آمدند ابروی «سمپاد» را درست کنند زدند چشمش را کور کردند

 به گزارش پارس نیوز، وزارت آموزش و پرورش از بهمن ماه سال گذشته، با مصوبه حذف آزمون به دنبال حذف استرس و بازگشت شادی به دبستان‌های کشور بود؛ آموزش و پرورشی‌ها معتقد بودند که ماهیت آزمون استرس‌زاست و از سوی دیگر قبول‌نشدگان آزمون نیز دچار سرخوردگی می‌شوند و مشکلات روانی برای‌شان به وجود می‌آید. 

سید محمد بطحایی وزیر آموزش و پرورش ۱۶ بهمن ماه سال ۹۶ از مصوبه حذف آزمون خبر داد و گفت: «در مصوبه‌ای که در آموزش و پرورش داشتیم مقرر شد برگزاری هرگونه آزمون در دوره ابتدایی ممنوع شود و برای مدارس خاص دوره هفتم آزمونی برگزار نشود».

واکنش به این خبر درباره مدارس استعدادهای درخشان که با نام اختصار سمپاد مشهور هستند، بسیار زیاد بود و سؤالات متعددی مطرح شد؛ آیا حذف آزمون به معنای حذف مدارس سمپاد متوسطه اول است؟ و آیا به جای برگزاری آزمون، راه دیگری پیشنهاد شده است؟

*** فرایند غلط غربالگری سمپادی‌ها

مسؤولان آموزش و پرورش پس از اطلاع‌رسانی وزیر درباره موضوع حذف آزمون، واکنش نشان دادند و به‌یکباره سایت مرکز اطلاع‌رسانی و روابط عمومی آموزش و پرورش از مصاحبه‌های متعدد تمام معاونت‌ها و مدیران کل آموزش و پرورش استان‌ها در تمجید این طرح پر شد.

به عنوان مثال ۲۱ بهمن ماه سال گذشته رضوان حکیم‌زاده معاون آموزش ابتدایی وزیر آموزش و پرورش در دفاع از حذف آزمون در مدارس سمپاد متوسطه اول، اظهار کرد: «ما داریم درباره 7.5 میلیون دانش‌آموز صحبت می‌کنیم که نباید اجازه دهیم سرنوشت آنها با طرح مسائل انحرافی تحت‌الشعاع قرار بگیرد».

وی ادامه داد: «بحث ما سر فرایندی است که این بچه‌ها را غربالگری می‌کند؛ از آنجا که می‌گویند «اولی‌ها بشتابید، دومی‌ها بشتابید» شروع می‌شود. شک نکنید از این تصمیم‌ خیلی‌ها ناراحت هستند و البته حتما این تصمیم نقاط قوت و ضعفی دارد».

وی افزود: «ما شکی نداریم که مدارس سمپاد، مدارس خوبی است و 15 هزار نفری که انتخاب می‌شوند اوقات خوبی را سپری می‌کنند اما چرا فکر نمی‌کنیم به هر 15 نفر از 16 نفری که مُهر بی‌کفایتی روی پیشانی‌شان می‌خورد؛ در حالی که دانش‌آموز عالی ما بودند. چرا پای درددل آنها نمی‌نشینیم؛ صدا ندارند؟ انسان نیستند؟».

اما به رغم مصاحبه‌های پی‌درپی آموزش و پرورشی‌ها، همچنان گلایه وجود داشت؛ چند روز بعد یعنی ۲۴ بهمن ماه سال گذشته وزیر آموزش و پرورش در بیست و دومین جلسه شورای سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و نظارت مرکزی مدارس و مراکز غیردولتی، اظهار کرد: «اجرایی کردن مصوبه شورای عالی آموزش و پرورش در خصوص حذف آزمون از دوره ابتدایی با مخالفت برخی افراد مواجه شد که این امر طبیعی و قابل پیش‌بینی بود زیرا همواره هرگونه تغییر و تحول با مقاومت بخش‌هایی از بدنه یک مجموعه مواجه خواهد شد».

وی افزود: «یک میلیون دانش‌آموز پایه ششم ابتدایی داریم که قریب 350 هزار نفر از آنان درگیر برگزاری آزمون‌ها جهت آمادگی شرکت در آزمون ورودی تیزهوشان هستند؛ این دانش‌آموزان از پایه دوم و سوم ابتدایی آماده آزمون می‌شوند، به طوری که یک دانش‌آموز 8 یا 9 ساله در یک سال، 16 بار در آزمون‌های آمادگی که توسط مؤسسات خارج از آموزش و پرورش برگزار می‌شود، شرکت می‌کند؛ به عبارت دیگر 250 هزار نفر از دانش‌آموزان در آزمون شرکت می‌کنند و تنها 15 هزار نفر پذیرفته می‌شوند و این تبعات سنگینی را در برخواهد داشت».

