هشدار درباره" واردات پزشک"

به گزارش پارس به نقل از تسنیم، مسعود صالحی در نشست خبری در مورد وضعیت شبکه بهداشت و درمان با اشاره به تشکیل شبکه بهداشتی کشور که از سال ۱۳۶۴ و همچنین ارتباط مراکز بهداشتی درمانی روستایی با یکدیگر و در نهایت ارتباط این مجموعه با وزارت بهداشت، اظهار داشت: این شبکه با هدف بهداشت برای همه تاسیس شد. از آنجا که شبکه بهداشتی کشور با توجه به شرایط ۳۰ سال گذشته راه اندازی شد، اکنون نیازمند بازنگری است.

رئیس ستاد اجرایی برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع افزود: زمانی ۶۲۰۰ پزشک در مناطق روستایی در قالب طرح بیمه روستایی فعالیت می کردند، اما به دلیل مشکلات فراوان در نظام پرداخت، این رقم اکنون به ۵۱۰۰ پزشک کاهش یافته است. اگر این روند ادامه یابد، با مشکل جدی در تامین پزشک برای مناطق روستایی مواجه خواهیم شد.

وی ادامه داد: بالاخره مردم در روستاها هم حقی دارند. برای تامین پزشک در این مناطق یا باید از اهرم های قانونی استفاده کرد یا باید نظام پرداخت را اصلاح کنند. اگر این دو راه نشدنی است، با کمال تاسف باید گفت که راه حل سومی هم وجود دارد؛ اجازه دهند پزشک از افغانستان، پاکستان و بنگلادش وارد کنیم. چرا که برای تامین پزشک مراکز مربوطه، تنها همین سه راهکار وجود دارد.

رئیس ستاد اجرایی برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع افزود: به نظر می رسد در سال های اخیر کمتر به شبکه بهداشتی کشور و نظام مراقبت های اولیه توجه شده است. نباید نظام شبکه را فراموش کرد، چرا که نظام شبکه دستاوردهای غرورآفرینی در رابطه با کاهش مرگ و میر مادران باردار، کاهش مرگ و میر کودکان زیر یک و پنج سال، جلوگیری از بسیاری بیماری ها، حذف بسیاری از بیماری های واگیر را برای کشور به دنبال داشته است. به مدد فعالیت این شبکه، اکنون بیماری های سرخک و مالاریا نیز در کشور در آستانه حذف قرار دارد. تمام این دستاوردها و افزایش شاخص های بهداشتی را مدیون فعالیت شبکه بهداشتی کشور هستیم.

صالحی با بیان اینکه عدالت در سلامت یکی از مشخصه ها و دستاوردهای اصلی شبکه بهداشتی کشور بوده است، ادامه داد: بحث عدالت در سلامت را به شکل عینی می توانیم در شبکه مشاهده کنیم. با فعالیت شبکه، نیروهایی متناسب با کاری که باید انجام دهند و البته با هزینه ای مناسب تربیت شده اند.

وی افزود: اما اکنون پس از سال ها وضعیت روستاها و همچنین شهرها و رفتار و اطلاعات مردم تغییر کرده است. بر این اساس نباید شبکه بهداشتی کشور را فراموش کرد. این در حالی است که به نظر می رسد با توسعه بیمارستان ها و پیچیدگی بیماری ها، نگرش بر روی مباحث درمانی متمرکز شده است و فراموش کرده ایم که عمده دستاوردهای بهداشتی با اقدامات ساده ای که در شبکه بهداشتی انجام می گیرد، به دست آمده است.

رئیس ستاد اجرایی برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع تاکید کرد: شکل و محتوای برنامه های اجرایی در شبکه باید بازنگری شود. در این زمینه این سئوال مطرح است که آیا نمی توان از بخش خصوصی و غیردولتی در نظام بهداشتی کشور استفاده کرد. لازم است از ظرفیت های غیردولتی استفاده شود و شبکه مراقبت های بهداشتی کشور را توسعه دهیم. باید بر روی این مبحث کار کرد، چرا که امکانات دولتی محدود است.

به گفته صالحی، اکنون ۱۷ هزار و ۶۳۸ خانه بهداشت در کشور فعالند که حدود ۹۶ درصد خانه های بهداشت مورد نیاز که پیش از این مصوب شده بود را شامل می شود. همچنین ۲ هزار و ۴۲۳ مرکز بهداشتی درمانی روستایی در کشور فعالند که در این زمینه نیز به حدود ۹۲ درصد آنچه که پیش از این مصوب شده بود، دست یافته ایم. ۲ هزار و ۳۵۴ مرکز بهداشتی درمانی شهری نیز فعالند که ۹۵ درصد برنامه های مصوب را شامل می شود. ۱۹۱۵ پایگاه بهداشتی شهری نیز فعالند که ۶۵ درصد برنامه مصوب را شامل می شود.

