شیوه‌های تشویق و تنبیه درست کودکان را بیاموزیم

به گزارش پارس ، الهام حشمتی در گفت وگو با ایسنا،   با اشاره به این که تشویق و تنبیه از شیوه های شفاف و قطعی تربیت است، عنوان کرد: تشویق عامل ایجاد انگیزه و تنبیه عامل بازدارنده است.

وی افزود: شاید تنبیه از نوع بدنی یا زبانی، به طور موقت رفتار بد کودک را متوقف سازد، ولی این عمل باعث می شود که کودکان باور کنند که انسان های بدی هستند و می توانند در آینده بدتر هم بشوند؛ اگر تنبیه خوب و مؤثر بود، باید با یک بار جواب می داد، در صورتی که در عمل چنین اتفاقی نمی افتد و برعکس کودک را جدی تر و مصرتر به انجام اعمال بد خود می کند.

وی با تأکید بر این که پذیرفتن اشتباهات کودک و همچنین بخشیدن آنها یک ویژگی است که والدین باید آن را بیاموزند، تصریح کرد: باید به رفتارهای مشکل ساز کودک خرده گرفت نه به خود کودک، همچنین باید رفتار یا مشکل را برای کودک توضیح داده و حتی راه حل هایی برای حل مشکل به کودک پیشنهاد داده شود تا کودک بیاموزد که مسئول رفتار خود است و تنبیه لحاظ شده نتیجه مستقیم رفتار بد خود اوست.

این کارشناس ادامه داد: پاداش دادن به رفتارهای مثبت کودک، از طریق علاقه نشان دادن، همکاری و همیاری، ستایش موارد خوب، ابراز صمیمیت و لبخند، نوازش و در آغوش کشیدن از ساده ترین و در عین حال تأثیر گذارترین روش های تشویق است.

حشمتی با بیان این که باید رفتار کودک مورد تحسین واقع شود نه شخصیت او، تصریح کرد: در صورت تحسین، کودک تصور می کند که همیشه خوب و کامل است و این با عصبانیت های بعدی والدین در تضاد خواهد بود، لذا باید دقت کرد تا پیشرفت های کوچک فرزندان را نیز ستایش کرد، چرا که این کار باعث پرورش اعتماد به نفس می شود و در رشد خلاقیت کودک نقش بسزایی دارد.

وی با عنوان کردن این موضوع که استفاده ازعبارات تحسین آمیز باید خلاقانه باشد، تصریح کرد: عبارات تحسین آمیز نباید تکراری باشد و هر بار باید در قالب متفاوتی ابراز شود، زیرا عبارت های مشابه به مرور زمان تأثیر خود را از دست می دهند و تکراری و خسته کننده می شود.

این کارشناس با تأکید بر این که تحسین در مورد خردسالان باید بدون از دست دادن فرصت انجام شود، بیان کرد: هنگام تحسین، والدین باید عشق و علاقه خود را بی قید و شرط نشان دهند و برای پاداش دادن باید به علایق فرزند خود توجه داشته باشند و از مواردی همچون هدیه دادن، تماشای فیلم یا کارتون های مورد علاقه، رفتن به پارک و یا حتی بازی استفاده کنند.

حشمتی عنوان کرد: راه دیگر تقویت رفتار مثبت کودکان، استفاده از جدول خاصی که به صورت روزانه رفتارهای خوب کودک را سازمان دهی می کند، است؛ ابتدا این جدول را برای کودک خود توضیح دهید و به او بگویید که در ازای هر کار خوبی که انجام دهد، ستاره یا برچسب رنگی در جدول برایش نصب خواهید کرد و با این کار کودک خود را آگاه کنید که به رفتارهای خوب او توجه می کنید.

وی با بیان این که والدین باید در کنار تنبیه، روش صحیح و درست عمل و رفتار را نیز آموزش دهند، ادامه داد: تنبیه باید در زمان خودش انجام شود و به تعویق نیفتد، زیرا به تأخیر انداختن آن، باعث بی اثر شدن تنبیه می شود و حتی می تواند اثر معکوس و مخرب نیز داشته باشد، زیرا کودک فراموش می کند که این تنبیه به خاطر کدام عمل او است.

این کارشناس علوم تربیتی ادامه داد: باید نتایج تنبیه بررسی شود؛ اگر رفتاراشتباه مورد نظر کاهش یافته بود، باید ادامه داد در غیر این صورت تکرار آن سودی ندارد و باید روش دیگری را برای تنبیه انتخاب کرد.

حشمتی با بیان این که اگر بیش از حد از تنبیه استفاده شود، کودک به آن عادت می کند و تنبیه برای او امری عادی تلقی می شود و دیگر اثری نخواهد داشت، تصریح کرد: قبل از تنبیه به کودک توضیح دهید چه رفتاری شما را ناراحت یا عصبانی کرده و در صورت تکرار آن عمل، چه تنبیهی را در پی خواهد داشت.

وی اظهار کرد: نباید کودک را به تنبیهی که در آن ثابت قدم نیستنید و آن را انجام نمی دهید، تهدید کنید. در ابتدا باید با کودک صحبت کرده و از او علت رفتارش را جویا شوید و همیشه باید توجه کرد که کودکان در سنین مختلف نیازهای متفاوتی را تجربه می کنند.

حشمتی ادامه داد: تربیتی که آزادی را به کلی در کودک نادیده بگیرد و انتخاب و میل قلبی را از کودک سلب کند و تنها مبتنی بر ترس و آداب خشک و بی روح ظاهری باشد، نه تنها دوام نمی آورد بلکه در نهایت به رکود و عصیان کودک می انجامد و کودک را در سال های آینده زندگیش از توانایی ایجاد ارتباط سالم باز خواهد داشت.

وی با تأکید بر این که باید به تفکر خلاق کودک اهمیت داده شود، خاطرنشان کرد: ایجاد جو خلاق در محیط منزل، حساس کردن کودک به محرک های محیطی و توجه بیشتر به آنها، پرورش قابلیت پذیرش مفاهیم جدید در کودک، انتقاد سازنده، پرورش قدرت ابراز وجود و ایجاد انگیزه بالا، اشتیاق و احساس سرشار از پشتکار در کودکان از عوامل تقویت خلاقیت در کودکان است.