نباید همه مشکلات تهران را به گردن قالیباف انداخت

محسن هاشمی رفسنجانی پسر بزرگ مرحوم آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی و رئیس شورای شهر تهران است. او ۱۳ سال ریاست هیئت‌مدیره و مدیرعاملی شرکت متروی تهران را بر عهده داشته‌است. وی در پنجمین دوره انتخابات شورای اسلامی شهر تهران به عنوان نفر اول لیست امید از طرف اصلاح‌طلبان معرفی شد و با ۱،۷۵۶،۰۸۶ رای به عنوان نفر اول پیروز انتخابات شد. او در چهارمین دورهٔ شورای اسلامی شهر تهران، گزینهٔ اصلی اصلاح‌طلبان برای شهرداری تهران بود، که در نهایت مغلوب محمدباقر قالیباف شد.

با توجه به عملکرد شورای شهر که باعث شد در یکسال دو سرپرست و دو شهردار انتخاب شود و دوباره این روزها باید به دنبال تغییر شهردار سوم باشیم، نقدهای بسیاری به عملکرد این شورا وارد است و برخی این عملکرد را حاصل سیاسی‌کاری و اختلاف بین کارگزاران و اصلاح طلبان می‌دانند. از همین رو برای بررسی عملکرد شورای شهر با محسن هاشمی تماس گرفتیم تا مفصل در این مورد گفتگویی داشته باشیم.

ایشان قرار بود سئوالات را ارسال کرده و زمانی را برای انجام این مصاحبه با الف تعیین کنند اما آقای محسن هاشمی رییس شورای شهر تهران پاسخ سئوالات را به صورت کتبی برای ما ارسال کرد. هرچند دوست داشتیم که به صورت شفاهی این سئوالات را از ایشان بپرسیم و بتوانیم پاسخ‌‌های کامل برای مخاطبان ارائه دهیم اما به هر حال متن پاسخ کتبی رییس شورای شهر به سئوالات الف را مشاهده می کنید:

متن گفتگوی محسن هاشمی رفسنجانی، رییس شورای شهر تهران را در ادامه می‌خوانید:

* به شورای شهر نمره پانزده میدهم/ بی ثباتی ناخواسته‌ای در شهرداری به دلیل استعفای نجفی ایجاد شد

*13 آبان ماه از آغاز بکار شورای شهر تهران گذشته است، از 20 چه نمره ای به عملکرد شورا می دهید؟

همانطور که قبلا نیز گفته‌ام، محل بروز اجرایی شورا در شهرداری است و عملکرد شهرداری در قضاوت مردم نسبت به شورای شهر تاثیر قابل توجهی دارد، در مجموع به عملکرد سال نخست شورای پنجم نمره 15 میدهم، البته عملکرد در حوزه های مختلف متفاوت است، در برخی از ابعاد مانند تلاش در جهت شناخت مسایل شهر و تشخیص راه حل مناسب، عملکرد اعضای شورا خوب بوده است اما بدلیل آنکه تبلور مدیریت شهری از نظر اجرایی در شهرداری مشخص می شود و بی ثباتی ناخواسته ای در شهرداری بدلیل استعفای آقای نجفی و تصویب قانون منع بکار گیری بازنشستگان ایجاد شده است ، عملکرد شهرداری در حد مورد انتظار مردم نبوده است.

*مهمترین نقطه ضعف شورای شهر تهران فقدان ظرفیت‌ّهای مورد نیاز قانونی جهت اعمال سیاست ها است

*مهمترین نقاط قوت و ضعف شورا در یکسال گذشته چه بوده است؟

مهمترین نقطه قوت شورای پنجم حمایت بی سابقه و بی نظیر مردم از شورای پنجم است که حدود سه برابر دوره های قبلی شورای شهر تهران رقم خورده است و مهمترین نقطه ضعف شورا نیز فقدان ظرفیتهای مورد نیاز قانونی جهت اعمال سیاستها و نظارت بر عملکرد مدیریت شهری است.

