرات ما تأثیر دارند. اما گفتیم تعیین کننده ترین عامل مؤثر بر مقدرات ما چیزی غیر از آن عوامل مذکور است. یعنی غیر از همۀ اینها یک عامل کلیدی دیگری نیز هست که در مقدرات ما تعیین کننده است.

• پیش از گفتگو در مورد تعیین کننده ترین عامل در مقدرات بشر، به عنوان مقدمه در مورد « لزوم توجه به اصل مقدرات در زندگی انسان» صبحت کردیم. ما همیشه باید متوجه باشیم که چیزی به نام مقدرات در زندگی خودمان داریم. منظور از مقدرات، بخش خارج از اختیار ماست که توسط خداوند تعیین می شود و خیلی از اوقات، ما آنها را امور تصادفی یا طبیعی نامگذاری می کنیم و یا خیلی از اوقات چون آن امور تکرار می شوند، آنها را امور عادی تلقی می کنیم ولی همۀ اینها طراحی های تحت حکمت و مشیت الهی هستند و همگی در اختیار پروردگار عالم هستند که هر لحظه اراده کند می تواند آنها را تغییر دهد.

• باید به مفهوم مقدرات و مصداق واقعی اش بیشتر توجه کنیم. متاسفانه همه به قدر کافی از بحث مقدرات خبر ندارند و نمی دانند مقدرات چه چیزهایی هستند؟ بعضی ها مقدرات الهی را فقط در مورد امور درشت و عظیم می دانند نه تمام امور زندگی؛ از کوچکترین تا عظیم ترین آنها. زیرا چنین نیست که فقط برخی از اتفاقات خاصی که در زندگی ما ناگهان رخ می دهند، مقدرات باشند، بلکه تمام جزئیات زندگی ما که خارج از اراده و اختیار ما هستند مقدرات ما محسوب می شوند؛ از اصل وجود ما تا فرم وجود ما و تمام مختصات ثابت و متغییر وجود ما و شرایط اطراف ما، از پدر و مادر ما تا محلی که در آن به دنیا می آییم، همگی مقدرات ما هستند.

هر کسی نمی تواند هر جنایتی که دلش خواست انجام دهد؛ مقدرات الهی باید به او اجازه بدهد/چرا بعضی ها با فرعون ها محشور می شوند؟

• درست است که ما در میان مقدرات، یک مقدار فرصت و اختیار و امکان تغییر داریم، ولی ما با اختیار خودمان نمی توانیم هر چیزی را تغییر دهیم، بلکه این تغییر فقط در محدوده ای که خداوند معین کرده است می تواند ایجاد شود. ضمن اینکه آن جاهایی که ما اختیار داریم و می خواهیم عمل کنیم، باز هم هر عملی را نمی توانیم انجام دهیم.

هر کسی، چه آدم بدی باشد و چه آدم خوبی باشد حتی در محدودۀ اختیار خودش هم نمی تواند هر اراده ای کرد ارادۀ خود را محقق کند. امام رضا (ع) می فرماید: « وقتی خدا بخواهد کاری انجام دهد، عقل بندگانش را سلب می کند، و با تصمیم آن بندگان کار خودش را انجام می دهد، و ارادۀ خودش را محقق می کند، وقتی ادارۀ خود را محقق کرد، عقل آن بندگان را به آنها باز می گرداند، بعد می گویند: چه شد؟ ! ما چرا این کار را انجام دادیم؟ عجب کاری کردیم! إِذَا أَرَادَ اللَّهُ أَمْراً سَلَبَ‏ الْعِبَادَ عُقُولَهُمْ‏ فَأَنْفَذَ أَمْرَهُ وَ تَمَّتْ إِرَادَتُهُ فَإِذَا أَنْفَذَ أَمْرَهُ رَدَّ إِلَى کُلِّ ذِی عَقْلٍ عَقْلَهُ فَیَقُولُ کَیْفَ ذَا وَ مِنْ أَیْنَ ذَا» (تحف العقول/۴۴۲) .

• هر کسی نمی تواند هر کاری که به ظاهر در اختیارش هست انجام دهد. به بیان دیگر، هر کسی نمی تواند هر جنایتی که دلش خواست انجام دهد، چون باید مقدرات الهی به او اجازه بدهد که آن جنایت را انجام دهد.

