دهانمان پر از نت سکوت است، تولدت مبارک!

به گزارش پارس به نقل از ایسنا، ۸۳ سال پیش در چنین روزی همایون خرم، نوازنده نامدار ویلن در بوشهر متولد شد.

همایون خرم به سال ۱۳۰۹ در شهر بوشهر میان مردم خونگرم و مهمان دوست آن دیار، دیده به جهان گشود. مادرش که عاشق و شیفته « همایون» یکی از دستگاه های موسیقی اصیل ایرانی بود نام وی را « همایون» گذاشت.

همایون بیش از یکسال از سنش نگذشته بود که همراه خانواده، به تهران آمد پدرش که مردی امین و از صفات انسانی والایی برخوردار بود، با توجه به اینکه شغلش بانکداری بود و بیشتر وقتش در زمینه های اقتصادی صرف می شد، معهذا هر وقت فرصت می یافت از موسیقی اصیل ایرانی هم غفلت نمی ورزید و به دستگاه ها و گوشه های این موسیقی غنی توجه خاص داشت و هنگام فراغت را با صفحات گرامافون و گوش دادن به آن سپری می کرد و از دستگاه ها و مقام های موسیقی اصیل، بیش از همه به « اصفهان» علاقه داشت.

به همین سبب هم وقتی همایون بزرگ شد و نوازنده ماهری شد، به خاطر دلبستگی مادر و پدرش، آهنگ هایی نظیر: « رهگذر» ، « خسته دلان» در « همایون» و « گم شده» در « اصفهان» را ساخت و تقدیم آنان کرد.

بیش از هفت بهار از سنش نگذشته بود که با تهیه « نی لبکی» روزها برای خود با آن نواهایی را زمزمه می کرد. در سن یازده سالگی به مکتب استاد « صبا» راه یافت. صبا مردی رئوف و خوش خلق و با حوصله بود و در مورد دانشجویان با استعداد از هیچگونه کمک و صرف وقت دریغ نمی کرد، به همین لحاظ « همایون» این کودک مشتاق را تحت مراقبت و تعلیم خاص خود قرار داده، پس از چهار سال و نیم تمرین های مداوم وی را آماده نوازندگی کرد در این زمان دیگر ساز وی قابل استفاده عموم شده بود.

پس از امتحانی که توسط ابراهیم خان منصوری که در آن زمان سرپرستی موسیقی رادیو را به عهده داشت از وی به عمل آمد، اولین برنامه او تحت عنوان « نوازنده چهارده ساله» ، (این عنوان را مرحوم منصوری با توجه به سن همایون برای وی انتخاب کرده بود) در ساعت ۹: ۴۵ شب از رادیو تهران پخش شد و از فردای آن روز نام نوازنده چهارده ساله در بسیاری محافل مطرح شد.

در آن زمان برنامه های رادیو به طور مستقیم و زنده از فرستنده اجرا و پخش می شد و شبی همایون خرم که کاملا تحت تاثیر نوازندگی استادش « صبا» قرار داشت مشغول اجرای برنامه در رادیو بود. حسین تهرانی که در بوفه فرستنده رادیو نشسته و به رادیو گوش می داد از متصدی رادیو سوال می کند: « مگر امشب صبا برنامه دارد؟ »

او در جواب می گوید: نه این صدای ساز همایون خرم است که گوشه ها و ردیف های استادش « صبا» را اجرا می کند (ناگفته نماند که همایون خرم آنچه از هنر نوازندگی ویلن در گنجینه خاطر داشت از استادش « صبا» فرا گرفته بود. به هر حال حسین تهرانی، این بزرگ مرد موسیقی اصیل و سنتی ایران آن شب آن قدر در بوفه می نشیند تا برنامه همایون تمام می شود و او را مورد تشویق قرار می دهد.

آنچه در مورد همایون قابل توجه بود آن که به موازات آموختن نوازندگی ویلن و رمز و راز موسیقی ایرانی، از کسب علم و طی مراحل تحصیل نیز غافل نبود چنان که در دوران تحصیل همیشه از شاگردان ممتاز و برجسته کلاس بود و تحصیلات عالیه خود را با اخذ دانشنامه در رشته « مهندسی برق» ادامه داد و در موسساتی مانند: « تاسیسات اداره ساختمان بانک ملی ایران» و تاسیسات برق سدامیر کبیر و… مشغول به فعالیت شد و مانند یک طلبه حقیقی موسیقی از آثار اساتیدی چون کلنل وزیری، روح اله خالقی بهره مند شد و آموزش « هارمونی» را نزد استاد فریدون فرزانه ادامه داد.

به گزارش ایسنا، همایون خرم به طوری در موسسات یاد شده سرگرم کار و فعالیت بود که فکر نمی کرد مجددا روزی سر و کارش با رادیو بیافتد؛ تا این که شبی در منزل یکی از دوستان خود به طور اتفاقی با امین اله رشیدی خواننده آن زمان رادیو و علی محمد خادم میثاق برخورد می کند و خادم میثاق پس از شنیدن ویلن خرم بلافاصله از وی دعوت می کند که برای نواختن ساز سلو در برنامه وی به رادیو برود و هرچه همایون از رفتن امتناع می کند، بالاخره خادم میثاق وی را متقاعد می کند و خرم دعوت او را می پذیرد.

