چگونه حافظه خود را تقویت کنیم؟+9 روش کاربردی تقویت حافظه

آیا اغلب برای به خاطر سپردن مواردی که برای‌تان اهمیت دارند، با مشکل مواجه می‌شوید؟ آیا نام افراد را در حساس‌ترین لحظات فراموش می‌کنید؟ آیا تاکنون برای‌تان پیش آمده است که جواب سؤالی را بدانید، اما آن را به یاد نیاورید؟ موارد بالا مشکلات رایجی هستند و بسیاری از مردم آنها را تجربه کرده‌اند. راه‌حل تمام این مشکلات، تقویت حافظه است. امروزه خیلی از افراد به دنبال راه حلی برای تقویت حافظه خود هستند تا بتوانند در زمینه های مختلف زندگی شان موفق ظاهر شوند. در این مطلب از سایت پارس نیوز قصد معرفی چندیدن روش موثر برای تقویت حافظه را به شما خواهیم داشت.

افرادی که حافظه‌ٔ خوبی دارند اغلب افرادی آگاه، باهوش، باصلاحیت و قابل‌ اطمینان‌اند. تکنیک‌های زیادی وجود دارند که برای بهبودِ تواناییِ به‌خاطر سپردن اطلاعات، می‌توانید از آنها استفاده کنید و در زمان و مکان مورد نیاز، اطلاعات‌تان را به‌خاطر بیاورید.

چگونه حافظه خود را تقویت کنیم؟

1.کار کشیدن از حافظه

توآیلا ثارپ (Twyla Tharp)، رقصنده‌ و طراح رقص مشهور آمریکایی، در زمینه‌ی تمرین حافظه به نتایج جالبی دست یافته است. وی می‌گوید هر وقت پای تماشای اجراهایی که خودش طراحی کرده می‌نشیند، سعی می‌کند ۱۲ تا ۱۴ مورد از اصلاحاتی را که قصد دارد بعدتر با گروهش در میان بگذارد، حفظ کند. چنانچه فکر می‌کنید حفظ کردن این تعداد اصلاحات، کار شاقی نیست، سخت در اشتباه هستید. ثارپ در کتاب عادت خلاق ادعا می‌کند اغلب مردم فقط می‌توانند حداکثر سه مورد از اصلاحات را به یاد بیاورند.

مقصود ثارپ این است که یاد بگیرید نکات مورد نظرتان را یادداشت نکنید، بلکه به ذهن بسپارید و سپس سعی کنید هر نکته را از حفظ با دیگران به بحث بگذارید. پژوهش‌هایی که پیرامون قدرت مغز انجام شده‌اند نیز به تأثیر مثبت این تمرین اذعان دارند.

فعالیت‌های ذهنی، به ویژه فعالیت‌هایی که عملکرد مغز را در تمامی سطوح (دریافت، یادآوری و تفکر) تحریک می‌کنند، موجب بهبود بهره‌وری مغز می‌شوند.

شاید با خودتان بگویید ما که طراح رقص نیستیم، پس این تمرین به دردمان نمی‌خورد. اما شاید در موقعیتی قرار بگیرید که لازم باشد در مورد یک سخنرانی اظهار نظر کنید یا ممکن است دوست‌تان علاقه‌مند باشد درباره‌ی آثار جالبی که در بازدید اخیرتان از فلان موزه مشاهده کردید، گپ بزنید. موقعیت‌هایی از این قبیل، فرصت‌های بسیار مناسبی هستند تا ماهیچه‌های مغزتان را ورزش دهید.

تکرار، ساده‌ترین راهکاری است که در یادآوری هر چیزی مؤثر است. فرض کنید با شخص جدیدی به اسم سیاوش آشنا شده‌اید.

وقتی سیاوش خودش را معرفی کرد، بهتر است به جای اینکه بگویید «از آشنایی‌تون خوش‌وقتم.» از جمله‌ی «سیاوش، از آشنایی باهات خوش‌وقتم.» استفاده کنید تا با تکرار اسم طرف مقابل، اسمش را راحت‌تر به خاطر بسپارید.