• کسانی که فرصت پیدا نکردند کار بد یا جنایتی که می خواستند را انجام دهند، چه بسا بدون اینکه موفق به انجام آن جنایت شوند، عذابش به آنها برسد. لذا بعضی ها با فرعون ها محشور می شوند حتی اگر در دنیا فرمانروایی یا ریاست یک روستا را هم نداشته باشند! چون در همان فرصت های کوچکی که خدا به آنها داده، تا آخرِ راه خلاف رفتند، فرعون هم در آن فرصتی که خدا به او داد تا آخرش رفت. ملاک، ظاهر اعمال و جنایت ها نیست. در جبهۀ اولیاء خدا و خوبان عالم نیز همین اتفاق می افتد. مثلاً یک فردی، ظاهراً زیاد آدم خوب و اهل عبادت نبوده اما خدا چند فرصت کوچک به او داده و او طینت پاک خودش را در آن موارد محدود بروز داده است و خدا هم او را با اولیاء خدا و شهداء بزرگ محشور می کند.

• رسول خدا (ص) می فرماید: « نیّت مؤمن بهتر از عمل اوست و عمل منافق بهتر از نیّت اوست و هر کس مطابق نیّت خود عمل مى کند؛ نِیَّةُ الْمُؤْمِنِ خَیْرٌ مِنْ عَمَلِهِ، وَ نِیَّةُ الْکَافِرِ شَرٌّ مِنْ عَمَلِه‏ » (کافی/۳/۲۱۸) بزرگان این روایت را اینطور معنا کرده اند که همیشه مؤمن چیزهایى را نیت مى کند که احیاناً در مقام عمل نمى تواند به آنها دست پیدا کند. لذا نیت مؤمن، همیشه بالاتر و بهتر از آن مقدارى است که عمل مى کند؛ این یک امر قهرى است. از آن طرف هم کافر هم خیلی از کارهای بد را می خواهد انجام دهد که در مقام عمل نمی توان انجام دهد.

توجه به مقدرات یعنی اینکه بدانیم در اتوبان زندگی نمی توانیم هر وقت خواستیم دور بزنیم و تغییر مسیر بدهیم

• نکتۀ دیگر اینکه انسان هر زمانی برای تغییر مسیر خودش، دارای اختیار نیست. توجه به مقدرات یعنی اینکه بدانیم که ما برای انجام هر کار خوب یا بدی، کاملاً آزاد نیستیم و هر لحظه نمی توانیم در اتوبان زندگی دور بزنیم و مسیر خود را تغییر دهیم، گاهی باید کیلومترها راه طی کنیم تا به دوربرگردان برسیم. مثلاً وقتی در روایت می فرماید: کسی که لقمۀ حرام خورده است تا چهل روز عبادتش قبول نمی شود (قال رسول الله ص: مَنْ أَکَلَ لُقْمَةَ حَرَامٍ لَمْ تُقْبَلْ لَهُ صَلَاةٌ أَرْبَعِینَ لَیْلَةً وَ لَمْ تُسْتَجَبْ لَهُ دَعْوَةٌ أَرْبَعِینَ صَبَاحاً؛ بحارالانوار/۶۳/۳۱۴-کنزالعمال/۹۲۶۶) و (مَنْ شَرِبَ الْخَمْرَ لَمْ تُقْبَلْ‏ لَهُ صَلَاةٌ أَرْبَعِینَ‏ لَیْلَة؛ تفسیر قمی/۱/۱۸۰) به عبارتی معنایش این است که تا چهل روز بعد، نمی تواند دور بزند و تغییر مسیر بدهد.

• خیلی خوب است که ما به این بخش های جبری زندگی نگاه کنیم. البته طبق فرمایش امام صادق (ع) « ما نه مجبورِ مجبور هستیم و نه مختارِ مختار، بلکه چیزی بین این دو است؛ لَا جَبْرَ وَ لَا تَفْوِیضَ‏ وَ لَکِنْ أَمْرٌ بَیْنَ أَمْرَیْن‏ » (کافی/۱/۱۶۰) بحث جبر و اختیار، یکی از بحث های بسیار سخت و پیچیدۀ دینی است و ما از پرداختن به مرز این دو منع شده ایم. اما همین مقدار باید توجه داشته باشیم که بالاخره بخشی از زندگی ما در اختیار ما نیست.