وی افزود: البته تعدادی از خانه های بهداشت، ملکی نیستند و قدمت برخی از آنها به حدود ۳۰ سال می رسد که نیازمند بازسازی هستند. در بازنگری شبکه باید از ظرفیت های مردمی نیز استفاده شود. تاکنون به توان مردمی کمتر توجه شده است. البته اخیرا از ظرفیت داوطلبان سلامت استفاده شده است. اما لازم است برای استفاده از توان مردم، نگاه جدیدی داشته باشیم.

صالحی به تغییر الگوی بار بیماری ها در دنیا و همچنین ایران اشاره کرد و افزود: حواسمان باشد که اگر بیماری های واگیر، کاهش پیدا کرده و حتی برخی از بیماری ها به مرحله حذف رسیده اند، به دلیل فعالیت شبکه است. این بیماری ها به صورت بالقوه وجود دارند و اگر کارکرد شبکه دچار مشکل شود ممکن است دوباره این بیماری ها بازگردند.

وی همچنین به شیوع بیماری های غیرواگیر و افزایش سن جمعیت در کشور اشاره کرد و ضمن تاکید بر لزوم توجه به برنامه پزشک خانواده به عنوان برنامه ای سلامت نگر، افزود: بحث پزشک خانواده با شبکه بهداشتی درمانی کشور همزاد است. مبحث پزشک خانواده از همان ابتدا در شبکه بهداشتی درمانی کشور دیده شده بود.

صالحی ادامه داد: اما در این باره باید گفت که تمام موارد مربوط به شبکه کامل شد، به جز یک مورد که آن یک مورد هم پزشک است. در تامین پزشک شبکه بهداشتی درمانی کشور، کمبود شدید داشته و داریم. به طوری که نتوانستیم پزشک را در مراکز بهداشتی درمانی روستایی و شهری نگه داریم و در مجموع طی ۳۰ سالی که از عمر شبکه می گذرد، پزشک در مراکز بهداشتی و درمانی مستقر نشد.

وی با تاکید بر لزوم استفاده از اهرم قانونی به منظور تامین پزشک مورد نیاز مراکز بهداشتی درمانی، ادامه داد: در این سال ها نتوانستیم از احکام قانونی استفاده کنیم. همچنین نظام پرداخت نیز اصلاح نشد تا پزشک برای فعالیت در شبکه، انگیزه داشته باشد. زمانی قانون طرح نیروی انسانی را داشتیم و بر اساس این طرح پزشک پس از فارغ التحصیلی پنج سال باید در مناطق مختلف خدمت می کرد. هر چه منطقه محروم تر بود، ضریب بیشتری داشت و از مدت خدمتی وی کم می شد. این قانون اجباری بود اما در آن زمان نتوانستیم پزشک را از لحاظ مباحث انگیزشی تامین کنیم.

صالحی در این باره افزود: اکنون این طرح پنج ساله به دو سال کاهش یافته است و در بسیاری از رشته ها نیز اجباری نیست. همچنین ۸۰ تا ۹۰ درصد نیروهای طرحی را نیز خانم ها تشکیل می دهند که برای فرستادن به مناطق مختلف، مشکل دارند. پسران را هم که به نیروهای مسلح می فرستند. بر این اساس است که در تامین پزشک مراکز بهداشتی درمانی اکنون مشکل داریم.

وی با تاکید بر لزوم اصلاح نظام پرداخت به عنوان یکی از مسائلی که می توان انگیزه پزشکان را برای فعالیت در شبکه بهداشتی درمانی و همچنین نقاط محروم کشور برانگیخت، اشاره کرد و افزود: پرداخت ها به پزشکان در این مراکز بسیار پایین است، به طوری که یک پزشک فعال در مرکز بهداشتی شهری حدود ۱.۵ میلیون تومان دریافتی دارد. متوسط دریافتی پزشک فعال در پزشک خانواده روستایی نیز ۲ تا ۲.۵ میلیون تومان است که این رقم حتی به یک میلیون تومان هم می رسد. این در حالی است که این پزشکان دوشیفته کار می کنند. بنابراین طبیعی است که تمایلی به ماندن ندارند. البته باید گفت که به پزشکان فعال در مناطق بسیار دورافتاده، سه تا چهار میلیون تومان پرداخت می شود، اما باز هم کافی نیست.

صالحی به دوران مسئولیت خود در دانشگاه علوم پزشکی زاهدان به عنوان رئیس دانشگاه اشاره کرد و افزود: در آن زمان نیز دغدغه تامین پزشک برای مراکز بهداشتی درمانی را داشتیم. بر همین اساس بود که نامه ای به دکتر دستجردی، وزیر وقت بهداشت نوشتم و در آن عنوان کردم که اگر نمی توانید از دو راه حل اول استفاده کنید، حداقل مجوز دهید که ما پزشک وارد کنیم. در این زمینه با استاندار هم هماهنگ کرده بودم. اما یک نفر از وزارت بهداشت زنگ نزد، احوالی از ما بپرسد.