بطحایی گفت:  «حذف آزمون از ورودی پایه هفتم به معنی حذف مدارس تیزهوشان نیست، بلکه آزمون مدارس تیزهوشان نیز شامل مصوبه اخیر حذف آزمون می‌شود؛ بنابراین مدارس تیزهوشان را داریم، اما آزمون نداریم و دانش‌آموزان با استعدادهای متنوع از طریق اجرای طرح‌هایی مانند طرح شهاب، شناسایی و تقویت می‌شوند».

*** از حذف آزمون تا حذف سمپاد 

به رغم آنکه وزیر آموزش و پرورش عنوان کرده بود که حذف آزمون مدارس تیزهوشان به معنای حذف سمپاد نیست اما از گوشه و کنار، خبرهایی مبنی بر حذف سمپاد شنیده می‌شد به خصوص که تا اواسط اسفندماه، خبری از اعلام مدل جذب جدید در پایه هفتم مدارس سمپاد نشده بود.  

حمیدرضا حاجی‌بابایی وزیر اسبق آموزش و پرورش و رئیس فراکسیون فرهنگیان مجلس شورای اسلامی 13 اسفند ماه 96،  به موضوع حذف سمپاد واکنش نشان داد و اظهار کرد: «چند پرسش در رابطه با حذف مدارس سمپاد وجود دارد و اولین پرسش این است که آیا شورای عالی آموزش و پرورش می‌تواند در مقوله حذف مدارس سمپاد ورود کند؟ زیرا به‌طور کلی سند راهبردی کشور در امور نخبگان و ریل‌گذاری و سیاست‌گذاری در امور نخبگان در صلاحیت شورای عالی انقلاب فرهنگی است و شورای عالی آموزش و پرورش صلاحیت ورود در این حوزه را ندارد».

وی افزود: «بحث ما آزمون نیست ما هم قبول داریم که آن نوع آزمون برای ورود به مدارس خاص درست نبود اما اکنون بحث بر سر حذف مدارس سمپاد است».

ماجرای حذف مدارس سمپاد متوسطه اول، آن زمان آنقدر جریان‌ساز شد که به شورای عالی انقلاب فرهنگی کشیده شد و خبرهایی سربسته از این شورا حاکی از مخالفت با حذف مدارس سمپاد متوسطه اول بود.

تا جایی که فاطمه مهاجرانی رئیس مرکز ملی پرورش استعدادهای درخشان و دانش‌پژوهان جوان ۲۱ فروردین‌ماه گفت: «هنوز مدارس سمپاد در دوره اول متوسطه حذف نشده و منتظر ابلاغ مصوبه هستیم؛ بنده از اول هم گفته بودم با حذف آزمون مدارس تیزهوشان موافق هستم اما با حذف مدارس تیزهوشان موافق نیستم».

رئیس مرکز ملی پرورش استعدادهای درخشان و دانش پژوهان جوان اضافه کرد: «نظرم این است که باید شیوه‌های جایگزین قرار دهیم و مدارس سمپاد را حفظ کنیم».

۲۳ اردیبهشت ماه امسال، وزیر آموزش و پرورش در جمع خبرنگاران در خصوص تکلیف آزمون استعدادهای درخشان در پایه اول متوسطه، گفت: «ما دیگر آزمون ورودی به معنای آنچه پیش از این داشتیم در هیچ مدرسه‌ای نخواهیم داشت زیرا به جهت رعایت اصول تربیتی مصر هستیم که در دوره ابتدایی فشار به دانش‌آموزان از جهت برگزاری آزمون متعدد و کتاب‌های کمک آموزشی وارد نشود».

*** ورود به مدارس سمپاد با سنجش هوش

آموزش و پرورش که همچنان بر حذف آزمون برای ورود به مدارس خاص معتقد بود؛ تصمیم گرفت نحوه جذب در مدارس سمپاد متوسطه اول را تغییر دهد.