• فقط باید بدانیم که هر لحظه که خواستیم نمی توانیم در این اتوبان دور بزنیم. ارادۀ ما هر لحظه در اختیار ما نیست. جنبۀ خیر و شرّش هر دو، شوق عظیم یا ترس عظیم در دل انسان ایجاد می کند. گاهی اوقات انسان به تعبیری اسیر خوبی های گذشتۀ خودش می شود. مثلاً کسی که به اهل بیت (ع) یا دوستان اهل بیت (ع) خدمت می کند یا شعائر دینی را پاس می دارد و یک جایی از خودش از خودگذشتگی نشان می دهد، چنین کسی آیا دست خودش است که هر کار بدی خواست انجام دهد؟ نه! خدا به او اجازه نمی دهد. یعنی گاهی اوقات ما به تعبیری « اسیر خوبی های گذشتۀ خودمان می شویم» و این به ما اجازه نمی دهد سقوط کنیم.

• امیرالمؤمنین (ع) می فرماید: « همراه هر انسان دو تا ملک هستند که او را محافظت می کنند، وقتی مقدرات الهی می آیند، این دو ملک انسان را رها می کنند؛ إِنَّ مَعَ کُلِّ إِنْسَانٍ مَلَکَیْنِ یَحْفَظَانِهِ فَإِذَا جَاءَ الْقَدَرُ خَلَّیَا بَیْنَهُ وَ بَیْنَهُ وَ إِنَّ الْأَجَلَ جُنَّةٌ حَصِینَة» (نهج البلاغه/حکمت ۲۰۱) ملائکه ما را از بلاها و مریضی ها و تصادف ها و حوادث مختلف حفظ می کنند اما وقتی مقدرات الهی به ما می رسد آنها دیگر ما را حفظ نمی کنند.

• امام حسین (ع) می فرماید: « وقتی مردم می خواهند از خدا اطاعت کنند، خداوند مانع نمی شود، اما وقتی می خواهند معصیت کنند، اگر خدا بخواهد بر آنها منت می گذارد و بین او و قصدش فاصله می اندازد؛ فَإِنِ ائْتَمَرُوا بِالطَّاعَةِ لَمْ یَکُنْ لَهُمْ صَادّاً عَنْهَا مُبْطِئاً، وَ إِنِ ائْتَمَرُوا بِالْمَعْصِیَةِ فَشَاءَ أَنْ یَمُنَّ عَلَیْهِمْ فَیَحُولَ بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَ مَا ائْتَمَرُوا بِهِ» (مکاتیب الائمه/۳/۱۵۱)

امیدواری امام (ره) و رهبر انقلاب به آینده، یک امید توأم با واقع بینی است نه فقط یک امید متکی به ایمان

• باید واقعیت ها را در نظر بگیرید و زیاد به اعتقادات خودتان فشار نیاورید و همه چیز را به ایمان به غیب و قیامت حواله ندهید. در قرآن کریم و روایات نیز همه چیز را به قیامت حواله نداده اند، بلکه خیلی اوقات در کنار ایمان به غیب، واقعیت های حیات بشر را یادآوری کرده اند. در مسائل اجتماعی نیز همین طور است.

• یکی از مثال ها اجتماعی برای « تأثیر توجه به واقعیت های زندگی» ، نوع نگاه واقع بینانۀ امام (ره) و رهبر انقلاب است. شما فکر می کنید چرا حضرت امام (ره) و مقام معظم رهبری در مسائل اجتماعی و روند پیشرفت انقلاب این قدر امیدوار بوده و هستند؟ آیا تصور می کنید این یک ترفند تبلیغاتی یا شیوۀ مردم داری است یا اینکه یک واقعیتی پشت سر این امید است؟ آیا پشت سرش فقط ایمان به خداست؟

• واقعش این است که جدای از ایمان به خدا، برخی محاسبات قابل فهم در پشت این امید به آینده وجود دارد؛ مثلاً این واقعیت که تعدادی از مردم ما خالصانه ولایی هستند؛ که عده ای از آنها در این راه به شهادت رسیده اند و عده ای هستند که حاضرند در این راه از تمام هستی خودشان مایه بگذارند و همین الان هم دارند فعالیت می کنند. نور وجود همین ها آیا اجازه خواهد داد که باطل در جهان به حکمرانی خودش ادامه بدهد؟ هرگز!