به رادیو باز می گردد و طی حکمی که برای وی صادر می شود از سال ۱۳۳۳ در برنامه های موسیقی رادیو شرکت می کند. وی در ارکستر خادم میثاق ضمن نوزندگی ویلن، آهنگ هایی را نیز می سازد که مورد دوستداران موسیقی واقع می شود. آهنگ هایی چون: « غروب عشق» ، « گل من» ، « نیمه های شب» و نیز قطعه محلی و معروف « زردملیجه» را که تنظیم آن از ابوالحسن صبا بود، با ویلن اجرا می کند که یکی از بهترین کارهای وی به شمار می رود.

همایون خرم از آن سال به بعد به طور مداوم با رادیو همکاری داشت تا این که برنامه « گلها» به همت بزرگ مرد ادب و هنر ایران« داود پیرنیا» به وجود آمد و بنا به دعوت ایشان، همکاری خود را با « گلها» آغاز کرد و یکی از ارکان اولیه برنامه های همیشه ماندنی و بی همتای« گلها» شد.

همایون خرم از آن زمان به بعد مدت ها رهبری ارکستر شماره ۶ رادیو و بعد ارکستر شماره دو رادیو را به عهده داشت (توضیح این که ارکستر شماره ۲رادیو با هشت خواننده کار می کرد که اجرای ارکستر با ۴ خواننده به رهبری« حبیب اله بدیعی» و اجرای ارکستر با ۴ خواننده دیگر به رهبری همایون خرم بود) . همایون خرم مدتی هم عضو شورای موسیقی رادیو می شود و پس از آن سرپرست ارکستر « ساز های ملی» نیز می شود.

در این زمان، سرپرستی موسیقی برنامه موسیقی برنامه سوم رادیو یا « FM» که به طریقه استریوفونیک پخش می شد به وی واگذار می شود و در این برنامه خوانندگانی چون: « حسین قوامی» ، « محمودی خوانساری» ، « محمدرضا شجریان» ، « اکبر گلپایگانی» ، « عبدالوهاب شهیدی» شرکت داشتند و خرم موفق می شود حدود ۸۰ برنامه تهیه و اجرا نماید که سخت مورد توجه صاحبدلانی که به موسیقی ایرانی علاقه مند بودند، قرار گرفت.

خرم بیش از بیست و پنج سال با رادیو همکاری داشت که چندین سال به عنوان « تکنواز ویلن» روزهای جمعه برنامه داشت و ضمنا در برنامه « تکنوازان» همراه با هنرمندانی چون: « جلیل شهناز» ، « فرهنگ شریف» ، « منصور صارمی» ، « رضا ورزنده» ، « مجید نجاحی» و« فضل اله توکل» همراه با« امیرناصر افتتاح» و « جهانگیر ملک» همکاری و برنامه داشت. برنامه دیگری نیز به نام: « شاعران قصه می گویند» روزهای جمعه از رادیو پخش می شد که بیشتر برنامه های آن توسط وی ساخته و اجرا می شد و آرم مخصوص و جالبی داشت که از ساخته های خود او بود.

به گزارش ایسنا، اگر بخواهیم تعداد کل برنامه های موسیقی ایرانی اعم از برنامه موسیقی ایرانی « نیم ساعته» ، موسیقی ایرانی« ربع ساعته» ، برنامه های مختلف« گلها» و موسیقی ایرانی« FM» و ساز سلو « تکنوازان» را که همایون خرم در رادیو اجرا کرده است برشمریم جمعا شاید به بیش از چهارصد برنامه برسد.

همایون خرم، از میان انبوه آهنگهای ساخته شده خود به ترانه های: « رسوای زمانه منم» ، « تو ای پری کجایی» ، « مینای شکسته» ، « بگذر از کوی ما» ، « اشک من هویدا شد» ، « طاقتم ده» ، « ساغرم شکست ای ساقی» ، « بعد از تو هم در بستر غم» ، « غوغای ستارگان» ، « امشب در سر شوری دارم» ، « یکنفس ای پیک سحری» ، « شباهنگ» ، « دل پریشانم» ، « آمدی که با دلم گفت وگو کنی» ، « گمشده» ، « خسته دلان» و « راز دل» را بیشتر از همه می پسندد.

***

همایون خرم از میانمان برخاست تا از این پس هرگاه نغمه ای در دستگاه « همایون» بشنویم، به یادش دهانمان پر از نت سکوت، دلمان پر از آه و چشمانمان پر از اشک شود.

به یقین تا این لحظه تمام اهالی هنر و علاقه مندانش خبر عروج همایون خرم، خالق نغمه های ماندگار موسیقی ایران را شنیده اند و چه بسیار کسانی که هنوز این هجرت را باور ندارند و اما پذیرفته اند، « هر مرگ اشارتی ست به حیاتی دیگر. »