«پیامک» پیشنهاد چه کسی بود؟

به گزارش پارس ، این عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس در گفت وگو با ایسنا، درباره مواجهه مردم با واژه های مصوب فرهنگستان عنوان کرد: برخورد یا مواجهه مردم با واژه های فرهنگستان به یک شکل نیست. ممکن است با بخشی از واژه های فرهنگستان با تمسخر و مقاومت برخورد کنند؛ اما این برخورد درباره همه واژه های فرهنگستان صادق نیست. ما از دوره ناصر الدین شاه به این سو تا دارالفنون و قبل از ایجاد فرهنگستان اول در سال ۱۳۱۴، واژه سازی داشته ایم. از فرهنگستان اول هم واژه سازی انجام شده و بسیاری از واژه های خوش ساخت ما که امروز از سوی مردم هم استفاده می شود، ساخته های همین فرهنگستان هاست. « یارانه» و « پیامک» را هم که از سوی فرهنگستان اخیر ساخته شده است، مردم استفاده می کنند. البته پیامک پیشنهاد آقای میرجلال الدین کزازی بود.

او در ادامه عنوان کرد: این برخورد همراه با تمسخر بیش تر در مقابل واژه های جاافتاده در زبان وجود دارد؛ واژه هایی که گویی جزو دارایی های این زبان است، بویژه آن وقتی که در واژه جدید ساخته شده اصول بدیهی رعایت نشده باشد و یا مخاطب این گونه فکر کند. مثلا واژه خوش آوا نباشد و یا از واژه اصلی کوتاه تر نباشد. مثلا « پَروَن جا» سه هجا دارد، اما « زونکن» دوهجایی است.

خدایار تأکید کرد: مشکل دیگر فرهنگی است، این که فرهنگ سازی درباره این واژه ها انجام نشده و این فرهنگ جا نیفتاده که حتا اگر واژه ای با تبار فارسی طولانی تر از واژه خارجی باشد، بهتر است واژه فارسی استفاده شود. در جامعه باید این تفکر رایج شود که زبان فارسی قابلیت ساخت واژه های مورد نیاز خود را در همه حوزه ها دارد و این باید به عنوان یک قانون طلایی جا بیفتد.

او در انتقاد از صدا و سیما عنوان کرد: من باید انتقادی از صدا و سیما و یکی از برنامه هایش با عنوان « ویتامین ۳» کنم. ما چقدر باید هزینه کنیم که تلویزیون دولتی کشور دیگری زبان ما را ترویج کند؟ اما ما در برنامه پربازدیدی چون ویتامین ۳ سادگی زبان انگلیسی را ترویج می کنیم و مجری که دوست داشتنی هم هست، واژه هایی را که معادل فارسی بسیار خوبی دارند، استفاده نمی کند و انگلیسی آن ها را می گوید. با این شکل، مخاطب دیگر برای آن قانون طلایی تره خرد نمی کند و دیگر نمی شود این حساسیت را در مخاطب ایجاد کرد و همین مخاطب ها با این آموزش هستند که « پَروَن جا» را مسخره می کنند.

این استاد دانشگاه همچنین ادامه داد: گاه کاربرد یک ابزار برای ما تشخص ایجاد کرده است. وقتی این اتفاق در جامعه می افتد، دیگر نمی توان برای استفاده از زبان فارسی انتظاری داشت. استاد دانشگاه ما اعتقاد ندارد که زبان فارسی می تواند زبان علم باشد. دانشجوی او هم دیگر این اعتقاد را نخواهد داشت. مقاومت ها حداقل از سوی کسانی است که تحصیل کرده هستند و این نتیجه آموزشی است که در دانشگاه ها و به صورت غیرمستقیم در رادیو و تلویزیون وجود دارد. فرهنگستان نمی تواند مسؤولیت تولید علم را برعهده بگیرد. همان کسی که تولید علم می کند، باید واژه سازی هم انجام دهد اما وقتی تولید علم ما به نسبت جهان نیست و مصرف کننده هستیم، فرهنگستان نمی رسد برای همه واژه های وارداتی واژه تولید کند و ۴۰ سال عقب می ماند.

خدایار در پایان خاطرنشان کرد: در واژه سازی همه مسؤول هستند؛ زیرا مگر فرهنگستان چقدر آدم دارد؟ فرهنگستان قدرت اجرایی هم ندارد. حتا نتوانسته است رسم الخطش را که بیش از دو دهه است از پیشنهاد آن گذشته، جا بیندازد. همین رسم الخط در اداره های دولتی و هیأت دولت هم اجرا نمی شود. رییس فرهنگستان را رییس جمهور می گذارد، اما سازمان های دولتی رسم الخط آن را اجرا نمی کنند. چه انتظاری از سازمان های خصوصی می توان داشت؟ ما هنوز در مطبوعات خودمان ویراستاری را به عنوان یک شغل قبول نداریم. اما باید دیگر یک جایی به توافق برسیم و گناه را گردن یک نفر نیندازیم. قانونِ غلط بهتر از بی قانونی است. شاید باید بگوییم به رغم اعتراض مان به رسم الخط فرهنگستان، همه از آن پیروی می کنیم. اگرچه در زبان انگلیسی هم واژه های بسیاری است که به چندین شکل نوشته می شود و هیچ وقت در خط نمی توان به یکسان نویسی رسید؛ اما می شود با ترفندهایی این تشتت را به حداقل رساند. ولی چون ما خودمان تولیدکننده نیستیم، نمی توانیم این یکسان سازی را اعمال کنیم. انگلیسی ها در محیط وُرد (word) غلط یاب دارند، اما ما از چنین امکاناتی بی بهره هستیم.