2.مراقب سلامتی خود باشید

مبنای حافظه‌ٔ خوب، ذهن و جسم سالم است. اگر از جسمی که مغزتان را تغذیه می‌کند مراقبت نکنید، نمی‌توانید انتظار داشته باشید که مغزتان به بهترین نحو عمل کند. اینها برخی از مسائل مهمی هستند که باید به آنها توجه کنید:

• خوب غذا بخورید. مطمئن شوید که ویتامین ها و مواد معدنی اصلی موردنیاز بدن مانند اسید فولیک، ویتامین B۱۲ و آنتی اکسیدان ها در رژیم غذایی شما وجود دارند. این ویتامین‌ها دقت ذهن را بالا می‌برند. در صورت لزوم، از مکمل های غذایی هم استفاده کنید.
• زیاد آب بنوشید. گاهی آب بدن‌مان از دست می‌رود و ما اصلا متوجه‌ کمبود آب بدن‌مان نمی‌شویم. زمانی که آب کافی نمی‌نوشید، بدن و ذهن‌تان ضعیف و خسته می‌شوند. آب باعث می‌شود گلبول‌های قرمز خون فعال‌تر شوند و انرژی‌تان بیشتر شود.
• به مقدار کافی بخوابید. مغز شما هنگام خواب، انرژی خود را دوباره به‌دست می‌آورد. تحقیقات نشان داده‌اند که مغز برای انتقال اطلاعات به حافظه بلند مدت، به خواب کافی نیاز دارد.
• استرس را به‌طور مؤثر مدیریت کنید. استرس مزمن، تأثیرات نامطلوبی بر سلامتی دارد. به همین دلیل باید روش‌های محدود کردن و کنترل استرس در زندگی را بیاموزید.
• سیگار نکشید. مصرف کافئین را کاهش بدهید، ورزش کافی داشته باشید و الکل مصرف نکنید چون الکل تأثیر بسیار بدی بر حافظه کوتاه مدت می‌گذارد.

این توصیه‌های بنیادی برای سلامتی، به شما امکان می‌دهند توانایی‌های مغز خود را به حداکثر برسانید.

3.از یادآور‌ها استفاده کنید

یادآورها ابزارهای ساده‌ای برای تقویت حافظه هستند و کمک می‌کنند فهرست‌ها و ایده‌هایی را که به‌خاطر سپردن آنها آسان است، با اطلاعاتی که می‌خواهید به یاد بیاورید، مرتبط کنید. سپس با به یاد آوردن این آیتم‌های روزمره، می‌توانید آنچه را می‌خواهید، به خاطر بسپارید.

تکنیک‌های بسیاری برای یادآوری وجود دارند:

1.تکنیک عدد و قافیه

تکنیک عدد و قافیه به شما امکان می‌دهد تا فهرست‌های مرتب را به خاطر بسپارید. با واژه‌ی استانداردی که با عدد هم‌قافیه است، شروع کنید (مثل یک: پِلک، دو: لوگو، سه: مدرسه، چهار: ناهار، پنج: گنج، شش: کِش، هفت: نفت، هشت: رشت، نه: نو، ده: تَه) سپس تصویری به‌وجود بیاورید که هر یک از این اعداد را با چیزی که سعی می‌کنید به خاطر بسپارید، تداعی کند. مثلا برای به خاطر سپردن فهرستی از شاعران پارسی‌زبان سده‌ٔ هشتم با استفاده از تکنیک عدد و قافیه، به روش زیر کار را شروع کنید:

• یک: پلک / خواجوی کرمانی: هروقت به کرمان میریم، پلک چشمم می‌پرد.
• دو: لوگو / سلمان ساوجی: همان لوگو که برای سلمانی آقا رضا طراحی کردم.
• سه: مدرسه / عبید زاکانی: مدرسه‌ی ابتدایی من تو خیابان زاکانی بود.
• چهار: ناهار / حسن کاشی: برای ناهار، کاچی بهتر از هیچی.