در همین راستا، بطحایی اول خرداد ماه امسال در جمع خبرنگاران در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه «آزمون‌های چهارگزینه‌ای مدارس سمپاد حذف شده است اما نحوه جذب جدید نگرانی‌هایی را برای خانواده‌ها ایجاد کرده است و باز هم استرس و اضطراب برقرار است، برای این ماجرا چه توضیحی دارید؟» ، اظهار کرد: «از اصحاب رسانه خواهش می‌کنم که همواره برای اشاعه اصول صحیح تربیتی کمک‌کار ما بودید، کمک کنید تا به تدریج به سمتی برویم که اختلالات یادگیری در سطح مدارس که  از جمله دلیل آن، همین آزمون‌های مکرری بود که در دوره ابتدایی وجود داشت، کاهش دهیم».

وی ادامه داد: «آموزش و پرورش کماکان مُصر به حذف آزمون‌هایی هست که به عناوین مختلف در دوره ابتدایی برگزار می‌شود؛ کتاب های کمک آموزشی و فشارهایی که بچه‌ها در دوره ابتدایی وارد می‌شود واقعا دیگر از حد طاقت بچه‌ها خارج شده است و آسیب‌های خیلی زیادی را به آنها وارد می‌کند».

بطحایی افزود: «برای مدارس استعدادهای درخشان به دلیل تأکیدات و نگرانی‌هایی که در این جهت وجود داشت مبنی بر اینکه مبادا دانش‌آموزان دارای استعداد و هوش بالاتر نسبت به سایر دانش‌آموزان در خلال این تصمیم دچار آفت شده و به فراموشی سپرده شوند، برای مهر ماه ۹۷ صرفاً یک سنجش هوش و استعداد را از بین دانش‌آموزانی که داوطلب هستند و شرایطی که اعلام خواهد شد را داشته باشند، برگزار می‌کنیم». 

وزیر آموزش و پرورش تصریح کرد: «بنابراین آزمون‌های پیشرفت تحصیلی که آزمون‌ها و کتاب‌های تستی را در دوره ابتدایی ایجاد کرده بود، کاملاً کنار گذاشته شده است و صرفاً بر مبنای هوش و استعداد دانش‌آموزان، سنجشی به عمل خواهد آمد و افرادی که بر اساس سنجش صاحب‌نظران از یک حد قابل قبولی استعداد و هوش بالاتری داشته باشند، برای پایه هفتم انتخاب می‌شوند». 

وی ادامه داد: «این روش برای سال آینده به احتمال زیاد با بررسی‌هایی که صورت خواهد گرفت چه در شورای عالی آموزش و پرورش و چه در شورای عالی انقلاب فرهنگی  به موقع اطلاع‌رسانی خواهد شد و لذا سنجشی که در تابستان برای پایه هفتم مدارس استعدادهای درخشان خواهیم داشت صرفاً متکی برهوش و استعدادهای دانش‌آموزان خواهد بود و اصلا نیازی به کلاس رفتن و تمرین کردن نیست». 

بطحایی افزود: «خانواده‌ها، فرزندان خود را در هر مدرسه‌ای که می‌خواهند ثبت‌نام کنند چون تأکید کردم صرفاً بر اساس هوش و استعداد بچه‌ها برای پایه هفتم مدارس استعدادهای درخشان انتخاب خواهیم کرد و این نگرانی را از خانواده‌ها برطرف کنم که هر دانش‌آموزی که در استعدادهای درخشان پذیرفته شد، از مدرسه‌ای که ثبت‌نام کرده است، منتقل می‌شود و به مدارس استعدادهای درخشان می‌آید و هیچ مشکل و نگرانی وجود ندارد».

*** آزمون تست هوش ورود به مدارس سمپاد ۵ مرداد برگزار شد

بر این اساس، فراخوان ثبت‌نام دانش‌آموزان برای شرکت در تست هوش سمپاد ۱۲ خرداد ماه از سوی مرکز سنجش وزارت آموزش و پرورش اعلام شد؛ در این اطلاعیه آمده بود: «به منظور انتخاب دانش‌آموزان واجد شرایط، فرآیند سنجش هوش داوطلبان همزمان در سراسر کشور در تاریخ 5 مردادماه 97 انجام می‌شود و اسامی پذیرفته شدگان در نیمه دوم شهریورماه اعلام می‌شود؛ بنابراین متقاضیان می‌توانند از تاریخ  19 لغایت 24 خردادماه برای ثبت‌نام به آدرس hoosh.medu.ir مراجعه کنند.

در راستای سیاست‌های جدید آموزش و پرورش، دانش‌آموزان برای موفقیت در این فرآیند هیچ نیازی به مطالعه منابع درسی یا غیردرسی یا شرکت در کلاس‌های تقویتی ندارند، بنابراین خانواده‌ها از هزینه‌­کردن منابع خود در این زمینه اجتناب کنند».

