به گزارش پارس به نقل از روزنامه تهران امروز، تبعات تصادف مرگبار در بزرگراه تهران - قم همچنان ادامه دارد. روز گذشته آخرین جسد در آهن پاره های یکی از اتوبوس ها پیدا شد و بدین ترتیب شمار کشته شدگان شناسایی شده این سانحه به ۴۶ نفر رسید.

اما آنچه در این سانحه نظر کارشناسان را به خود جلب کرد، نبود ایمنی در اکثر اتوبوس هایی است که شبانه روز در جاده های کشور ده ها هزار مسافر را جابه جا می کنند.

تصادف مرگبار هفته جاری در بزرگراه تهران- قم از نظر کارشناسان موضوعی است که می شد با کمی دقت در بحث ایمنی این خودروها و نظارت دقیق تر بر سرعت رانندگان حمل ونقل عمومی در بزرگراه ها می توان از بروز آن جلوگیری کرد. کما اینکه همین اتوبوس ها در گذشته هایی نه چندان دور نیز باعث مرگ تعدادی از هموطنانمان شده بود موضوعی که اگر در همان زمان اطلاع رسانی مناسبی درخصوص آن انجام می شد امروز شاهد اعلام عزای عمومی در دو استان کشور نبودیم.

سرهنگ سید هادی هاشمی، فرمانده سابق پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ معتقد است سازمان استاندارد باید استانداردهای این خودرو را مورد بازنگری قرار دهد و در عین حال پلیس هم با توجه به نتایج تصادفات این خودرو، می تواند از شماره گذاری آنها خودداری کند.

بر اساس تبصره ای که در ماده ۵ آیین نامه حمل ونقل بار و مسافر مصوب سال ۷۸ آمده: تایید فنی وسایل نقلیه عمومی قبل از آغاز سفر باید به تایید مدیر یا مسئول فنی تعیین شده در شرکت ها و موسسه های حمل ونقل جاده ای برسد. بر این اساس از ابتدای شهریور سال ۸۶ تمام شرکت های حمل ونقل موظف به بررسی فنی وسایل نقلیه عمومی قبل از سفر و ممهور کردن بارنامه و صورت وضعیت های صادره به مهر تایید مدیر فنی شده اند.

وجود لاستیک های استاندارد و قابل قبول، کپسول آتش نشانی، جعبه کمک های اولیه، ترمزهای پایی و دستی، سیستم فرمان و چرخ های جلو وجود مثلث شبرنگ و چراغ چشمک زن، برف پاک کن و بخاری سالم و شیشه های جلوی وسایل نقلیه از جمله معیارهای فنی است که برای وسایل نقلیه عمومی در نظر گرفته شده تا از میزان تصادفات در جاده های کشور کاسته شود.

  موضوعی که ظاهرا در اتوبوسی که باعث تصادف شده مورد غفلت قرار گرفته، چراکه در صورت بازدید فنی از لاستیک ها، احتمال ترکیدگی آنها به صفر رسیده و شاهد این تعداد کشته نبودیم. سرهنگ هاشمی نیز معتقد است « اگر لاستیکی از تصادف باقی مانده باید مورد آزمایش قرار گیرد و مشخص شودلاستیک چند درصد عاج داشته ضمن اینکه باید تحقیقات بیشتری انجام شود تا مشخص شود علت اصلی تصادف ترکیدگی لاستیک بوده یا راننده در پشت فرمان مشغول خوردن چای یا صحبت بوده و حواسش پرت شده است؛ چراکه در برخورد با گاردریل وسط آزادراه قطعا لاستیک نیز دچار ترکیدگی می شود. » موضوعی که سرهنگ هاشمی به آن اشاره می کند، موضوعی است که مبتلا به اکثر قریب به اتفاق راننده های حمل ونقل عمومی است و خوردن چای و میوه، صحبت با کنار دستی یا مسافران صندلی های عقبی گویی جزو لاینفک رانندگی در اتوبوس هاست.

