شیوع شپش در مدارس شمال تهران

به گزارش پارس به نقل از اعتماد، در حال حاضر گزارش ها حاکی از شیوع شپش در مدارس شمالی پایتخت است. مسوولان مدارس شیوع این بیماری را تا حدودی عادی و نهایتا در ارتباط با کمبود مربی بهداشت در مدارس می دانند.

اما برای مردم شیوع این بیماری در مدارس شمالی پایتخت نگرانی از وضعیت مدارس حاشیه یی و جنوبی شهر و همچنین دیگر شهرستان ها را در پی داشته است. رسول پاپایی، کارشناس آموزش و پرورش وضعیت مدارس جنوبی و حاشیه یی شهر و همچنین شهرستان ها را به مراتب نگران کننده تر از مدارس شمالی شهر می داند.

به اعتقاد او دلیل اینکه هر سال شاهد رسانه یی شدن خبر شیوع شپش در مدارس از مناطق شمالی شهر هستیم، سطح بالاتر بهداشت و حساسیت و مراقبت بیشتر خانواده هاست که باعث می شود زودتر از شیوع این بیماری در بین دانش آموزان مطلع شوند. معاون یکی از مدارس شمال پایتخت نیز به مشکل همیشگی مربی بهداشت در مدارس اشاره می کند که سبب شیوع بیماری شده که با پایین ترین سطح مراقبت قابل پیشگیری است. آموزش و پرورش اما چندان پاسخگو نیست.

محمد چینیان، مدیرکل دفتر سلامت و امور تندرستی وزارت آموزش و پرورش در این زمینه می گوید این بیماری مربوط به کشور ما نیست و در بسیاری از کشورهای پیشرفته نیز وجود دارد. او با بیان اینکه مدارس دارای تراکم جمعیتی زیاد و در مکان هایی که امکان شیوع پدیکلوزیس سر وجود دارد، آموزش و پرورش آموزش هایی را برای مربیان بهداشت، والدین و دانش آموزان دارد، درباره راه های پیشگیری از این بیماری می گوید نگاه ما درباره طرح مبارزه با پدیکلوزیس سر یا همان شپش، آموزشی است؛ به این معنی که مربیان بهداشت و معلمان در دوره های آموزش های ضمن خدمت شرکت می کنند و با بحث های پیشگیرانه آن آشنا می شوند.

او چندی پیش نیز در واکنش به خبر شیوع این بیماری در مدارس پایتخت گفت طرح مبارزه با پدیکلوزیس سر سال هاست که در آموزش و پرورش در حال اجراست و امسال نیز دستورالعمل جدید را با همکاری وزارت بهداشت تهیه کردیم. به گفته او شپش سر یا بحث پدیکلوزیس سر به مسائل اقتصادی و اجتماعی جامعه ربطی ندارد و طبق پروتکل جدید، پدیکلوزیس سر به عنوان بیماری محسوب نمی شود.

اما در حالی که بسیاری از کارشناسان بهداشتی و متخصصان پوست و مو از مدارس به عنوان یکی از اصلی ترین مکان های شیوع این بیماری صحبت می کنند، این مقام مسوول آموزش و پرورش می گوید عوامل مختلفی منجر به ایجاد پدیکلوزیس سر می شود اما مطمئنا از مدرسه به پدیکلوزیس سر مبتلا نمی شود بلکه ابتلا از سطح جامعه است که بحث خود را می طلبد.

دکتر « علی فرشچی» متخصص پوست و مو با تاکید بر لزوم کنترل دانش آموزان در مدارس و مهدکودک ها توسط مربیان بهداشتی برای جلوگیری از این بیماری، می گوید: زمانی فرد متوجه شپش سر می شود که دچار خارش های شدید شده و چند ماه از بیماری اش گذشته و ده ها نفر را مبتلا کرده است، لذا مشکلی که در برخی مدارس مشاهده می شود به همین علت است. به گفته او برای جلوگیری از شیوع بیماری ها در سطح گسترده باید به مسائل بهداشتی دانش آموزان در خانواده و مدرسه توجه شود که متاسفانه مسوولان ذی ربط نه تنها این موضوع را در حاشیه قرار داده اند بلکه بروز چنین بیماری های ناقل در مدارس را جدی تلقی نکرده و به راحتی از کنار آن می گذرند.

