بیشترین ترس از قربانی شدن در کدام حوزه است؟

به گزارش پارس به نقل از ایسنا، روابط اجتماعی در هر جامعه ای، قوام دهنده و استمرار بخش آن جامعه است. آنچه که روابط اجتماعی برای افراد و جامعه به ارمغان می آورد، سرمایه اجتماعی است. فقدان این عامل مهم در تمام شؤونات زندگی تاثیر می گذارد.

مولفه های بسیاری در کاهش سرمایه اجتماعی تاثیر گذارند که از آن جمله بی اعتمادی ناشی از شکست های اقتصادی، سرخوردگی ناشی از مشارکت محلی و اجتماعی و ترس گسترده از قربانی شدن در این حوزه ها است.

همراه با رشد زندگی شهری، افزایش جرایم، وقوع جرایم جدید و متعاقب این موارد، احساس ترس از قربانی شدن در روابط اجتماعی پدید می آید.

یکی از سوالات مطرح در زندگی مدرن این است که چرا به موازات پیشرفت در زمان، دایره روابط اجتماعی تنگ تر می شود و افراد در برقراری روابط اجتماعی جدید وسواس بیش از حد به خرج می دهند که نتیجه ی آن محدودیت روابط اجتماعی و تضعیف اعتماد اجتماعی است؛ بنابراین ضروری است این موضوع بررسی شود عنصر یا عناصری که باعث می شود افراد حصاری بر دارایی های خود بکشند و سطح روابط اجتماعی شان را کاهش دهند کدامند؟

پژوهشی در کشور به بررسی این موضوع پرداخته است که آیا ترس از قربانی شدن موجب کاهش شعاع ارتباطات اجتماعی افراد و سرمایه اجتماعی آنها می شود؟ آیا پنداشت از میزان جرم بر میزان سرمایه اجتماعی موثراست؟

جامعه شناسان در مباحث جرم شناسی به نکته ای در این باره اشاره می کنند و آن تفاوت بین میزان واقعی جرایم و پنداشت از میزان جرایم است.

میزان واقعی جرم، همان آمارهای موجود است که البته این آمارها همیشه واقعی و درست به مفهوم مطلق آن نیستند؛ اما پنداشت از جرم به برداشت یا پنداشت شهروندان درخصوص وضعیت جرایم در شهر یا محل سکونتشان ارتباط می یابد. این پنداشت بر سایر ابعاد ذهنی شهروندان تاثیر خواهد گذاشت و باعث تقویت یا تعدیل آن چیزی خواهد شد که « ترس از جرایم» نام دارد.

به گفته محققان، مطلوب آن است که میان این دو تعادلی باشد؛ زیرا عدم تعادل آثار مخربی بر تمام حوزه های زندگی دارد. این تاثیر تا آنجا پیش می رود که کسانی که در معرض این پدیده ترس از قربانی شدن هستند، در معرض وقوع جرایم و حتی تبدیل شدن به مجرم هم قرار می گیرند.

تحقیق حاضر بر روی ۸۷۵ فرد ۱۲_۴۵ سال ساکن در مناطق مختلف شهر تهران انجام شده است.

در این پژوهش ترس از قربانی شدن (که برحسب تعریف « فارال ولی» عبارت از وجود ترس و استرس های مداوم از آسیب دیدن و مورد سوء استفاده قرار گرفتن در روابط و تعاملات اجتماعی در حوزه های مختلف است) مورد بررسی قرار گرفته و در چهار حوزه اقتصادی (سرقت اموال و دارایی ها، کلاهبرداری، چک های بی محل، جعلی بودن اسناد، اخاذی، تقلب در کسب وکار، بدل فروشی، تقلید علایم تجاری) ، حوزه اجتماعی (مورد ضرب و جرح قرارگرفتن، مقتول واقع شدن، ربوده شدن، مورد تجاوز قرار گرفتن، مورد سرقت خیابانی قرار گرفتن، تصادف کردن، مورد مزاحمت خیابانی قرار گرفتن، مورد یقه گیری در مکان شهری قرار گرفتن، انتشار اسناد و مدارک خصوصی شخصی و خانوادگی، مورد حمله اراذل و اوباش قرار گرفتن، مورد افترا و بدگمانی بودن) ، حوزه سیاسی (ترس از تخریب اموال در آسیب های شهری، … ) و حوزه بهداشتی (مواد غذایی ناسالم، تاثیرات مخرب زیست محیطی مثل آب آلوده، آلودگی هوا، آلودگی صوتی و… ) سوالاتی برای شرکت کنندگان در تحقیق تعریف کرده است.

در بخش دیگری از تحقیق میزان سرمایه ی اجتماعی افراد مورد بررسی قرار گرفته است. سرمایه اجتماعی عبارت است از شبکه روابط اجتماعی در مقیاس های محلی و فرامحلی که مشخصه آنها هنجارهای اعتماد و همیاری است.

روابط اجتماعی براساس دو خصوصیت در شبکه روابط اجتماعی، شامل: تراکم روابط و روابط حمایتی در شبکه اجتماعی سنجیده می شود.