2.سیستم عدد و شکل

در سیستم عدد و شکل باید تصاویری خلق کنید که با شکل هر عدد رابطه داشته باشند و بعد هم آن تصاویر را به آیتم‌های موجود در فهرست‌تان ربط بدهید. اجازه بدهید از همان مثال استفاده کنیم:

• یک: شمشیر / خواجوی کرمانی: کرمان در قدیم شمشیربازهای بزرگی داشته است.
• دو: تبر / سلمان ساوجی: سلمان یک تبر درجه‌یک خریده است.
• سه: عینک / عبید زاکانی: تو خیابان زاکانی، مغازه‌ی عینک‌فروشی هست.
• چهار: عصا / حسن کاشی: پدربزرگ عصایش را محکم به کاشی زد و آن را شکست.

3.تکنیک الفبا

تکنیک الفبا برای فهرست‌هایی که بیشتر از ۹ یا ۱۰ آیتم دارند بسیار تأثیرگذار است (اجرای تکنیک قبلی برای بیش از ۱۰ آیتم دشوار است). در این سیستم، به‌جای یافتن واژه‌ای که با عدد هم‌قافیه است، چیزهایی را که می‌خواهید به خاطر بسپارید، به حرف خاصی از الفبا نسبت می‌دهید. این سیستم روش مؤثری برای به خاطر سپردن فهرست مرتبی با ۳۲ آیتم است.

4.سیستم سفر

در سیستم سفر، در ذهن‌تان سفر یا رفت‌وآمد آشنایی را مجسم می‌کنید. برای مثال ممکن است از دفتر کارتان به خانه بروید. چیزهایی را که می‌خواهید به خاطر بسپارید، با هر مکان شاخصی در مسیر رفت‌و‌آمدتان مرتبط کنید. با سفری که به اندازه‌ی کافی طولانی و شناخته‌شده باشد، می‌توانید چیزهای زیادی را به خاطر بسپارید.

5.سیستم اتاق رومی

در سیستم اتاق رومی (روش مکانی)، از یک مکان برای تحریک حافظه استفاده می‌کند. فهرست خود را با آیتم‌هایی که در اتاق یا مکان آشنایی می‌بینید، ارتباط بدهید. می‌توانید این ارتباط‌ها را با چیزهایی در آشپرخانه، دفتر کار یا فروشگاهِ آشنایی شکل بدهید.

4.از نگاشت ذهنی استفاده کنید

نقشه های ذهنی (که به آنها نقشه‌های مفهومی یا نقشه‌های حافظه نیز می‌گویند) روش مؤثری برای ایجاد ارتباط بین ایده‌ها و مفاهیم در مغز و سپس دیدن ارتباطات در وهله‌ی نخست است.

نگاشت ذهنی یک تکنیک یادداشت برداری است و اطلاعات را به شیوه‌ای ضبط می‌کند که ببینید بخش‌های مختلف اطلاعات، چگونه در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند. حقایق زیادی در ضرب‌المثل «شنیدن کی بود مانند دیدن» نهفته است. نقشه‌های ذهنی تصویری ساده از اطلاعاتی را که می‌خواهید به یاد بیاورید، به‌وجود می‌آورند.

این تکنیک برای خلاصه نویسی و ترکیب اطلاعات از منابع مختلف بسیار مفید است. همچنین شما را قادر می‌سازد تا درباره‌ی مشکلات پیچیده، به‌صورت سازمان‌یافته‌ای فکر کنید و سپس یافته‌های خود را به شیوه‌ای ارائه بدهید که هم جزئیات و هم کلیات را شامل شود.

خود نقشه‌‌های ذهنی، محصول نهایی سودمندی هستند، اما فرایند ایجاد آنها هم برای حافظه بسیار مفید است. قرار دادن همه‌ی بخش‌ها کنار یکدیگر و جست‌وجو برای یافتن ارتباط میان‌ آنها، وادارتان می‌کند آنچه را که مطالعه می‌کنید، واقعا درک کنید و شما را از حفظ کردنِ صرف، بازمی‌دارد.