در این آزمون ۱۵۰ هزار نفر شرکت کردند و ۵ مرداد ماه به صورت همزمان در سراسر کشور برگزار شد که از تست ریون برای سنجش هوش استفاده شده بود.

*** تست ریون و اما و اگر...

اما پس از برگزاری آزمون، گلایه‌های زیادی از سوی برخی مردم و بعضی متخصصان و روان‌شناسان مطرح شد.

بطحایی روز گذشته در خصوص آزمون تست هوش ورودی پایه هفتم مدارس سمپاد گفت: «فرایند برگزارشده تنها فرایند گروهی استاندارد برای سنجش هوش دانش آموزان بوده است و پنج سؤال تشریحی را هم به این مجموعه سؤالات اضافه کردیم تا سایر هوش‌های دانشآموزان را بسنجیم».

وی ادامه داد: ‌«سؤالات فرآیند سنجش هوش و استعداد استاندارد بوده و بخشی از آن‌ هم پاسخ‌های چندگزینه‌ای ریون بوده اما هیچ‌کس از اینکه چه سؤالاتی در آزمون در نظر گرفته می‌شود، مطلع نبوده است».

وزیر آموزش‌ و پرورش با تأکید بر اینکه از مهم‌ترین مؤلفه‌ها در آزمون هوش استاندارد بودن است، تصریح کرد: «در شرایط فعلی سه یا چهار نوع آزمون استاندارد برای سنجش هوش داریم و در آزمون برگزارشده حتی خودم به‌عنوان وزیر آموزش‌ و پرورش به جهت رعایت امنیت سؤالات تا لحظه آخر از اینکه دانش آموزان چه سؤالاتی را پاسخگو خواهند بود، اطلاع نداشتم».

وی در واکنش به این جمله که «با توجه به وجود سه یا چهار نوع آزمون استاندارد، مؤسسات آموزشی را  نسبت به آموزش این سؤالات به دانش‌آموزان در سال‌های آینده ترغیب می‌کند تا دانش‌آموزان در آزمون‌های آینده موفق شوند»، گفت: «چنانچه بخواهیم سال آ‌ینده هم این روش آزمون را به کار بگیریم چنین شائبه‌ای وجود دارد اما هنوز مشخص نکرده‌ایم سال آینده برای پذیرش دانش آ‌موزان چه سازوکاری را به کارخواهیم گرفت».

محمدعلی مظاهری، رئیس دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی شهید بهشتی در این خصوص گفت: «درباره اینکه در آزمون برگزار‌ شده واقعاً تست ریون اجرا شده و البته آیا شرایط لازم را به لحاظ زمانی و مکانی برای برگزاری داشته یا خیر باید تأمل شود اما عموماً سؤالات تست هوش مثل تست ریون که قدیم انجام می‌شده،به دلیل این که اگر افراد آشنا باشند و روی آن تمرین کرده باشند، نوعی آمادگی بهتر برای این تست‌ها را فراهم می‌کند که عملا ممکن است هوش را نسنجد، به‌ویژه اگر در چارچوب خاص خودش برگزار نشود، نمی‌تواند معیار سنجش خوبی باشد».

تعدادی از متخصصان تعلیم و تربیت معتقدند: «به هیچ وجه نباید تست هوش و غربالگری با ابزار تکراری انجام شود  یا در دسترس عموم مردم قرار گیرد؛ غربالگری استعداد حتما باید توسط روان‌سنج‌ها و متخصصان این امر در مراکز استعدادیابی انجام شود حتی بهتر است تست هوش ملی طراحی شود تا استعداد افراد را بر اساس آزمونی داخلی و استاندارد بسنجیم».

کارشناسان دیگری هم بر قدیمی بودن این تست هم‌نظر هستند؛ در برخی کانال‌ها نیز عنوان شده است که استفاده از تست مشهور به این معناست که سؤالات از قبل موجود بوده است و اگر کسانی با فرزندان‌شان روی این تست‌ها کار کرده‌ باشند، مسلماً جواب مثبت می‌گیرند.

به نظر می‌آید آموزش و پرورش در برگزاری تست هوش پایه هفتم باید برنامه‌ریزی بهتری انجام می‌داد چرا که اکنون به یاد این ضرب‌المثل می‌افتیم که آمد ابرویش را درست کند، چشمش را کور کرد؛ حالا نه تنها به سؤالات آزمون هوش ایراد است، به قدیمی بودن و در دسترس بودن آن هم گلایه است.