* نباید طوری صحبت کرد که همه مشکلات تهران به گردن قالیباف است

*شورای شهر با شعار رفع مشکلات دوره قبلی و شهرداری قالیباف شکل گرفت، تا چه میزان در این زمینه موفق بوده اید؟

البته نباید به گونه ای صحبت کرد که همه مشکلات شهر تهران به گردن آقای قالیباف است، مشکلات اصلی شهر مانند ترافیک و الودگی هوا و گسترش بی رویه شهر بصورت افقی وعمومی در دوره گذشته تشدید شده است و البته طبیعی است مشکلاتی که در دهها سال شکل می گیرد در یکسال قابل رفع کردن نیست، اما حرکت شورای پنجم به سوی حل مشکلات بوده است، واگذاری بدون ضابطه تراکم، تغییر کاربری، تبدیل باغات و هولگرام متوقف شده است، سیاست خودرو محوری جای خود را به سیاست توسعه حمل ونقل عمومی داده و شفافیت بتدریج وارد فضای تصمیم گیری مدیریت شهری چه در شورا وچه در شهرداری گردیده است که گامهای مثبتی است اما برای قضاوت در مورد عملکرد نیاز به فرصت کافی یعنی حداقل پایان دوره 4 سال شورای پنجم داریم.

* اگر عضوی از شورا بستگان خود را صاحب پست کرده باشد، مورد بررسی قرار میگیرد

*ممنوعیت استخدام اقوام اعضای شورای شهر در شهرداری از اتفاقات خوب دوره ریاست شما در شورای شهر بوده، این موضوع عطف به ماسبق هم می شود؟ یعنی اگر عضوی از شورا شهر قوم وخویش خود را با اصرار و سماجت در بخشی از شهرداری گماشته باشد با آن برخورد می شود؟

بطور اصولی قانون عطف به ماسبق نمی شود، یعنی نمی توان اقدامی را که در زمان انجام قانونی بوده ، بعدها و با تغییر ضوابط غیرقانونی دانست، اما اینکه عضوی از شورا با اصرار وسماجت بستگان خود را صاحب پست کرده باشد صرف نظر از مساله قانونی اقدامی پسندیده نیست و در صورت وجود مصداق به آن رسیدگی می شود البته برخی از موارد مطرح شده در رسانه ها صحت نداشته وبخشی نیز تحریف شده بودند یعنی افرادی در شهرداری مشغول به کار بوده اند و بعدها بدلیل وصلت یکی از بستگان خود با فردی از خانواده یک عضو شورا ، نسبت فامیلی پیدا کرده اند که نمی توان گفت این فرد بخاطر نسبت با عضو شورا منصوب شده است.

*برخی گفته بودند که شورای شهر نمی تواند برای خودش قانون بگذارد، تکلیف آنهایی که از قبل بصورت پیمانی یا قراردادی در شهرداری استخدام شدند چیست؟ آیا شامل آنها می شود؟

این مصوبه در فرمانداری که مرجع نظارت و بررسی مصوبات شوراست تایید شده است و بنابراین قانونی است اما همانطور که گفتید قانون عطف به ماسبق نمی شود.

*شورای شهر خود را مکلف به کمک به سازمانهای مردم نهاد از جمله هیات های مردمی و اقدامات فرهنگی می داند؟

بحث فعالیتهای فرهنگی مدیریت شهری که کمک به سازمان های مردم نهاد جزو آن است یکی از مواردی است که شورای پنجم درباره آن دیدگاه متفاوتی دارد. با توجه به بحران نقدینگی شهرداری و وظیفه قانونی سایر دستگاهها در موضوعات فرهنگی، شهرداری باید جهت مردمی کردن حوزه فرهنگ، بجای وابسته کردن تشکلهای مردم نهاد مانند سمن ها وهیات مذهبی به کمکهای مالی، زیرساختها و امکانات مناسبی را که در حوزه فرهنگ در اختیار دارد بصورت حمایتی وترجیحی در خدمت فعالیتهای فرهنگی و اجتماعی مردمی قرار دهد.

* معتقد هستم که در مورد خانم خداکرمی جفا شده است

*مردم از یکسو می بینند یک عضو شورا با کمک به هیاتها از بیت المال مخالفت می کند و بعد اتومبیل همین بیت المال را در اختیار برادرش می گذارد و بعد تصادف لاشه خودرو بجا می‌ماند و کسی در شورا نمی پرسد، چرا؟

به نظر در این موضوع در حق خانم خداکرمی جفا شده است، اولا برادر ایشان راننده رسمی ایشان در شورا بوده و خودرو شورا در اختیار شخص ثالثی قرار نداشته است، ثانیا اینکه ایشان برای برادر خود بجای گرفتن پستهای خاص، سمت رانندگی که شغل بالایی به لحاظ حقوق یا امکانات نیست را اختصاص داده ، نکته مثبتی است و ثالثا اینکه راننده یک خانم عضو شورا، فرد نامحرمی نیست، یک ترجیح دینی است، با توجه به اینکه ایشان نیز مسئولیت حادثه را پذیرفته اند، حقوقی از بیت المال تضییع نمی شود.

