وزیر بهداشت: منتقدان غرض و مرض دارند

به گزارش پارس ، حسن طریقت منفرد در گفت و گو با فارس، در پاسخ به این پرسش که عده ای معتقدند، روش اجرای برنامه پزشک خانواده در دوره شما با تغییراتی که انجام شده است با ماهیت این برنامه که قرار بود سلامت محور باشد و پیشگیری را نسبت به درمان اولویت دهد، فاصله دارد و بیشتر کار پزشکان ویزیت و درمان بیماران مراجعه کننده است، توضیح داد: تناقض پزشک خانواده با آیین نامه های آن صحت ندارد و درست ۱۸۰ درجه بر عکس آن است.

وی افزود: آنهایی که این حرفها را می زنند غرض دارند و یک مقداری مرض هم قاطی آن است. برای اجرای این برنامه کار کارشناسی شده است و یقیناً برای اولین بار می خواهد در مسیر خودش قرار بگیرد.

وزیر بهداشت در پاسخ به این نکته که آیا نشستن پزشک در مطب و ویزیت بیماران اجرای برنامه پزشک خانواده است، گفت: اجرای این برنامه انواع و روشهای مختلف دارد.

طریقت منفرد همچنین پیش از این در مورد ادامه روند اجرای پزشک خانواده گفته بود: اجرای پزشک خانواده اکنون در ۷ استان شروع شده و روند خود را طی می کند. استان بعدی ما برای اجرای این برنامه، استان تهران است اما چون برخی کارشناسان به ما گفتند که هنوز بستر لازم برای اجرای آن در شهر ۱۲ میلیونی تهران فراهم نیست و باید از تجربیات استانهای دیگر بیشتر استفاده شود اندکی اجرای این برنامه را در تهران به تعویق انداختیم.

وی ادامه داد: البته برنامه من این است اجرای این برنامه در تهران در همین دولت آغاز شود بنابراین حداکثر تا آخر تیر اجرای برنامه پزشک خانواده را در تهران شروع می کنیم.

مسعود صالحی، رئیس ستاد اجرایی پزشک خانواده وزارت بهداشت نیز در روز ۲۴ اردیبهشت امسال با اعلام خبر آغاز اجرای این برنامه در ۷ استان کشور به خبرنگار فارس گفته بود: ویزیت پزشکان خانواده بین ۶۰۰ تا هزار تومان و درآمد آنان در ماه بین ۷ تا ۹ میلیون تومان است. پزشکان خانواده مراجعان را ویزیت می کنند و دیگر تیمی برای رسیدگی به بهداشت و پیشگیری از بیماری ها ندارند.

به گفته وی اجرای برنامه پزشک خانواده شهری سال گذشته در دو استان فارس و مازندران شروع شده بود و از امروز (۲۴ اردیبهشت) در ۸ استان قزوین، اردیبل، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، خوزستان، یزد، خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان آغاز می شود.

وی ادامه داد: مقدمات کار فراهم شده است و پزشکان خانواده ای که در این استانها برای شرکت در برنامه پزشک خانواده اعلام آمادگی کرده اند از فردا (۲۵ اردیبهشت ۹۲) برای قرارداد به بیمه ها معرفی می شوند و مردم شهرهای این استانها به مرور می توانند از فردا برای انتخاب پزشک و ویزیت پایه به پزشک خانواده خود مراجعه کنند.

رئیس ستاد اجرایی برنامه پزشک خانواده گفت: اجرای برنامه پزشک خانواده در این استانها با اصلاحاتی که بر نسخه ۰۲ اعمال شده است، انجام می شود. البته مهمترین اصلاحاتی که در این نسخه اعمال شده تغییر شیوه و محاسبات مالی و پرداختی است و شکل کار تغییر چندانی ندارد.

تغییرات پزشک خانواده با آمدن طریقت

وی در پاسخ به این پرسش خبرنگار فارس که در نسخه ۰۲ برنامه پزشک خانواده قرار بود یک تیم ۱۷ نفره تیم پزشک خانواده باشند نه یک نفر گفت: تیم ۱۷ نفره پزشک خانواده دیگر حذف شده است و پزشک خانواده به صورت یک نفره به مردم و جمعیت تحت پوشش خود که بین حداقل هر چند نفر و تا سقف ۳ هزار نفر (و گاهی بیشتر) است خدمات ویزیت و ارجاع را انجام می دهد و خدمات بهداشتی و پیشگیرانه توسط کارکنان مراکز بهداشتی شبکه بهداشت و درمان وزارت بهداشت طبق روال سابق انجام می شود.