این متخصص پوست تاکید دارد بروز مشکلات و بیماری هایی مانند شپش در مدارس زنگ هشداری است برای مسوولان تا اهمیت بهداشت مدارس را در برنامه ریزی های خود قرار دهند چرا که در صورت ادامه این روند صدمات جبران ناپذیری از نظر روانی و آموزشی در بین دانش آموزان باقی خواهد ماند.

نتیجه تحقیقات نگران کننده است

اگرچه مسوولان آموزش و پرورش چندان موضوع شیوع شپش سر در مدارس را جدی نمی دانند، اما نتایج تحقیقات بیانگر این است که مدارس کشور خصوصا مدارس شهرستان ها و مناطق حاشیه یی آمار بالایی از میزان شیوع این بیماری دارند.

یکی از آخرین پژوهش هایی که تحت عنوان « شیوع شپش سر و عوامل موثر بر آن در دانش آموزان مدارس ابتدایی دخترانه مناطق روستایی استان قم» در سال۹۰ روی ۹۰۰ دانش آموز صورت گرفته نشان می دهد، ۳/۱۳ درصد یعنی ۱۲۰ نفر از دانش آموزان دچار این بیماری بودند.

براساس این پژوهش میدانی عواملی همچون محل سکونت، شغل، تحصیلات والدین، تعداد افراد خانوار، وجود حمام در منزل، تعداد دفعات استحمام، تعداد دفعات شانه زنی، سابقه ابتلا به شپش سر، وجود یا عدم وجود مربی بهداشت در مدارس، دسترسی یا عدم دسترسی به خدمات بهداشتی درمانی در ابتلا به آلودگی دانش آموزان به شپش سر موثر بودند. اما نکته مهم در نتایج این تحقیق نشان می دهد علل شیوع این بیماری در بین دانش آموزان با عواملی همچون عدم وجود مربی بهداشت در مدرسه، عدم دسترسی کافی به خدمات بهداشتی درمانی و عدم توجه کافی به رعایت بهداشت فردی مرتبط است. این در حالی است که بررسی ها نشان می دهد مدارس کشور حتی مدارس شمالی پایتخت با استاندارد تعداد مربی بهداشت به ازای هر دانش آموز فاصله زیادی دارند.

همچنین به کارگیری افرادی با مدرک تحصیلی غیرمرتبط به عنوان مربی بهداشت در مدارس باعث شده طرح های پیشگیری از این بیماری در مدارس چندان تاثیرگذار نباشد. بررسی های « اعتماد» نشان می دهد در حالی که بیش از ۲۷ هزار فارغ التحصیل رشته بهداشت در مقاطع مختلف تحصیلی بیکار هستند، در خوش بینانه ترین حالت به ازای هر ۱۲۰۰ دانش آموز یک مربی بهداشت وجود دارد.

همچنین در حالی که استاندارد های جهانی می گوید در کمترین حالت باید به ازای هر ۱۶۷ دانش آموز یک مربی بهداشت در مدارس فعالیت داشته باشند، آموزش و پرورش برای رسیدن به استاندارد یک مربی بهداشت به ازای ۷۵۰ دانش آموز، نیاز به استخدام دست کم پنج هزار مربی بهداشت دارد. با این وجود سال هاست که آموزش و پرورش اگرچه به این کمبود مربی بهداشت اذعان دارد اما اقدامی درباره استخدام مربی بهداشت نداشته است.

گزارش های رسیده از دانش ‍ آموزان و والدین نیز حاکی از این است که فعالیت و آموزش های مربیان فعلی بهداشت در مدارس محدود به آموزش های غیرکاربردی و نصب پوستر و حضور یک روز در هفته در مدارس است که چندان تاثیری در افزایش آگاهی های بهداشتی دانش آموزان ندارد.

در حالی که انتقال شپش سر عمدتا در اثر تماس مستقیم یا تماس با اشیای آلوده مثل حوله، شانه و برس سر، کلاه، روسری و… که به طور مشترک مورد استفاده قرار می گیرند یا اینکه در یک جا روی هم قرار داده شوند، و همچنین به وسیله صندلی های سالن های اجتماعات و کلاس ها هم منتقل می شود، بسیاری از دانش آموزان از مراقبت های اولیه بهداشتی در این زمینه اطلاعی ندارند.