جاده های فاقد ایمنی

لزوم انجام معاینه فنی از دیگر اقداماتی است که در ناوگان حمل ونقل عمومی باید جدی ترگرفته شود. محمد طاهریان، مدیر بهره برداری از مراکز معاینه فنی اما از موضوع دیگری گلایه دارد، به گفته وی از ۵۰۰هزار خودرو مراجعه کننده به مراکز معاینه فنی در سال ۹۱،۴درصد خودروها دارای نقص در لاستیک بودند و این یعنی افزایش ضریب خطرپذیری در جاده های کشور.

این در شرایطی است که در حال حاضر در حدود ۲.۵میلیون خودرو باید واجد شرایط معاینه فنی در تهران هستند و این بدان معناست که در حال حاضر ۱۰۰ هزار خودرو دارای نقص در لاستیک هستند و این یعنی امکان وقوع حادثه ای دردناک به مانند آنچه در اتوبان قم رخ داد. به گفته وی نقص فنی خودروها تبدیل به یکی از علل مهم در تصادفات جاده ای شده در حالی که می توان به مراجعه با مراکز معاینه فنی نسبت به رفع نقص خودروهای معیوب اقدام کرد.

بازدید رئیس پلیس راه کشور از مراکز معاینه فنی موضوع دیگری است که طاهریان به آن اشاره کرده می گوید: در نمونه ای که از سوی سردار مهماندار از اتوبوس های بین شهری گرفته شد از ۴ اتوبوس نمونه برداری شده ۳ اتوبوس از تست ترمز مردود شدند که این امر نشان می دهد ایمنی در جاده های کشور حاکم نیست.

  طاهریان با اشاره به این نکته که معاینه فنی تنها ابزار نظارتی حاکمیت است که می تواند از بروز سوانحی مثل تصادف اخیر در بزرگراه تهران - قم جلوگیری کند، خاطرنشان می کند: توجه به این موضوع افزایش ایمنی را در جاده های کشور به دنبال دارد اما متاسفانه دستگاه های حاکمیتی با تصمیمات غیرکارشناسی سبب شده اند این اهرم نظارتی در مهجوریت قرار گیرد.

۱۶ سال بی توجهی به قانون

آنچه در تصادف اخیر ظاهرا از دید کارشناسان پنهان مانده عبور اتوبوس ها در خط سرعت بزرگراه هاست. راننده هایی که به رغم ممنوعیت رانندگی در خط سرعت، با بوق زدن های ممتد و چراغ زدن های مداوم سعی در راه گرفتن از راننده هایی دارند که با سرعت مطمئنه در خط سرعت رانندگی می کنند و بدون توجه به مقررات راهنمایی و رانندگی و جان ده ها مسافری که در اختیار دارند و بدون هراس از جریمه های پلیس راهور جان ده ها راننده خودروهای سواری و سرنشینان این خودروها را به خطر می اندازند.

سرهنگ هاشمی معتقد است: تا زمانی که ایرادات مربوط به حمل ونقل عمومی رفع نشود باز هم شاهد تصادفات اتوبوس ها هستیم. وی با اشاره به گذشت ۱۶ سال از تصویب قانون حمل ونقل عمومی توسط هیات وزیران می گوید: متاسفانه بعد از گذشت سال ها هنوز این قانون اجرا نمی شود این در حالی است که تبصره یک ماده ۵ این آیین نامه مشخص کرده که مدیر فنی باید در تمامی شرکت های مسافربری و باربری فعال باشد و قبل از اینکه مسافر را سوار کنند باید لاستیک، سیستم گرمایشی و روشنایی، مدارک راننده و ساعت کار مجاز را بررسی کنند و چنانچه هیچ کدام از این موضوعات دچار نقص نبود، اجازه دهند مسافر سوار اتوبوس شود. » موضوعی که به نظر می رسد مشمول گذر زمان شده و نهایتا آنچه با دقت به آن توجه می شود بررسی بلیت مسافران برای ورود به اتوبوس است و لاغیر.