صالحی در پاسخ به پرسش خبرنگار فارس درباره اینکه آیا از مردم برای مراجعه به پزشک خانواده پول و فرانشیزی دریافت می شود یا نه گفت: بله مبلغ فرانشیز و تعرفه خدمات پزشکان خانواده قرار است در شورای عالی بیمه تصویب و ابلاغ شود اما بر اساس آنچه برای تصویب رفته است، ویزیت پزشکان خانواده در بخش دولتی بین ۶۰۰ تا ۷۰۰ تومان و برای پزشکان خانواده در بخش خصوصی حدود هزار تومان خواهد بود.

وی افزود: سرانه هر ایرانی در برنامه پزشک خانواده حدود ۳ هزار تومان در ماه است. فعلاً برای شروع این برنامه در ۸ استان اعلام شده از جمله دو استان فارس و مازندران حدود ۱۲۰ میلیارد تومان از سال گذشته در اختیار داریم و قرار است ردیف بودجه ای به میزان ۲ هزار و ۲۵ میلیارد تومان در قانون بودجه امسال برای این برنامه تصویب شود که با تخصیص آن می توانیم این برنامه را در استانهای دیگر هم اجرایی کنیم.

رئیس ستاد اجرایی برنامه پزشک خانواده گفت: ایده آل ما در وزارت بهداشت این است که این طرح تا ۴ ماه آینده در ۸ استان اعلام شده کامل شود و بعد از آن بتوانیم مراجعه مردم با دفترچه بیمه به پزشکانی غیر از پزشک خانواده را ممنوع کنیم اما این کار بستگی زیادی به پیشرفت برنامه و کامل شدن تعداد پزشکان خانواده و نیز استقبال مردم دارد. البته افراد تحت پوشش نیروهای مسلح هنوز تحت پوشش برنامه پزشک خانواده نیستند.

وی در در پاسخ به پرسش فارس در مورد مشکلات اجرای برنامه پزشک خانواده مانند استقبال نکردن پزشکان یا مردم توضیح داد: به هر حال ما نمی توانیم رفتار مردم و پزشکان را تخمین بزنیم، کمبود پزشک به هر حال یکی از مشکلات این برنامه است که امیدواریم حل شود ضمن اینکه برای اجرای موفق این برنامه نیازمند فرهنگ سازی بین مردم هستیم که زمان بر است.

اعتراف به کمبود پزشک خانواده

فاطمه رخشانی، معاون بهداشت وزارت بهداشت نیز در این باره در گفت و گو با خبرنگار فارس که ۲۶ فروردین امسال انجام شد با تأکید بر کمبود پزشک برای اجرای برنامه پزشک خانواده گفت: کارهای زیرساختی و عملیاتی مانند ثبت نام پزشکان و مردم بدون هیچ تغییری نسبت به نسخه قبلی برنامه پزشک خانواده در این استانها انجام می شود و فقط در نسخه جدید این برنامه یک مقدار کارها را ساده تر کرده ایم تا همکاران مجری این برنامه منتظر نمانند که همه امکانات فراهم شود و بعد اجرای این برنامه را شروع کنند و با توجه به تجارب به دست آمده از اجرای این برنامه در دو استان فارس و مازندران اجرای این برنامه را ساده تر کرده ایم.

معاون وزیر بهداشت ادامه داد: اجرای برنامه پزشک خانواده در این ۹ استان شروع شده است اما میزان پیشرفت این برنامه در این استانها ممکن است متفاوت و مختلف باشد. در برخی از از این استانها زیرساختها بیشتر فراهم است و به طور کلی سعی کرده ایم از استانهایی که زیرساخت اجرای این برنامه را بیشتر دارند، شروع کنیم.

رخشانی گفت: توقع ما این است که اجرای برنامه پزشک خانواده در همه این استانها در اردیبهشت شروع شده باشد و بتوانیم در آخر این ماه گزارش پیشرفت این برنامه را به مردم اعلام کنیم.

وی اضافه کرد: مردم این استانها در شهرها از همین الان می توانند برای انتخاب پزشک خانواده خود اقدام کنند و اسامی پزشکانی که برای اجرای این برنامه در هر محدوده جغرافیایی ثبت نام کرده اند، در مراکز بهداشتی-درمانی آن منطقه به اطلاع مردم می رسد.

معاون بهداشتی وزیر بهداشت درباره اعتبار اجرای برنامه پزشک خانواده نیز توضیح داد: اعتبار لازم برای اجرای این برنامه در ۹ استان اعلام شده را برای مدت ۳ ماه برآورد کردیم که ۱۲۰ میلیارد تومان است و کل این اعتبار را ۲۸ اسفند به حساب این دانشگاههای علوم پزشکی واریز کردیم که اکنون در حساب آنهاست و از نظر ما برای اجرای ۳ سه ماهه کافی است.

رخشانی در پاسخ به این پرسش فارس که برای اجرای برنامه پزشک خانواده در این ۹ استان با کمبود پزشک مواجه نیستید، گفت: بله قطعاً با کمبود پزشک مواجه هستیم اما قرار نیست به خاطر کمبود پزشک، برنامه پزشک خانواده را اجرا نکنیم.