• ما در اینجا نمی خواهیم به برخی از اخبار روایی دربارۀ قوم مقدمه ساز ظهور اتکاء کنیم (مثلاً اینکه امام صادق (ع) فرمود: بعد از کوفه، قم محل نشر معارف دینی در جهان خواهد شد. و این وضع تا هنگام ظهور باقی خواهد ماند؛ سَتَخْلُو کُوفَةُ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ… ثُمَّ یَظْهَرُ الْعِلْمُ بِبَلْدَةٍ یُقَالُ لَهَا قُمُّ وَ تَصِیرُ مَعْدِناً لِلْعِلْمِ وَ الْفَضْلِ حَتَّى لَا یَبْقَى فِی الْأَرْضِ مُسْتَضْعَفٌ فِی الدِّینِ حَتَّى الْمُخَدَّرَاتُ فِی الْحِجَالِ وَ ذَلِکَ عِنْدَ قُرْبِ ظُهُورِ قَائِمِنَا… حَتَّى لَا یَبْقَى أَحَدٌ عَلَى الْأَرْضِ لَمْ یَبْلُغْ إِلَیْهِ الدِّینُ وَ الْعِلْمُ ثُمَّ یَظْهَرُ الْقَائِمُ ع؛ بحارالانوار/ج ۵۷/ص۲۱۳) این یک خبر است که حضرت امام هم در سخنرانی خود در سال ۵۶ به آن اشاره فرموده اند (صحیفه امام/۳/۳۳۱) و در جای خود قابل تأمل است، اما در اینجا می خواهیم بر اساس قاعده بحث کنیم.

امروز چه کسانی در عالم تعیین کننده هستند؟ / بر اساس قرآن، خون شهدا و نفس های قدسی ولایتمداران تعیین کننده است؛ حتی اگر تعدادشان کمتر باشد

• چرا در زمان امیرالمؤمنین (ع) بعد از آن موج مثبتی که در جامعه ایجاد شده بود، آن غربت برای دین و اولیاء الله پدید آمد؟ چون اغلب کسانی که دور امیرالمؤمنین (ع) جمع شدند و بیعت کردند، « ولایتمدار» نبودند بلکه می خواستند خلیفۀ چهارم خودشان را انتخاب کنند. اما در مملکت ما از ۱۵ خرداد ۴۲ ولایتمداری کلید خورده است. امید حضرت امام (ره) یک امید صرفاً متکی به ایمان و بدون در نظر گرفتن عنصر زمان نیست، بلکه امید متکی به ایمان و توأم با دیدن واقعیت است که زمان و گسترۀ نصرت الهی را معین می کند.

• امروز چه کسانی در عالم تعیین کننده هستند؟ آیا کسانی که سخنان غربی ها را ترجمه می کنند و می خواهند حرف های مندرس آنها را در اینجا تکرار کنند، تعیین کننده هستند؟ نه! خون شهدا و نفس های قدسی ولایتمداران تعیین کننده است؛ حتی اگر تعدادشان کمتر باشد.

• وقتی می بینید عالم در یدِ قدرت خداوند است نباید نگران برخی صحنه های انحرافی و غیرمذهبی در عرصۀ فرهنگ و سیاست و اجتماع باشید. باید در مقابل این واقعیت ها، به واقعیت های دیگر جامعه و به قواعدی که مقدرات عالم را معین می کنند هم نگاه کنید، مثلاً به شهدای خودمان نگاه کنید، مگر شهید واقعیت نیست؟ ! مگر این سنت الهی واقعیت نیست که خدا فرمود: « وَ الَّذینَ قُتِلُوا فی‏ سَبیلِ اللَّهِ فَلَنْ یُضِلَّ أَعْمالَهُم» (محمد-ص/۴) مگر این واقعیت نیست که خدا اثر کار کافران را از بین می برد؟ « الَّذینَ کَفَرُوا وَ صَدُّوا عَنْ سَبیلِ اللَّهِ أَضَلَّ أَعْمالَهُمْ» (محمد-ص/۱) ممکن است کارهای کافران حجیم باشد اما بی اثر خواهد بود، پس چرا باید از حجم بالای کارهای آنها بترسیم؟ !

