چرا امام جواد (ع) و نسلش «ابن الرضا» نام داشت

به گزارش پارس به نقل از فارس، پس از امام رضا (ع) چند تن از ائمه علیهم السّلام به « ابن الرضا» معروف بودند. یکی از امامانی که معروف به ابن الرضا بوده است امام جواد علیه السّلام فرزند بزرگوار امام رضا علیه السّلام است. (۱)

بیشتر بنی عباس، ائمه را با این اسم این یاد می کردند. در منابع نیز اینگونه گفته شده (۲) که امام جواد علیه السّلام و امام هادی و امام عسکری علیهم السّلام در دوران بنی عباس به این عنوان، نامیده و معروف شده ا ند. حتی موسی المبرقع، فرزند امام جواد که قبرش در قم است نیز بدین عنوان نامیده شده است. (۳)

برخی بر این باورند این مساله به این خاطر بوده است که چون امام رضا علیه السّلام مدتی ولایت عهدی را در زمان مأمون قبول کرد و شهرت امام با لقبشان که (الرضا) است، سبب شد فرزندانش بعد از آن به ابن الرضا معروف باشند، چنان که تصریحاً در بحار چنین آمده است: « و کان هُوَ و ابوه و جدّهُ یُعرَف کلّ منهم فی زمانه بابن الرضا» (۴) یعنی امام عسکری و پدرش امام هادی و جدش امام جواد همه شان در زمان خود معروف به ابن الرضا علیه السّلام بودند.

و شاید علت این معروفیت به خاطر این بوده است که علویان از شاخه های مختلف بوده اند و سادات جلیل القدر متعدد بودند که به خاطر مشخص شدن آنها و حساسیت موقعیت آنها از لحاظ سیاسی برای دستگاه خلافت، معروف به ابن الرضا شده بودند.

حضرت آیت الله شبیری زنجانی می فرمود: مرحوم آیت الله حجت رضوان الله تعالی علیه احتمال داده اند که اینها (بنی عباس) خواسته اند با این لقب نشان بدهند که چون امام رضا علیه السّلام ولایت عهدی را قبول نمود، به دنیا گرایش داشت (یعنی فرزندان امام رضا علیه السّلام نیز گرایش به دنیا دارند) ، فلذا بیشتر بنی عباس این طور می گفتند.

البته آیت الله شبیری بر این نظر است که چون امام رضا علیه السّلام با تمام فرقه های مذهبی و علمی و کلامی مناظره نموده و در میان تمام فرقه ها مشهور شد، فلذا شهرت امام رضا علیه السّلام در بین تمام فرقه ها به خاطر مقام رفیع علمی شان سبب شده بود که فرزندان آن حضرت به این عنوان « ابن الرضا» مشهور و به این عنوان شناخته شوند.

چون ائمه در بین شیعیان و علمای شیعه و مسلمانان شناخته شده بودند و بنی عباس هم آنها را به عنوان علویان، می شناختند لذا این فرقه های دیگر مذهبی و علمی بودند که بعد از مناظرات علمی با امام رضا علیه السّلام آشنا شدند و تحت تأثیر مقام علمی و معنوی امام قرار گرفتند لذا فرزندان آن حضرت به « ابن الرضا» معروف شدند. (۵)

پاورقی

۱. شیخ مفید، الارشاد، ج ۲، قم، آل البیت، ۱۴۱۴، ص ۲۸.

۲. همان و مجلسی، بحار، ج ۵۰، ص ۷۴.

۳. مجلسی، بحار، ج ۵۰، اسلامیه، تهران، چاپ سوم، ۶۸، ص ۳ و همان، ج ۱۴۹، که درباره امام هادی گفته شده است.

۴. همان، ج ۵۰،۲۳۶ و شیخ مفید نیز در کتاب خود مکرراً این عنوان « ابن الرضا» را آورده است، آنچه مسلم است این است که آن حضرات معروف به ابن الرضا علیه السّلام بودند.

۵. به نقل از حضرت آیت الله شبیری زنجانی/ مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات حوزه علمیه قم