وی ادامه داد: مسلماً تعداد کافی و ۱۰۰درصدی پزشک خانواده برای اجرای این برنامه به این زودی ها فراهم نمی شود، بنابراین ما کار را با همین پزشکان علاقه مند و مردمی که می خواهند وارد این ماجرا بشوند، شروع می کنیم.

نظر دستجردی درباره پزشک خانواده

مرضیه وحید دستجردی، وزیر سابق بهداشت نیز در زمان وزارتش در هشتم شهریور ۹۰ درباره برنامه پزشک خانواده به خبرنگار فارس گفته بود که مهمترین و سرآمد برنامه های وزارت بهداشت، برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع است که یک برنامه کشوری است. « این برنامه قرار بود قبلاً در برنامه پنجساله توسعه چهارم اجرا شود که متأسفانه این کار انجام نشد اما خوشبختانه از سال گذشته ما اجرای این برنامه را شروع کردیم. »

اولین وزیر زن پس انقلاب گفته بود: در واقع کار اجرای این برنامه را از سال ۸۹ شروع کردیم، ابتدا در شهرهای ۳ استان پایلوت شد، تا به سال ۹۰ رسید و امسال هم بعد از دستور رئیس جمهوری کار را شروع کردیم و اکنون در شهرهای ۵ استان اجرای این برنامه شروع شده و در حال توسعه است. ۱۰ استان دیگر هم در نوبت هستند و برای شروع اجرای این برنامه اعلام آمادگی کرده اند که شامل خوزستان، گلستان، گیلان، کرمان، چهارمحال و بختیاری، هرمزگان و… هستند که همه را به ستاد اجرایی برنامه پزشک خانواده ارجاع داده ایم تا زیر ساختها را بررسی کنند و اگر آمادگی و زیرساخت این استانها را تأیید کردند، این برنامه در این استانها هم مستقر می شود.

وحید دستجردی گفته بود: برنامه پزشک خانواده یک برنامه کاملاً عدالت مدار است که هزینه های درمان مردم را هم در قسمت سرپایی و هم در قسمت بستری کم می کند، بیماران را از سرگردانی نجات می دهد زیرا هر فرد یک مسئول سلامت پیدا می کند و هر پزشک مسئولیت سلامت یکسری خانواده را به عهده می گیرد، بنابراین این افراد یکدیگر را به خوبی می شناسند، پزشک بیماریها و سوابق پزشکی و فامیلی افراد زیر پوشش خود را می شناسد. اساس کار هم سلامت است و برنامه پزشک خانواده رویکرد پیشگیری و پیش بینی بیماری و مبارزه با بیماری دارد و تلاش می کند قبل از بروز بیماری آن را کشف و از بروز آن جلوگیری کند و البته اگر هم بیماری ایجاد شد به موقع درمان کند.

« حداقل منفعت برنامه پزشک خانواده این است که هزینه های درمانی مردم در سطح اول که خدمات تیم سلامت پزشک خانواده است و داروهای آن، کاملاً رایگان است و مردم بابت این خدمات هیچ هزینه ای پرداخت نمی کنند، در سطح بالاتر که خدمات تخصصی و بستری است و مردم فقط ۱۰ درصد هزینه را به عنوان فرانشیز پرداخت می کنند، در مورد هزینه های آزمایشگاه، رادیولوژی و غیره هم همین طور است. »

وحید دستجردی اضافه کرد: با اجرای این برنامه آنچه که هدف برنامه توسعه پنجم بود و حتی هدف برنامه چهارم که محقق نشد، محقق می شود و آن این است که سهم هزینه پرداخت از جیب مردم برای سلامت به ۳۰ درصد کاهش پیدا کند.

وزیر سابق بهداشت در پاسخ به این پرسش فارس گفت: هر استانی که زیر پوشش این برنامه برود و این برنامه در شهرها و روستاهای آن مستقر شود، هزینه پرداخت از جیب مردم آن به ۳۰ درصد کاهش پیدا می کند.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا واقعاً فکر می کنید بتوانید تا سال آینده به این هدف برسید. گفت: بله، امیدواریم که تا سال آینده همه شهرهای کشور را زیر پوشش این برنامه ببریم و همه روستاها هم زیر پوشش این برنامه بروند و در جاهایی که این برنامه در روستاها اجرا نشده است، آنجاها را هم زیر پوشش ببریم و تکمیل کنیم، ضعفها و مشکلاتی که در اجرا داشته ایم را بر طرف کنیم و امیدواریم در این مدت اجرا بشود. الان امکانش در وزارت بهداشت و دانشگاههای علوم پزشکی وجود دارد.