ظاهرا شرکت های مسافربری نیز عقیده ای به وجود وسایل ایمنی در داخل اتوبوس ها ندارند و آنچه برای مسئولان این شرکت ها بی اهمیت تر است جان مسافران است. تمامی اتوبوس هایی که در سال های گذشته به ناوگان نوسازی شده حمل ونقل عمومی پیوسته اند به سیستم های سرمایشی مجهز بوده و لاجرم تمامی شیشه های آنها یک تکه است و برای مواقع اضطراری نیز یک چکش در کنار هر شیشه قرار داده شده تا زمانی که اتوبوس دچار مشکل شد مسافران بتوانند با شکستن شیشه از اتوبوس خارج شوند. اما چکش های اضطراری که به نظر شرکت های مسافربری و رانندگان اتوبوس ها موضوعی تجملی و غیر قابل استفاده به حساب می آیند در همان روزهای اول ورود اتوبوس ها به ناوگان حمل ونقل عمومی از داخل اتوبوس ها جمع آوری شد، چکش هایی که اگر در داخل دو اتوبوس تصادف کرده وجود داشتند می توانستند جان تعداد زیادی از مسافران را نجات دهند نه اینکه فقدان آنها باعث حبس شدن مسافران در اتوبوس و زنده سوختن در میان آتش شود.

فرمانده اسبق پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ معتقد است غیر از فقدان چکش در اتوبوس ها، در عقب اتوبوس نیز در اکثر موارد قفل شده و رانندگان از آنجا به عنوان انبار استفاده می کنند و اگر این درها باز می شد مطمئنا تلفات کمتر می شد و دیگر مسافران گرفتار نمی شدند. هاشمی با بیان اینکه این خودروها در تصادفات رخ به رخ دچار حریق می شوند، می گوید: اگر چه این خودرو با همین جای باطری استانداردها را اخذ کرده است اما جای باطری، نامناسب است و می توان آن را به نیمه عقب اتوبوس منتقل کرد تا از وقوع حریق جلوگیری شود.

نتایج تصادفات نیز نشان می دهد که جای باطری در این خودرو نامناسب است و باید تغییر کند. وی خواستار بازنگری در استاندارد اتوبوس های اسکانیا شده و می گوید: نتایج عملی تصادفات اسکانیا در اختیار پلیس است و از حیث ایمنی این خودرو حتما دچار مشکل است و پلیس نیز به احتمال زیاد این دلایل را به سازمان استاندارد مکاتبه کرده است. حتما باید استاندارد این خودرو مورد بازنگری قرار گیرد و با توجه به اینکه پلیس خودش می داند چند هموطن در تصادفات این اتوبوس کشته شده اند می تواند شماره گذاری آن را متوقف کند و تا زمان رفع عیب، این خودروها را شماره گذاری نکند.

نادیده گرفتن معاینه فنی خودروها

محمدرضا حاجی بیگی، رئیس هیات مدیره اتحادیه سازمان های پایانه های مسافربری شهرداری های کشور نیز با اشاره به این موضوع که عامل اصلی حوادث جاده ای، بی توجهی به نقص فنی خودروهاست، می گوید: چگونگی فعالیت برخی مراکز معاینه فنی و کیفیت خودرو ها، حکایت گر این است که بسیاری از رانندگان یا صاحبان اتوبوس ها بدون مراجعه به مراکز معاینه فنی و به شیوه ای نادرست، برگه معاینه صوری دریافت می کنند و مسئولان ذی ربط هم با وجود پیگیری های مکرر، بر عملکرد این مراکز نظارتی ندارند.

وی با انتقاد از این موضوع که نباید به اتوبوس های دارای نقص فنی اجازه خروج از پایانه را دارد می گوید: با استفاده از راهکارهای قانونی، می توان رانندگان را ملزم کرد تا برای گرفتن مجوز معاینه فنی به مراکز معتبر مراجعه کنند، انتظار می رود وزارت راه و شهرسازی و پلیس راه بر این امر اهتمام بیشتری داشته باشند؛ چراکه پای جان هموطنان در میان است.

آیین نامه اتوبوس استاندارد بزرگراه پلیس راه تصادف جاده خودرو قم مرگ