اوائل انقلاب بیشتر به ایمان متکی بودیم ولی امروز می توانیم بیشتر به واقع بینی تکیه کنیم

• ما برای اینکه محکم حرکت کنیم، هم باید ایمان داشته باشیم و هم واقع بینی داشته باشیم. بنده معتقد نیستم که حضرت امام (ره) فقط بر اساس ایمان به خدا قیام کردند و واقعیت ها را نادیده گرفتند. ایشان در کنار ایمان به خدا واقعیت های بسیار قدرتمندی که از چشم خیلی ها پنهان بود را هم می دیدند؛ واقعیت هایی که امید به پیروزی می دادند. اما همه مثل امام نبودند که این واقعیت ها را ببینند، لذا ما در اوایل انقلاب بیشتر با تکیه بر ایمان حرکت می کردیم.

• اوائل انقلاب بیشتر به ایمان نیاز داشتیم، چون واقعیت هایی که پالس های منفی به ما منتقل می کردند بیشتر بودند و واقعیت هایی که پالس های مثبت می دادند کمتر بودند، یعنی واقعیت ها به ما امید نمی دادند. لذا کسانی که نمی توانستند همۀ واقعیت ها یا عمق آنها را ببینند، به امام (ره) می گفتند: « نمی شود! » و برای مسیر انقلاب، پالس های منفی می فرستادند و با شروع جنگ این پالس های منفی افزایش پیدا کرد. برخی از سیاستمداران که یک ذره ایمانشان ضعیف بود، می گفتند این واقعیت ها دلالت می کند به اینکه باید تسلیم شویم!

امام (ره) کدام واقعیت ها را می دیدند؟

• خیلی ها تصور می کنند حضرت امام (ره) فقط در سال آخر عمر خود دربارۀ نابودی کمونیسم سخن گفتند (از این پس کمونیسم را باید در موزه‏ هاى تاریخ سیاسى جهان جستجو کرد؛ پیام امام به گورباچوف در سال۱۳۶۷-صحیفه امام/۲۱/۲۲۱) درحالی که امام (ره) آن قدر واقع بین بودند که سالها قبل یعنی در سال ۵۷ نیز این مسأله را پیش بینی فرموده بودند: « کمونیست طرحى شکست خورده است در دنیا. اصلًا شکست خورده، براى اینکه فهمیدند که اصل قضیه مارکسیست و کمونیست قضیه تخدیر است! ملتها را مى‏ خواهند خواب کنند با این حرفها. شوروى مى‏ خواسته ملتها را خواب کند با این حرفها، … منتها جوانهاى ما قدرى شان هم بازى خورده‏ اند و خیال مى‏ کنند که مسئله‏ اى است مسئله کمونیست. اصلًا در دنیا دیگر این مطلب شکست خورده و قابل اعتنا نیست. » (صحیفه امام/ج‏ ۴/ص۱۱۶)

• این درحالی بود که خیلی ها نگران بودند که مارکسیست ها کشور را بگیرند دست خودشان. ولی حضرت امام (ره) می فرمود این مطلب شکست خورده و قابل اعتنا نیست. امام (ره) کدام واقعیت ها را می دیدند؟ کدام واقعیت ها داشت برای امام (ره) پالس مثبت می فرستاد که امام می دید اینها دارند نابود می شوند ولی همه نمی توانستند این واقعیت ها را ببینند و باور نمی کردند. می گفتند: « امروز مارکسیست ها همه جا را گرفته اند، نصف دنیا پشت سر شوروی است… ! » لذا ما در مقابل این قبیل افراد که واقعیت را نمی دیدند مجبور بودیم بیشتر با تکیه بر ایمان به غیب و آیات و روایات سخن بگوییم.

امروز برای ایستادگی جلوی آمریکا بیشتر به واقع بینی احتیاج داریم تا ایمان/ بر اساس آمارها، آمریکا یک قدرت پوشالی است/ گر طبیب بودی، سر خود دوا نمودی

• اوایل انقلاب برای عبور از مشکلات، لازم بود بیشتر از ایمان مایه بگذاریم ولی امروز در جمع بین ایمان و نگاه به واقعیت ها بیشتر به واقع بینی نیاز داریم یعنی امروز با واقع بینی می شود با خیلی از مشکلات مقابله کرد و زیاد لازم نیست از ایمان به غیب خرج کنیم. الان برای ایستادگی جلوی آمریکا به واقع بینی بیشتر احتیاج داریم تا به ایمان. الان وضعیت آمریکا مصداق این ضرب المثل است: « گر طبیب بودی، سر خود دوا نمودی»