* اتفاقاتی که منجر به تغییر در مدیریت شهری بود خارج از کنترل و اختیارات شورا بود

*چه معیارهایی برای انتخاب شهردار وجود دارد؟ تهران در یکسال گذشته دوبار شهردار عوض کرده وزمزمه رفتن اقای افشانی هم شنیده شده، این برای اصلاح طلبان بد نیست که در یکسال گذشته نتوانسته اند مدیریت با ثباتی را در شورای شهر داشته باشند؟

معیارهای متعددی برای انتخاب شهردار وجود دارد، تجربه، تخصص، پاکدستی، پرکاری، مقبولیت عمومی، امکان تعامل با دستگاههای مرتبط با شهرداری از جمله این معیارها هستند. طبیعتا شورای شهر با بی ثباتی در شهرداری موافق نیست و ترجیحش این بود که آقای نجفی تا پایان دوره 4 ساله شورا در مسئولیت باقی بماند و پس از آن نیز آقای افشانی نیز بتواند تا پایان شورای پنجم خدمت کند اما متاسفانه اتفاقاتی که منجر به تغییر در مدیریت شهری بود خارج از کنترل و اختیارات شورا بود.

*قطعا اقای افشانی رفتنی است، چرا به قانون منع بازنشستگان اهمیتی داده نشده، که چه کسی مسوولیت شهرداری را برعهده خواهد گرفت؟

آقای افشانی براساس معیارهای قانون منع بکارگیری بازنشستگان مصوب سال 1395 مجلس شورای اسلامی که همترازان وزرا را از بازنشستگی مستثنی می کرد انتخاب شد اما چند ماه بعد از انتخاب ایشان، توسط مجلس شورای اسلامی اصلاح شد و همترازان از استثناها حذف گردیدند.

*در نهایت این اکثریت شوراست که برای سرنوشت شهرداری تصمیم می گیرد/ شورای شهر تمایل دارند که هیچ عضوی از شورا برای تصدی مسئولیت های دیگر استعفا ندهد

*زمزمه های شهردار شدن شما از زمان انتخابات شورای شهر بود و بعد بحث میثاق نامه برای بیرون نرفتن از شورا به هردلیلی طرح شد، ایا شما برای شهردار نشدن به کسی تعهد داده اید؟ چرا اعضای شورای شهر از انتخاب یکی از اعضا برای شهردار شدن وحشت دارند؟

تصور نمی کنم این تعبیر مناسبی باشد، برخی از اعضا محترم شورا برای جلوگیری از تکرار تجربه شورای نخست شهر تهران، تمایل دارند که هیچ عضوی از شورا برای تصدی مسئولیت های دیگر استعفا ندهد و برخی دیگر از اعضای شورای شهر نیز معتقدند وضعیت بی ثباتی و مشکلات شهر در شرایطی است که گزینه ای جز این نداریم، در نهایت این اکثریت شوراست که برای سرنوشت شهرداری تصمیم می گیرد و این تصمیم هرچه باشد باید توسط همه ما مورد احترام واقع می شود، در مورد من، همانگونه که قبلا اظهار کردم رابطه بسیار خوب وصمیمانه ای بین ما در شورا وجود دارد و هیات رییسه درسال دوم شورا با اجماع یعنی 21 رای انتخاب شد که نسبت به سال گذشته انسجام بهتری را شاهد بودیم.

*نباید دستاوردهای مدیریتی 12 ساله با عملکرد 12 ماهه مقایسه کرد

*بسیاری از مردم معتقد هستند که عملا در این زمان اتفاق خاصی برای شهر نیفتاده است همچنان با زمان قالیباف آن را مقایسه می کنند ، نظر شما در این خصوص چیست؟

شاید مناسب نباشد که دستاوردهای مدیریتی 12 ساله را که در دوران رونق اقتصادی و ساخت و ساز و همچنین استفاده از تسهیلات بانکی، تهاترهای ملکی و پیش فروش تراکم بود را با عملکرد 12 ماهه در دوره ای که وارث بدهی سنگین بانکی، رکود در ساخت و بحران نقدینگی است ، مقایسه کنیم، البته در همین دوره نیز علایم تغییر و تحول در مدیریت شهری دیده شده است اما قبول دارم که این علائم آنگونه که مردم انتظار داشتند قوی و فراوان نبوده است ونیاز به این داریم که این تحول چشمگیر و نمایان باشد.