5.مغزتان را به چالش بکشید

ذهن مانند دیگر بخش‌های بدن، به تمرین نیاز دارد. شما می‌توانید مغز خود را با استفاده از روش‌های مختلف و به‌طور منظم تمرین بدهید. برای این کار، راه‌های زیر را امتحان کنید:

• مهارت جدیدی یاد بگیرید یا سرگرمی جدیدی را شروع کنید. فعالیت‌های جدیدی انجام بدهید تا مهارت‌های جدیدی کسب کنید. برای مثال، اگر تمام روز با اعداد سروکار دارید، به کلاس‌های هنر یا عکاسی بروید و خلاقیت خود را هم پرورش بدهید.
• به‌طور منظم از تصویرسازی استفاده کنید. از آنجاکه بخش عمده‌ٔ حافظه مربوط به تداعی و یادآوری تصویرهاست، داشتن مهارت تصویرسازی اهمیت زیادی دارد. این مهارت را بسیار تمرین کنید.
• معاشرت فعالانه داشته باشید. در هنگام برقراری ارتباط با مردم، باید آگاه و هوشیار باشید. این امر به شما کمک می‌کند تا مغز خود را قوی و زنده نگه‌دارید.
• روی چیزهای مهم تمرکز کنید. مسلما نمی‌توانید همه‌چیز را به خاطر بسپارید، پس مطمئن شوید فقط انجام کارهای مهم را به مغز خود می‌سپارید و آن را با چیزهای بیهوده پر نمی‌کنید. فلسفه‌ی «ورودی زباله، خروجی زباله» (یعنی هر ورودی غلط، نتیجه‌اش هم غلط است) در اینجا به‌خوبی صدق می‌کند.
• مغز خود را با بازی‌های تقویت کننده حافظه‌ فعال نگه‌دارید. شطرنج، جدول‌ کلمات متقاطع، سودوکو، بازی‌های پرسش‌و‌پاسخ، جفت‌سازی و پازل‌ها را امتحان کنید. با انجام این بازی‌ها هم سرگرم می‌شوید و هم حافظه‌تان را تقویت می‌کنید.

6.تکرار مداوم یک کار جدید

وقتی خودتان را به انجام مداوم یک کار جدید عادت می‌دهید، مسیرهای عصبی جدیدی در مغز شکل می‌گیرند که موجب می‌شوند در انجام کارهای جدید، کارآمدتر و پرسرعت‌تر ظاهر شوید.

یک کودک سه ساله به طور حتم آنقدر بزرگ شده که بتواند قاشق و چنگال دست بگیرد. اما فقط کافی است کودک دلبندتان را موقع غذا خوردن به حال خودش رها کنید تا ببینید چه افتضاحی به بار می‌آورد. کودکان در این سن اگرچه می‌توانند قاشق و چنگال دست بگیرند، هنوز قادر نیستند با قاشق و چنگال، شبیه بزرگ‌ترها غذا بخورند، اما سعی می‌کنند با تکرار مداوم این رفتار که البته در تمرین‌های اولیه چیزی جز کثیف‌کاری نیست، روش صحیح غذا خوردن با قاشق و چنگال را یاد بگیرند.

با تکرار مداوم این رفتار، مسیرهای عصبی جدیدی در مغز کودک شکل می‌گیرند و موجب می‌شوند کودک در نهایت یاد بگیرد شبیه بزرگ‌ترها غذا بخورد.

حتما دل‌تان می‌خواهد بدانید بزرگسالان چطور می‌توانند مغزشان را به تشکیل مسیرهای عصبی جدید وادار کنند؟ قدم اول این است که انجام هیچ کاری را به تعویق نیندازید.

شاید بگویید عادت به تعویق انداختن امور چنان در رفتارتان ریشه کرده که نمی‌توانید ترکش کنید. اما برای اینکه موتورتان راه بیفتد، پیشنهاد می‌کنیم کاری را انتخاب کنید که معمولا طرفش نمی‌روید.