از پاسخگویان خواسته شد در قالب یک طیف تراکم، رابطه اجتماعی، اعتماد اجتماعی و میزان مشارکت اجتماعی خود را بیان کنند. تراکم روابط به معنای فراوانی رابطه در بین اعضای شبکه دولتی است (طول رابطه، میزان رابطه و شدت رابطه که از ترکیب این سه متغیر شاخص تراکم رابطه اجتماعی محاسبه می شود) شاخص اعتماد هم بر دو نوع است: اعتماد خاص گرایانه (خویشان، دوستان، نزدیکان، خودی ها) و اعتماد تعمیم یافته (اعتمادبه غیرخودی ها) .

در این تحقیق، ۵۰.۳ درصد افراد مرد و ۴۹.۷ درصد نمونه ها، زن بودند. همچنین دو درصد افراد بی سواد، ۴۱ درصد دارای تحصیلات راهنمایی، ۳۳ درصد لیسانس و ۲۴ درصد دارای تحصیلات تکمیلی بودند.

برحسب پایگاه اقتصادی و اجتماعی هم، ۲۷ درصد در جایگاه پایین، ۵۷.۴ درصد در جایگاه متوسط و ۱۵.۶ درصد در جایگاه بالا قرار داشتند. ۴۲ درصد نمونه های تحقیق غیرشاغل و ۵۸ درصد شاغل بودند.

سهم ۳۰ درصدی ترس افراد از قربانی شدن در حوزه اقتصاد

یافته های پژوهش نشان داد: حوزه اقتصادی با ۳۰.۳ درصد، بیشترین فراوانی را در ترس افراد از قربانی شدن در میان چهار حوزه نام برده شده در تحقیق دارد.

طبق یافته ها، پس از حوزه اقتصادی، بیشترین ترس از قربانی شدن مربوط به حوزه اجتماعی، حوزه بهداشت و در آخر حوزه سیاسی بوده است.

از مجموع ۸۷۵ نمونه مورد بررسی، ۵۱ درصد افراد، دارای میزان سرمایه اجتماعی در سطح بسیار کم و کم بوده و ۲۴ درصد از نمونه آماری، دارای سرمایه اجتماعی خیلی زیاد و زیاد هستند. ۲۵ درصد افراد هم میزان سرمایه اجتماعی متوسطی داشته اند.

یافته های تحقیق نشان داده است که برحسب میزان پنداشت نمونه های تحقیق از جرم در جامعه، ۴۵ درصد معتقد بوده اند که میزان جرم زیاد است. ۱۷ درصد میزان جرم در جامعه را کم و خیلی کم پنداشته اند و ۳۸ درصد هم تصور داشتند میزان جرم در جامعه در حد متوسطی است. کمتر از یک درصد هم پاسخی به موضوع نداده اند.

دلیل پراکنده گویی های آماری چیست؟

در ایران نتایج تحقیقات نشان داده است که به دلیل پراکنده گویی ها در حوزه آمارهای اجتماعی و عملکرد نامناسب رسانه ای، پنداشت از میزان جرم بیشتر از میزان واقعی آن است.

نتایج بررسی ها درباره ی « ترس از قربانی شدن و سرمایه اجتماعی» در این تحقیق نشان داد: با افزایش میزان ترس از قربانی شدن، میزان سرمایه اجتماعی هم کاهش می یابد.

بیشترین ترس زنان و مردان از قربانی شدن در کدام حوزه است؟

در نمونه های مورد بررسی در این تحقیق، زنان و دختران دارای ترس بیشتری نسبت به پسران و مردان هستند. در واقع بیشترین ترس زنان از قربانی شدن در حوزه اجتماعی و بیشترین ترس مردان در حوزه اقتصادی است که البته با توجه به نرخ اشتغال زنان و مردان این تفاوت قابل پیش بینی است.

نتایج تحقیق هم چنین حاکیست ترس در میان گروه های سنی پیر و جوان یکسان است و البته تغییر محسوسی در ترس افراد سنین بالاتر نسبت به سنین پایین تر مشاهده می شود.

همچنین با افزایش تحصیلات افراد، ترس از قربانی شدن کمتر می شود اما نکته حائز اهمیت بنابر نتایج این تحقیق آن بوده که سرمایه اجتماعی گروه های متفاوت تحصیلی تغییر آنچنانی نمی کند.

ترس از قربانی شدن، فرساینده سرمایه اجتماعی

مطابق تحلیل های توصیفی و تبیینی انجام شده در تحقیق، این نتیجه حاصل شده است که اعتماد تعمیم یافته ضعیف است و افرادی که دارای ترس از قربانی شدن در میزان بیشتری هستند، سرمایه اجتماعی کمتری دارند یعنی ترس از قربانی شدن، در واقع، فرساینده سرمایه اجتماعی است. از سویی دیگر همراه با بالا رفتن میزان پنداشت از جرم در جامعه، سرمایه اجتماعی کاهش می یابد. بنابراین این تحقیق این راهبرد را پیش رو نهاده است که نظام های کنترلی و سیاست گذاران با ارائه ی آموزش های رسانه ای و تقویت فضاهای اجتماعی در شهرها در راستای کاهش احساس ترس از قربانی شدن تلاش کنند.

بنا بر تاکیدات این تحقیق همچنین باید در سطح نهاد های مسوول انضباط اجتماعی تلاش شود تا با ارائه ی کارنامه مثبت در مبارزه با جرایم پنداشت عمومی مردم نسبت به جرم در جامعه بهبود یابد و زمینه ی روانی مشارکت ها و اعتماد عام گرایانه را فراهم آورند.