کار کوتاهی که خیر دنیا و آخرت در آن است

به گزارش پارس به نقل از تسنیم، آیت الله تهرانی تجسم علم و تقوا بود و جنس جلسات اخلاقشان با همه سخنرانی های ایشان متفاوت بود و یکی از بارزترین ویژگی های آن، شرح احادیث اهل بیت (ع) با زبانی ساده و همه فهم بود. به بهانه سالروز شهادت حضرت صادق آل محمد (ص) ، شرح دو حدیث نورانی آن حضرت، از زبان مرجع فقد و استاد عظیم الشأن اخلاق تهران منتشر می شود، امامی که صیت علوم حضرتش بلاد و مجامع علمی اسلامی را فرا گرفته و علمای عراق و حجاز و خراسان و شام و نقاط دیگر اسلام از محضرشان فیض می بردند:

رُوِیَ اَنَّهُ سَئَلَ رَجُلٌ عَنِ الصّادِقِ عَلَیهِ السَّلامُ اَن یُعَلِّمَهُ مایَنالُ بِهِ خَیرَالدُّنیا وَ الاخِرَةِ وَ لایُطَوِّلُ عَلَیهِ فَقالَ عَلَیهِ السَّلامُ: لاتَکذِب [۱] ؛ شخصی خدمت امام صادق علیه­ السلام رسید و از حضرت درخواست کرد که به او کاری بیاموزد که به خاطر آن کار، به خیر دنیا و آخرت برسد و طولانی هم نباشد. امام صادق علیه السلام فرمودند: دروغ نگو.

شرح حدیث: در زمان ائمه معصومین علیهم السلام مرسوم بوده است که خدمتشان می­ رسیدند و تحفه­ ای می­ گرفتند و می­ رفتند. این شخص انسان باصفایی است که از حضرت علیه السلام چنین درخواستی می­ کند. دراین روایت خیلی ظرافت است. درخواست انجام کاری را می­ کند ولی حضرت نمی­ فرمایند فلان عمل را انجام بده؛ بلکه می­ فرمایند دروغ نگو و بدان که در آن خیر دنیا و آخرت است.

در روایتی امام باقر علیه السلام، در بیان زشتی دروغ و مقایسه آن با دیگر پلیدی­ ها می­ فرماید: « إنَّ اللهَ عَزَّ وَ جَلَّ جَعَلَ لِلشَّرِ اَقفَالاً وَ جَعَلَ مَفَاتِیحَ تِلکَ الاَقفَالِ الشَّرابَ وَ الکِذبُ شَرٌّ مِنَ الشَّرابِ [۲] » خداوند برای بدی­ ها قفل­ هایی قرار داد که کلید آن همانا شراب است و دروغ از شراب بدتر است.

مبداء بسیاری از فسادها و شرور، چه فردی و چه اجتماعی دروغ است. منشاء تمامی ادیان فاسده و منحرفه دروغ است. بعضی برای برطرف شدن مشکلات و یا برآورده شدن حاجات و یا رسیدن به مقامی معنوی چهل روز اعمالی را انجام می­ دهند و از انجام بعضی کارها خودداری می­ کنند. انسان بداند اگر چهل روز دروغ نگوید، کارش درست می شود و هر گره­ ای که دارد باز می­ شود، چون بزرگ­ ترین گره و بدترین شرور دروغ است؛ زیرا دروغ توفیق انجام بسیاری از اعمال خوب را از انسان می­ گیرد و پرهیز از آن، توفیق اعمال صالح را به انسان می­ دهد. اگر انسان­ ها صادق بودند، دیگر خیانت، غلّ و غشّ، نفاق، تکبّر، تهمت و ریا وجود نداشت.

[۱] بحار الانوار، جلد ۷۵، صفحه ۲۴۱

[۲] اصول کافی، جلد۲، صفحه ۳۳۸

*** *** ***

رُوِیَ عَن الصّادِقِ عَلَیهِ السَّلامُ قالَ: اَدَّبَنی أبی بِثَلاثٍ؛ قالَ لی: یابُنَیَّ مَن یَصحَب صاحِبَ السُّوءِ لایَسلَم وَ مَن لایُقَیَّد اَلفاظَهُ یَندَمُ وَ مَن یَدخُل مَداخِلَ السُّوءِ یُتَّهَمُ [۱]

ترجمه حدیث: امام صادق علیه السلام فرمودند: پدر بزرگوارم امام محمدباقر علیه السلام مرا به سه چیز ادب کردند و فرمودند: « ای پسرم! هرکس رفت و آمد و نشست و برخاستش با انسان­ های بدی باشد که آن افراد روش­ های بدی دارند، این را بداند که به سلامت نخواهد رسید. و کسی که زبان خود را مهار نکند و جلوی سخنان خود را نگیرد، بالاخره پشیمان خواهد شد. و کسی که در مکان­ های بدنام و جلساتی که اعمال بد و گناه در آنها انجام می­ شود، وارد شود به کاری بد متهم می­ شود. »

شرح حدیث: اوّل: حضرت علیه السلام روابط با انسان­ های دیگر را می­ فرماید که مصاحبت، معاشرت و مجالست و رفاقت با افرادی که از بدکارانند، هرچند هم که انسان خوب باشد روی او اثر می­ گذارد و بی­ برو برگرد، انسان خراب خواهد شد.

دوّم: مراقبت و مواظبت از زبان است که هر چیزی از آن بیرون نیاید. اولین گام در سیر و سلوک الهی در باب مراقبت، مراقبتِ زبانی می­ باشد و بداند که بسیاری از انسان ها روز قیامت به خاطر مراقبت نکردن از زبان خود وارد جهنم می­ شوند. اثر روابط و رفاقت با انسان­ های ناسالم و مراقبت نکردن از زبان فقط در قیامت نمی­ باشد، بلکه در همین دنیا و در روابط بد، بد می­ شود. اگر زبان مقیّد نباشد، انسان پشیمان می­ شود.

سوّم: اگر انسان به مکان­ ها و مجالس و جاهایی برود که در آنجا افراد بدکار و بی سروپا می­ روند و گناه و معصیت، لهو و لعب، غیبت، تهمت، بدگویی، بدزبانی و… انجام بشود، حتّی اگر خود او هم کار بد انجام ندهد، متّهم به آن اعمال می­ شود که باعث پیدایش این اتهام هم خود او می­ باشد.

[۱] بحار الانوار، جلد۷۵، صفحه ۲۶۱