• امروز واقع بینی این است که آمریکا یک قدرت پوشالی است و آمارها نیز این را نشان می دهد و این نیاز به ایمان به خدا ندارد. نه تنها واقع بینی نسبت به وضع کنونی، بلکه واقع بینی نسبت به وضعیت آینده نیز ما را به همین نتیجه می رساند. اینکه حضرت امام (ره) می فرمود آمریکا هیچ غلطی نمی تواند بکند، فقط ناشی از ایمان به خدا نبود بلکه واقع بینی ایشان نسبت به مقدرات و سنت های الهی بود. اینکه آمریکا نمی تواند هیچ غلطی بکند، آیۀ اول سورۀ محمد (ص) است که فرمود: کسانى که کفر ورزیدند و از راه خدا جلوگیری کردند خدا اعمالشان را تباه می کند؛ الَّذینَ کَفَرُوا وَ صَدُّوا عَنْ سَبیلِ اللَّهِ أَضَلَّ أَعْمالَهُمْ» (محمد/۱) این یک واقعیت است که آنها اثری در عالم ندارند. حالا اگر کسی نمی تواند این واقعیت را بفهمد، از او خواهش می کنیم لااقل با تکیه بر ایمانش این « واقعیت» را بپذیرد.

الان از نظر اجتماعی، زمانۀ واقع بینی است و این کار ما را خیلی سریع تر جلو می برد

• الان از نظر اجتماعی، زمانۀ واقع بینی است و این کار ما را خیلی سریع تر جلو می برد. این واقع بینی کمک می کند که بخشی از کسانی که ایمان ضعیفی دارند بیایند و در مسیر صحیح انقلاب قرار بگیرند، مثل برخی از ضد انقلاب های « محترم» و واقع بین که در خارج از کشور هستند و می گویند: « هر وقت شما مقابل آمریکا محکم می ایستید، ما خوشحال می شویم. » اما کسی که بیماردل باشد دیگر واقعیت ها را نمی بیند.

• درست است که واقع بینی کار ما را آسان می کند و باعث می شود که بخشی از ضعیف الایمان ها جذب شوند اما واقع بینی نمی تواند بیماردل ها را درست کند چون اینها وقتی بیماری در قلبشان شدت پیدا کند دیگر واقعیت را نمی بینند. یعنی چنین نیست که فقط به این دلیل که به خدا ایمان ندارند کافرانه عمل می کنند، بلکه حتی واقع بینی هم ندارند. خداوند دربارۀ اینها می فرماید: « کر و گنگ و کورند و در نتیجه راهى براى تعقل ندارند؛ صُمٌّ بُکْمٌ عُمْیٌ فَهُمْ لا یَعْقِلُون» (بقره/۱۷۱) در اینجا « عُمْیٌ» معنایش این نیست که کور است و فقط خدا را نمی بیند، معنایش این است که واقعیت های عالم را هم نمی بیند. و « صُمٌّ» یعنی صداهای واقعی را هم نمی شنود.

گاهی اوقات-مانند دورۀ آخرالزمان- توجه به واقعیت ها حتی بیش از ایمان کار دین را جلو می برد

• حتی بعد از ظهور امام زمان (ع) هم که همۀ مردم عالم تحت حکومت حضرت قرار می گیرند، به این دلیل نیست که همۀ آنها ایمان می آورند، بلکه به دلیل واقع بینی آنهاست. حتی بعد از ظهور هم یک عده ای به حضرت ایمان نمی آورند و در دین خودشان باقی می مانند، ولی حکومت حضرت با تکیه به واقعیت های مسلّم تشکیل خواهد شد و مستقر خواهد ماند. اصلاً خاصیت آخرالزمان و ابتلائات و گرفتاری های آخرالزمان این است که واقعیت های پیچیده را روشن می کند. گاهی اوقات-مانند دورۀ آخرالزمان- توجه به واقعیت ها حتی بیشتر از ایمان کار دین را جلو می برد.