* گسترش فساد در سالهای اخیر بود 

*برخی می گویند بدلیل حضور دهها هزار کارمند و پیمانکاران زیاد در شهرداری، فساد بخش جدایی ناپذیر از شهردرای است، چه تعریفی از فساد در شهرداری دارید؟ فکرمی کنید راه حل آن چیست؟ شورای شهر چه اقداماتی برای مبارزه با فساد برداشته است؟

البته در مجموعه به گستردگی شهرداری تهران بروز فساد تا حدی طبیعی است و نمی توانیم ادعا کنیم که فساد را به صفر خواهیم رساند اما حجم فساد و سازماندهی شدن آن محل بحث است، تلقی مردم از شهرداری ، گسترش فساد در سالهای اخیر بود و یکی از انتظارات شهروندان در انتخابات شورای شهر، مقابله با فساد و کاهش رانت در مدیریت شهری عنوان شد، در این حوزه شورای شهر اقداماتی را جهت تصویب مقررات نظارت و تقویت شفافیت انجام داد که اقدام دکتر نجفی در محدود کردن شورای های معماری ومتوقف کردن فروش هولگرام و همچنین سامانه شفافیت در این راستا بود. بطور کلی رقابتی کردن و شفاف کردن تصمیمات خود بخود رانت و فساد را کاهش می دهد.

*برخی از بدهکاری پیمانکاران پرداخت شده است

*بدهی شهرداری بطور خاص به پیمانکاران چه شده است؟

بخشی از این بدهی با توجه به محدودیتهای مالی شهرداری پرداخت شده اما قبول دارم که در نحوه پرداخت مطالبات پیمانکاران و اولویت بندی تخصیص اعتبارات می توانست بهتر عمل شود و پیمانکاران خرده پا مثلا زیر صد میلیون تومان و همچنین پیمانکارانی که پروژه های در اولویت تکمیل وافتتاح دارند ، بیشتر مورد توجه قرار گیرند.

* در حوزه طلب شهرداری از دولت ضعف داریم

*طلب شهرداری از دولت در چه وضعی است؟ اگر دولت با شهرداری هماهنگ است چرا مطالبات شهرداری پرداخت نمی شود؟

در این حوزه هم ضعف در پیگیری شهرداری داشتیم و هم انتظار شورا از دولت برای حل مسایل تهران نیز بیشتر از این بوده، عدم تخصیص بودجه های که مجوز آن در قانون صادر شده است برای حمایت از حمل ونقل عمومی یکی از مصادیق گلایه های ما از دولت است که امیدواریم با توجه ویژه رییس جمهور و وزیر نفت بتوانیم آنها را وصول کنیم.

*درآمد شهرداری هیچ افزایشی نیافته است

*با توجه به افزایش عوارض شهرداری، وضعیت درامد شهرداری کاهش یا افزایش یافته است؟

عوارض به شکل محسوسی افزایش نیافته است و رکود در صنعت ساختمان، موجب کاهش درامد شهرداری از واگذاری تراکم و صدور پروانه شده است و در مجموع درامدهای شهرداری افزایش نیافته است.

*تنها راه وضعیت ترافیک توسعه حمل و نقل عمومی است

*مسایل شهری به خصوص شهر تهران از حد فضای سبز و اسفالت گذشته است ونیازهای مردم فراتر رفته، ترافیک والودگی هوا، برای این پروژه های بزرگ عمرانی چشم انداز و برنامه ای وجود دارد؟

به نکته دقیقی اشاره کردید، اولویت نخست انتظارات ومهمترین عامل نارضایتی مردم تهران طبق نظرسنجی های علمی که انجام شده است آلودگی هوا و ترافیک می باشد که حدود 93 درصد مردم تهران از آن ابراز نارضایتی کرده اند، تنها راه حل این موضوع نیز توسعه حمل ونقل عمومی بویژه حمل ونقل ریلی انبوه یا مترو است که خوشبختانه زیرساختهای آن هم اکنون وجود دارد و در صورتیکه اعتبارات تجهیز وتکمیل مترو تامین شود می تواند ظرفیت فعلی حدود دو ونیم میلیون نفری متروی تهران را ظرف سه سال دو تا سه برابر کرد، ما این نیاز به اراده مشترک و قوی شورای شهر، شهرداری، مجلس و دولت و حمایت مسئولان عالی رتبه نظام جهت استفاده از اعتبارات صندوق توسعه ملی دارد که امیدواریم این هم افزایی هرچه سریعتر حاصل گردد.