سپس به انجام قسمت کوچکی از این کار مشغول شوید. از آنجایی که این کار کوچک در راستای تکمیل همان کار بزرگ‌تری است که معمولا طرفش نمی‌رفتید، تشکیل مسیرهای عصبی جدید در مغز به تدریج آغاز می‌شود.

مثلا چنانچه عادت ندارید میز تحریرتان را مرتب کنید و همیشه انجام این کار را به تعویق می‌اندازید، می‌توانید با مرتب کردن فقط یک برگ کاغذ شروع کنید. یعنی از بین انبوه وسایلی که روی میز تحریرتان جمع شده است، یک برگ کاغذ بردارید و همان یک برگ را سر جایش قرار دهید.

حتی می‌توانید برای شروع، بدون اینکه به کاغذ مورد نظر دست بزنید، فقط تصمیم بگیرید چه بلایی سرش بیاورید: آیا لازم است این کاغذ را دور بریزید یا داخل کِشو قرار دهید؟

در این مرحله، نیازی نیست کاغذ مورد نظر را در سطل آشغال بیندازید یا به داخل کِشو منتقل کنید، فقط کافی است در موردش تصمیم بگیرید. با همین اقدام خیلی خیلی کوچک می‌توانید دست به کار شوید و مطمئن باشید تشکیل مسیرهای عصبی جدید در مغز به تدریج آغاز می‌شود.

با ادامه‌ی این روند، به تدریج از فردی تنبل که عادت دارد انجام هر کاری را به لحظه‌ی آخر موکول کند، به فردی زبر و زرنگ تبدیل خواهید شد که هر کاری را به وقتش انجام می‌دهد.

7.اهمیت تقویت حافظه

اکثر افراد به دنبال خوراکی برای تقویت حافظه هستند. اما راه‌های ساده‌تر و ارزان‌تری وجود دارد. اگر حافظه خوبی نداشته باشیم معمولاً مورد تمسخر دیگران قرار می‌گیریم و رضایت از زندگی در خودمان به شدت کاهش می‌یابد و همچنین ممکن است در کهن سالی به بیماری‌هایی از جمله آلزایمر مبتلا شویم.

در عوض اگر حافظه خوبی داشته باشیم مورد تحسین دیگران قرار می‌گیریم و رضایت از زندگی‌مان به شدت بالا می‌رود. همچنین در امتحانات و آزمون‌ها نتیایج شگفت‌انگیزی می‌گیریم.

8.برای تقویت ذهن و حافظه بخندید

حتماً شنیدید که خنده بر هر بی‌درمان دواست. علاوه بر این خنده باعث می‌شود قسمت‌های مختلفی از مغز تحریک شوند و بدین ترتیب به شما اجازه می‌دهد که وسیع‌تر و آزادانه‌تر در مورد یک موضوع فکر کنید. همچنین خنده یک ضد استرس طبیعی است و همان‌طور که می‌دانید استرس باعث کاهش قدرت‌های مغزی می‌شود. هورمون آندروفین که از خندیدن ترشح می‌شود دشمن هورمون کورتیزول است.

هورمون کورتیزول از استرس ناشی می‌شود که 80 درصد سرطان های دنیا بخاطر این هورمون است. مغز ما تفاوت خنده واقعی و الکی را متوجه نمی‌شود. شما حتی اگر بصورت الکی شروع به خندیدن کنید هورمون آندروفین ترشح می‌شود.

9.برای تقویت حافظه کتاب بخوانید

کتاب خواندن فعالیتی است که باعث تقویت حافظه و ذهن می‌شود. زمانی که کتاب می‌خوانید در ذهن شما تصویرسازی اتفاق می‌افتد. این تصویر سازی باعث تقویت حافظه می شود.  در صورتی که تماشای تلویزیون خلاف این کار را انجام می‌دهد و هیچ فعالیتی برای مغز ایجاد نمی‌کند.