وی در این باره ادامه داد: سال ۷۲ پزشکان پاکستانی و… نیز در کشور فعال بودند که مبلغ پرداختی به آنها بسیار بیشتر از پزشکان خودمان بود. آن زمان از آنجا که گذراندن طرح نیروی انسانی پنج ساله اجباری بود، مراکز بهداشتی درمانی از پزشک پر شد و دیگر نیازی به فعالیت پزشکان خارجی در مراکزمان نداشتیم. اما اکنون به دلیل مشکلات موجود، حتی مراکز بهداشتی شهرها هم با مشکل کمبود پزشک مواجهند چرا که پزشکان انگیزه ای برای فعالیت ندارند.

وی تاکید کرد: اگر پزشک در مراکز بهداشتی درمانی مستقر نباشد، نقص جدی در نظام شبکه وجود خواهد داشت. انتظار می رود که اکنون حدود ۸۰ هزار پزشک عمومی در کشور داشته باشیم که البته شاید حدود ۱۰ هزار نفر از آنها اصلا برای دریافت شماره نظام پزشکی اقدام نکرده اند. همچنین برای اجرای برنامه پزشک خانواده حداقل ۳۰ هزار پزشک عمومی نیاز داریم که با وجود تعداد بالای پزشکان عمومی در کشور نمی دانیم می توانیم پزشک مورد نیاز را جذب کنیم یا نه.

وی با ابراز تاسف از تعداد اندک پیام آوران بهداشت در شبکه بهداشتی درمانی کشور، ادامه داد: در حالی به تاسیس دانشگاه های علوم پزشکی برای تربیت پزشک اقدام می کنیم که اکنون تعداد پیام آوران بهداشت در کل شبکه بهداشتی درمانی کشور نصف تعداد دانشگاه های علوم پزشکی مان است. در مجموع اکنون ۲۶ پیام آور بهداشت در کل سیستم داریم که حدود ۱۷ نفر از آنها مربوط به استان سیستان و بلوچستان می شود.

صالحی افزود: در مراکز بهداشتی درمانی روستایی و همچنین در شهرهای زیر ۲۰ هزار نفر که پزشک خانواده روستایی اجرا می شود، به ۷ هزار و ۶۱۵ پزشک نیاز است که اکنون حدود ۵ هزار و ۱۱۲ پزشک در این مناطق فعالند، یعنی بیش از ۲ هزار و ۵۰۰ پزشک در این مراکز کسری داریم. البته تنها حدود ۹۰۰ نفر از این پزشکان رسمی هستند. اگر تنها پزشکان فارغ التحصیل را به مدت ۱.۵ سال برای فعالیت در این مناطق مامور کنند، کل کسری پزشک این مناطق حل می شود. با وجود آنکه این همه دانشگاه تاسیس کرده ایم، اما نتوانسته ایم پزشک مورد نیاز مراکز بهداشتی درمانی به ویژه در مراکز روستایی را تامین کنیم و نتوانستیم پزشک برای فعالیت در شبکه جذب کنیم. این در حالی است که محور اصلی فعالیت شبکه" پزشک" است.

رئیس ستاد اجرایی برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع در ادامه به مبحث برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع اشاره کرد و افزود: طرح پزشک خانواده علاوه بر آنکه قانون است، یک ضرورت است. هر روز نیز بر ضرورت آن افزوده می شود. چرا که وضع بهداشت و درمان کشور بسامان نیست، نه بیمار، نه پزشک و نه بیمه ها راضی نیستند. منابع محدود است و از طرف دیگر نیازها روز به روز گسترش می یابد.

صالحی ادامه داد: اکنون گسستی در این میان پیش آمده است؛ بیمارستان ها و دانشگاه ها با کمبود منابع روبرو شده اند و بیمه ها نیز کسری های اعتباری شدیدی دارند. روز به روز از اعتبار دفترچه های بیمه در دست مردم کاسته می شود. باید اصلاحی در این زمینه اتفاق افتد. مهم ترین استراتژی که می تواند به این وضعیت کمک کند، " پزشک خانواده و نظام ارجاع" است. با اجرای پزشک خانواده در همه سطوح، می توان بزرگترین اصلاح مدیریت مالی در نظام سلامت را اعمال کرد. اگر پزشک خانواده کامل اجرا شود، در سطح یک خدمات نه تنها پول کم نمی آوریم، بلکه اضافه هم می آوریم؛ این موضوع را با عدد و رقم اثبات می کنم.

وی خاطرنشان کرد: با اجرای برنامه پزشک خانواده، هویت واقعی پزشکان عمومی نیز به آنها باز می گردد. پرداختی به آنها افزایش می یابد و کیفیت خدمات هم بهتر خواهد شد. با اجرای پزشک خانواده، ارتقای سطح سلامت که هدف اصلی است، خواهد افتاد. این برنامه هر چه زودتر شروع شود، فایده بیشتری خواهد داشت؛ به شرط آنکه درست اجرا شود. در غیر این صورت تجربه پزشک خانواده روستایی مجددا تکرار خواهد شد.