فیبروم یا فیبروئید‌های رحمی به توده‌های غیرسرطانی و خوش‌خیم گفته می‌شود که در ناحیه رحم رشد می‌کند؛ اختلال عضله‌ صاف رحم که شایع‌ترین تومور لگنی در زنان محسوب می‌شود؛ این تومور خوش‌خیم اندازه‌‌هایی متفاوت دارد و در قسمت‌های مختلف رحم رشد می‌کند، بسیاری از زنان فیبروم‌های رحمی دارند.

فیبروم‌ها بر اساس محلشان در رحم تقسیم بندی می‌شوند؛ شایع‌ترین بخش حضور آنها داخل عضله رحم و یا به صورت توده‌ برجسته‌ای خارج رحم یا داخل حفره رحم است؛ فیبروم داخل حفره رحم که موردی نادر است اصولا با بیشترین تظاهرات بالینی  خود را با منوراژی یا خونریزی شدید قاعدگی و نازایی نشان می‌دهد.

فیبروم رحم چیست؟

پرستو محمدخانی متخصص زنان و زایمان در گفت‌وگو ی اظهار کرد: فیبروم رحم یا تومورخوش خیم عضله‌ صاف رحم، شایع‌ترین تومور لگنی در زنان است که معمولاً در ۵۰ درصد زنان در سنین باروری بین ۲۵ تا ۴۰ سالگی دیده می‌شود؛ هر چند فیبروم‌های رحم در اندازه‌ کوچک‌ ممکن است بدون علامت باشند و تنها به صورت اتفاقی در سونوگرافی‌ تشخیص داده می‌شوند، اما حداقل در ۵۰ درصد بیماران، عوارضی مانند درد‌های لگنی، افزایش خونریزی‌های قاعدگی، درد شدید زمان قاعدگی و تکرر ادرار (به علت فشار روی مثانه) و نازایی دیده می‌شود.

آیا فیبروم رحم نشانه نازایی است؟

این متخصص زنان و نازایی بیان کرد: معمولاً فیبروم علتی شایع برای نازایی نیست و تنها در ۱۰ درصد موارد آن هم در فیبروم‌های بزرگ زیر مخاطی رحم ممکن استت نازایی رخ دهد که در این صورت درمان آن پیش از حاملگی ضروری است، هم چنین در اکثر موارد، فیبروم‌ها باعث سقط جنین نخواهند شد مگر آن که تعداد آنها زیاد یا بزرگ باشد و بیشتر فضای داخل رحم را اشغال کرده باشند که در این صورت ممکن است به سقط یا زایمان زودرس منجر شوند.

درمان قطعی فیبروم‌های رحم چیست؟

محمدخانی بیان ادامه داد: بیشتر فیبروم‌های رحم در اندازه‌های کوچک و بدون علامت هستند که در صورت دیده شدن اتفاقی در سونوگرافی با توجه به بی‌علامت بودن، به اقدامی خاص نیاز نیست و بیمار فقط باید هر سه تا ۶ ماه یکبار برای کنترل سایز فیبروم‌ یا بروز علائمی مانند درد شکم و مشکلات قاعدگی به درمان جراحی یا طبی اقدام کند.

وی افزود: در فیبروم‌های بزرگ علامت‌دار جراحی و برداشت فیبروم یا «میو مکتومی» لازم است که در این حالت احتمال عود فیبروم در محل‌های دیگر رحم مدتی پس از جراحی نیز وجود دارد.

آیا خانمی که فیبروم رحمی دارد، می‌تواند حامله شود؟

این متخصص زنان و زایمان با اشاره به اینکه فیبروم باعث نازایی نمی‌شود، گفت: بارداری خانمی که فیبروم رحم دارد به تعداد و محل آنها بستگی دارد؛ در صورتی که تعداد فیبروم‌ها بسیار زیاد و یا اندازه‌ فیبروم‌ها بسیار بزرگ باشد، به‌طوری که سایز رحم از حد نرمال خارج شده باشد، بهتر است پیش از حاملگی در مشاوره‌ قبل از بارداری در صورت تشخیص فیبروم، ابتدا درمان جراحی انجام شود و سپس با فاصله‌ زمانی مشخص پس از جراحی اقدام به بارداری کرد.

محمدخانی تشریح کرد: همان طور که قبلاً گفته شد، فیبروم علتی شایع برای نازایی نیست و فقط در ۱۰ درصد موارد ممکن است به نازایی منجر شود، اما اگر خانمی با وجود فیبرومی در رحم حامله شود، ممکن است به علت تغییرات هورمونی این دوران  فیبروم هایش بزرگ‌تر شوند.