• باید واقع گرایی را در وضعیت سیاسی و اجتماعی و زندگی شخصی خودمان بالا ببریم. دمِ دستی ترین واقعیتی که هرکسی می تواند ببیند و خدا انتظار دارد هر کسی در اثر دیدن این واقعیت، تحول روحی پیدا کند، واقعیت مرگ است. لذا امیرالمؤمنین (ع) می فرماید: « مرگ برای موعظه انسان کافی است؛ کَفَى‏ بِالْمَوْتِ‏ وَاعِظاً» (کافی/۲/۲۷۵) مرگ که دیگر یک امر غیبی نیست، فقط کافی است به قبرستان برویم و این واقعیت را ببینیم تا بر روح ما اثر بگذارد.

واقعیت ها نیز مانند ایمان می توانند انسان را به سمت خدا سوق دهند

• ما در بحث مقدرات، واقع بینی را در محدود بودن اختیارات مورد بحث قرار می دهیم، وقتی می گوییم به مقدرات الهی نگاه کنید یعنی ببیند که نه اختیار شما نا محدود است و نه اینکه همۀ شرایط در اختیار شما قرار دارد. این سخنی که بعضی ها می گویند: « هر چه اراده کنید، جهان پیرامونی شما هم همین طوری خواهد شد! » بیشتر به یک لطیفه شبیه است که متاسفانه این را به عنوان رازهای عالم خلقت مطرح می کنند و دیگران را به خیالپردازی می کشانند و این روش را دین و آیین خود قرار می دهند. امروز هم بازار این نوع معنویت های کاذب و ساختگی گرم است. حتی بعضی ها در کنار این سخنان، آیات و روایاتی هم می آورند تا یک مقدار سخنشان اسلامی شود! ولی بحث ما دقیقاً برعکس اینهاست.

• واقعیت ها نیز مانند ایمان می توانند انسان را به سمت خدا سوق دهند، واقعیت ها و ایمان دو بال هستند که انسان را در فضای معنویت پرواز می دهند. گاهی اوقات واقعیت ها از اینکه ایمان ما یک ایمان موهوم باشد جلوگیری می کنند؛ مثل ایمان موهوم به کسانی که ادعای دروغین ارتباط با امام زمان (ع) دارند. واقعیت ها به قدری در کنار ایمان نقش ایفا می کنند که گاهی اوقات کمک می کند به اینکه انسان دچار ایمان های موهوم نشود.

• واقعیت ها به ظاهر ممکن است زیاد معنوی جلوه نکنند. خیلی ها فکر می کنند واقع بینی با معنویات فاصله دارد، ولی اتفاقاً کسی که واقع بین شود معنویتش اوج پیدا می کند. البته باید معنویت توأم با خیالپردازی و دور از واقع بینی را کنار بگذاریم. امیرالمؤمنین (ع) می فرماید: « بدون عمل امید به نجات نداشته باشید؛ لَا تَکُنْ مِمَّنْ یَرْجُو الْآخِرَةَ بِغَیْرِ عَمَلٍ» (نهج البلاغه/حکمت۱۵۰)

توجه به مقدرات الهی سه اثر مهم دارد: ایجاد « تواضع» ، « صبر» و « رضایت» در انسان

• نگاه کردن و توجه به مقدرات الهی سه اثر مهم در انسان دارد:

• ۱) اگر به مقدرات الهی « علم» داشته باشیم در ما تواضع ایجاد می شود و جلوی طغیان ما را می گیرد. . لذا اگر کسی به مقدارات الهی « ایمان» هم نداشته باشد، خود نگاه کردن و توجه به مقدرات می تواند جلوی تکبّر و طغیان او را بگیرد و در انسان تواضع ایجاد کند.

• ۲) اگر به مقدرات الهی « ایمان» داشته باشیم، در ما صبر ایجاد می شود. چون ایمان داریم به اینکه همۀ کارهای ما دست خداوند است و خدا هم دلسوز ماست و مصالح ما را نگاه می کند، لذا در برابر ناملایمات و مقدرات الهی صبر خواهیم کرد.

• ۳) اگر بالاتر از « ایمان» ، « محبت» به پروردگار هم داشته باشیم و به مقدرات نگاه کنیم، علاوه بر صبر کردن، « راضی» به رضای خدا هم خواهیم شد. و ذکر ما این خواهد بود: « در بلا هم می کشم لذات او/ مات اویم مات اویم مات او» لذا ذکر آخر اباعبدالله (ع) در گودی قتلگاه این بود که خدایا راضیم به رضای تو، إلهى رضى‏ بقضائک‏ لا معبود سواک.