وی ادامه داد: به عنوان مثال هفته پیش (شهریور ۹۱) من در بندرعباس بودم، در آنجا برای ۸۰ درصد مردم شناسنامه الکترونیک سلامت ایجاد شده است، بیش از ۱۰۰ درصد پزشکان مورد نیاز برای این برنامه ثبت نام کرده اند یعنی حدود ۲۴۰ پزشک برای هرمزگان می خواستیم در حالی که ۲۹۶ پزشک ثبت نام کرده اند، بنابراین هم در پزشکان و هم در مردم برای اجرای این برنامه آمادگی وجود دارد. یعنی سیستم خود را آماده کرده است. مراکز پشتیبانی دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان هم آماده اند. سایر مراکزی هم که از طرف دانشگاه برای این کار لازم بوده، اجاره شده است. دستورالعمل اجرای این برنامه هم ابلاغ شده است.

وحید دستجردی گفته بود: خوشبختانه آمادگی وزارت تعاون، رفاه و تأمین اجتماعی و سازمانهای بیمه گر را هم برای حمایتهای مالی این برنامه داریم، معاونت نظارت راهبردی ریاست جمهوری هم حمایتهای لازم را بر اساس تأکیدات رئیس جمهوری انجام خواهد داد و دارند خودشان را آماده می کنند تا از این پروژه پشتیبانی های لازم را هم از وزارت بهداشت و هم از بیمه ها از جنبه های مالی و برنامه ای انجام دهند.

بنابراین فرصت و زمینه بسیار مساعدی داریم و امیدواریم ظرف امسال و سال آینده این برنامه در کشور اجرا شود و توسعه یابد. مطالبات مردمی هم در این زمینه وجود دارد، مردم هم خواهان اجرای این برنامه هستند به خصوص اینکه این برنامه دسترسی مردم را به خدمات سلامت بیشتر می کند، پاسخگویی را بالا می برد، هزینه ها را به شدت کم می کند و عدالت را در سلامت برقرار می کند.

وزیر سابق بهداشت گفت: حلقه بعد نیز اختصاص آن بودجه ۶هزار میلیارد تومانی است که بر اساس مصوبه مجلس اگر فاز دوم هدفمندی یارانه ها اجرا شود، تأمین می شود و اگر این اعتبار به وزارت بهداشت تعلق گیرد دیگر آن هزینه ۱۰ درصدی فرانشیز برای خدمات تخصصی و بستری هم از مردم گرفته نمی شود و به طور کلی رابطه مالی بین پزشک و بیمار به کل قطع می شود.

حداقل از آغاز اجرای برنامه چهارم توسعه کشور در دستور کار دولتها بوده است اما برای اولین بار در تابستان ۱۳۸۴ در زمان وزارت مسعود پزشکان در روستاها کلید خورد و گفته شد که ۲۲ میلیون نفر در روستاها تحت پوشش قرار گرفتند که البته بعدها در زمان وزارت کامران باقری لنکرانی نیز با انتقاد از روش اجرای ان در روستاها مبنی بر اینکه این برنامه در اکثر روستاها عملاً اجرایی نشده و پزشک خانواده حضور ندارد دنبال شد.

انتقادی که در دوره بعدی و زمان وزارت مرضیه وحید دستجردی و حتی تاکنون نیز ادامه و کارشناسان زیادی معتقدند که در عمل در بسیاری از روستاها کار پزشک خانواده اگر حضور داشته باشد مهر کردن دفترچه روستاییان و ارجاع آنان به شهر است.

در شهرها نیز در کامل ترین مدلی که به نسخه ۰۲ برنامه پزشک خانواده مشهور شد قرار شد، یک پزشک به عنوان سر تیم پزشک خانواده ۱۶ نفر همکار دیگر هم داشته باشد که شامل ماما یا پرستار، کاردان یا کارشناس بهداشت محیط، بهداشت خانواده، روانشناس و… نیز بود و در مورد مدل اجرایی آن از این نظر که این افراد همگی در یک ساختمان مستقر باشند یا در بلوکهای ۱۰ هزار نفری پزشکان خانواده را که باید حداکثر ۲۵۰۰ نفر تحت پوشش داشته باشند اختلاف نظر بود.

مدل ۰۲ یا مدل تیم ۱۷ نفره پزشک خانواده هرگز اجرایی نشد و همواره به علل مختلف از جمله اختلاف نظر با بیمه ها، کمبود نیرو، نبود مقدمات اجرای این برنامه، مخالفتهای گروههای مختلف پزشکان و پیراپزشکان، نبود سیستم پشتیبانی فنی الکترونیک، تأخیر در پرداختها، آموزش ندیدن پزشکان عمومی برای خدمات پزشک خانواده، نبود حمایت مسئولان عالی رتبه کشور و… روی کاغذ ماند تا امروز به شیوه اصلاح شده به دست آخرین وزیر بهداشت دولت دهم افتاد.