وی ادامه داد: گاه در این دوران در داخل فیبروم‌ها، خونریزی ایجاد می‌شود که همراه با درد شدید شکم به صورت حاد، ناگهانی و تب بالا خواهد بود که در بسیاری از موارد این حالت با شکم حاد جراحی یا آپاندیست یا کیست پاره شده‌ تخمدان اشتباه می‌شود و اگر دقت نشود ممکن است به جراحی غیرضروری در دوران بارداری منجر شود که عوارضی فراوان از جمله زایمان زودرس به دنبال خواهد داشت.

سحر مولاوردی متخصص زنان و نازایی در گفت‌وگوی اظهار کرد: برخی از خانم‌ها با داشتن فیبروم اقدام به بارداری می‌کنند از این رو ممکن است در این دوران دچار خونریزی رحمی شوند که لازم است تا زمان کنترل خود به خودی علایم و قطع درد، در بیمارستان بستری و با مسکن و تب بر تحت نظر باشد؛ فیبروم‌های متعدد زیر مخاطی رحم که در داخل لایه‌ داخلی رحم هستند، ممکن است به سقط در سه ماهه‌ اول یا دوم بارداری منجر شوند.

وی ادامه داد: گاهی فیبروم‌ها  علت سقط‌های مکرر جنین هستند که در این صورت درمان جراحی و برداشت فیبروم‌ها قبل از اقدام به بارداری بعدی، جهت پیشگیری از سقط ضروری است؛ گاهی احتمال دارد فیبروم‌های زیر مخاطی به علت کم کردن فضای داخلی رحم به زایمان زودرس در بارداری منجر شوند، همچنین فیبروم‌های بزرگ که در قسمت تحتانی و نزدیکی دهانه‌ رحم قرار دارند، ممکن است در ماه آخر بارداری و در هنگام زایمان طبیعی، باعث عدم پیشرفت زایمان شوند و به صورت مانع در راه خروجی جنین عمل کنند که در این صورت انجام عمل سزارین ضروری است.

این متخصص زنان و نازایی با اشاره به اینکه اگر در هنگام عمل سزارین، هم زمان فیبروم رحم نیز وجود داشته باشد، نمی‌توان در همان زمان اقدام به برداشت فیبروم یا میو مکتومی کرد، گفت: به طور کلی بهتر است در هنگام عمل سزارین برداشت هم زمان فیبروم انجام نگیرد، زیرا در حاملگی بافت رحم و ضمائم بسیار پرخون است و در صورت هر نوع دستکاری جراحی احتمال خونریزی شدید از جای فیبروم وجود دارد که در صورت عدم کنترل آن ممکن است جراح مجبور به برداشت کامل رحم برای حفظ جان بیمار شود.

آیا احتمال بدخیم شدن فیبروم‌ها وجود دارد؟

مولاوردی با بیان اینکه احتمال بدخیم شدن فیبروم‌ها خیلی کم و تقریباً نزدیک به صفر است، گفت: این احتمال بدخیمی در مواردی که فیبروم‌های کوچک پس از یائسگی به صورت ناگهانی و بدون هیچ گونه تحرک هورمونی شروع به رشد سریع و ناگهانی کنند، بیشتر است؛ در این مورد لازم است سریعاً عمل جراحی برداشت رحم و ضمائم یا «هیسترکتومی» برای بیمار به علت شک به بدخیمی احتمالی انجام گیرد.

وی تشریح کرد: در اکثریت موارد پس از یائسگی به علت عدم ترشحات هورمونی تخمدان، فیبروم‌های رحمی شروع به چروکیده و کوچک شدن می‌کنند و گاه در داخل آنها رسوب کلسیم ایجاد می‌شود که در این موارد هیچ گونه اقدامی لازم نیست و فقط باید کنترل سالیانه با سونوگرافی رحم انجام گیرد.

آیا درمان‌های غیر جراحی نیز برای فیبروم وجود دارد؟

این متخصص زنان و نازایی بیان کرد: امروزه سعی می‌شود که حتی الامکان از روش‌های طبی برای درمان فیبروم استفاده شود تا ریسک جراحی به بیمار تحمیل نشود، دارو‌هایی به صورت تزریقی و خوراکی در دسترس هستند که می‌توانند قاعدگی‌های فرد را طبیعی کند و میزان خونریزی و درد بیمار را کاهش دهند تا زمانی که فرد به سن یائسگی برسد و پس از آن به علت قطع ترشح هورمون‌های تخمدانی فیبروم‌ها به تدریج کوچک‌تر و چروکیده‌تر می‌شوند .