آزمایش‌هایی که زنان را از سرطان نجات می‌دهد

اعظم السادات موسوی رئیس انجمن متخصصان زنان و مامایی ایران، فلوشیپ آنکولوژی و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران؛ درباره سرطان‌های قابل پیشگیری اظهار کرد: سرطان‌های کولورکتال، سینه و دهانه رحم قابل پیشگیری هستند بنابراین این سرطان‌ها را می‌توان در مراحل اولیه تشخیص داد و درمان مناسب و مؤثر را برای مقابله با آنها اعمال کرد.

وی در پاسخ به این پرسش که چند درصد از سرطان‌ها ژنتیکی هستند بیان کرد: حدود پنج تا ۱۰ درصد از سرطان‌ها به علت عوامل ارثی رخ می‌دهند، بنابراین می‌توانیم به کمک شناسایی افرادی که حامل (ناقل) ژن‌های موتاسیون (جهش کروموزومی) یافته هستند و به کارگیری استراتژی‌های خاص از بروز سرطان در آنها جلوگیری کنیم.

رئیس انجمن متخصصان زنان و مامایی ایران افزود: سرطان، ناشی از تغییر یا شکست کروموزمی است که به علت عوامل محیطی یا ارثی رخ می‌دهد.

موسوی تاکید کرد: می‌توانیم ژن مشترکی را که در سرطان‌های تخمدان و سینه وجود داشته است، در افراد ناقل این ژن شناسایی و از بروز سرطان در آنها جلوگیری کنیم، اکنون در بسیاری از کشور‌های جهان یک data base برای شناسایی کردن افراد پر خطر وجود دارد، گروهی از اشخاص پر خطر افرادی بوده که حامل ژن‌های موتاسیون یافته هستند.

وی تصریح کرد: روزانه به علت فاکتور‌هایی مانند عوامل محیطی، استرس، مصرف برخی مواد غذایی، قرار گرفتن در معرض اشعه‌ها و استشمام کردن گاز‌های آلاینده و مسموم شکست‌هایی در DNA کوروموزمی ما اتفاق می‌افتند و در مقابل ژن‌هایی در بدنمان وجود دارند که این ژن‌ها با ساخت پروتئین‌هایی این شکست‌ها را ترمیم می‌کنند.

رئیس انجمن متخصصان زنان و مامایی ایران گفت: اگر ژن‌های BRCA۱ و BRCA۲ موتاسیون یافته باشند در نتیجه ترمیم سلولی در بدن ما به خوبی انجام نمی‌شود، در برخی افراد و اشخاصی که ازدواج‌های فامیلی متعدد دارند ژن‌های BRCA۱ و BRCA۲ موتاسیون یافته به وفور مشاهده می‌شوند، برای مثال نقص این ژن در طایفه یهودی اَشکِنازی در اروپا و آمریکا بسیار زیاد است.

موسوی اظهار کرد: میزان شیوع ژن‌های موتاسیون یافته BRCA۱ و  در افراد عادی یک در هر ۸۰۰ نفر است، اما در جمعیت اشکنازی این میزان به حدود یک در هر ۴۰ نفر می‌رسد.

ژن‌های موتاسیون یافته در چه افرادی بیشتر مشاهده می‌شوند؟

وی در پاسخ به این پرسش که ژن‌های موتاسیون یافته BRCA۱ و BRCA۲ در چه افرادی بیشتر مشاهده می‌شود، بیان کرد: زنانی که دچار سرطان سینه قبل از ۴۵ سالگی شده‌اند یا افرادی که سرطان تخمدان از نوع پاپیلاری سروز (با درجه بدخیمی بالا) دارند، بیشتر در معرض ابتلا به این نقص ژنتیکی هستند؛ همچنین در زنانی که خودشان دچار سرطان سینه هستند و یک نفر از فامیل درجه یک آنها برای مثال (خواهر یا مادر) هم به این عارضه مبتلاست، خانم‌هایی که خودشان از سرطان سینه رنج می‌برند و ۲ نفر از فامیل درجه ۲ آنها برای مثال (عمه) هم دچار این بیماری است، مردانی که دچار سرطان سینه می‌شوند و افرادی که فامیل درجه یک مردانی هستند که از سرطان سینه رنج می‌برند، ژن‌های موتاسیون یافته BRCA۱ و BRCA۲ بیشتر مشاهده می‌شوند.

رئیس انجمن متخصصان زنان و مامایی ایران افزود: شناسایی ژن‌های موتاسیون یافته BRCA۱ و BRCA۲ از طریق آزمایش خون یا بزاق ممکن است، بنابراین می‌توانیم افرادی را که ناقل این ژن‌ها هستند با اعمال جراحی پیشگیری کننده، مصرف برخی دارو‌ها یا انجام روش‌های مراقبتی خاص از طریق مشورت با پزشکان از بروز سرطان در آنها جلوگیری کنیم یا ظهور علائم این عارضه را به تاخیر بیندازیم.

موسوی یادآوری کرد: معاونت پژوهشی وزارت بهداشت ۲ سال پیش برنامه‌ای مبنی بر شناسایی و غربالگری افراد پر خطر داشت که اگر این برنامه به بهره‌برداری برسد می‌توانیم تا حدودی سرطان را در جامعه کنترل کنیم.