مزیت‌های پروژه ۱۰۰۰ ژنوم

دکتر محمود تولایی در افتتاحیه سومین کنگره بین‌المللی و پانزدهمین کنگره ملی ژنتیک ایران اظهارداشت: اجازه دهید تشکر صمیمانه خودم را به همه همراهان از انجمن ژنتیک آلمان و انجمن ژنتیک ایران برای برگزاری این نشست مهم تقدیم کنم و به همه شما خوشامد بگویم پروژه ژنوم انسان با هدف توالی یابی ژنوم انسانی موجب  توسعه فناوری، کاهش هزینه و افزایش کیفیت خوانش DNA شد.

وی افزود: در حال حاضر HGP به عنوان یکی از شاهکارهای بزرگ اکتشاف شناخته می‌شود، که در علم و پزشکی انقلابی به پا کرده است.

تولایی ادامه داد: بعد از پروژه HGP، پروژه HAPMAP و 1000 Genome تلاشی بود که ما را قادر می‌کرد که تنوع در جمعیت‌ها را بشناسیم. از مزیت‌های پروژه 1000  ژنوم، تکامل روش های توالی یابی و نیز کاهش هزینه های خوانش توالی بود. 

وی افزود: این نخستین پروژه برای ارزیابی ژنوم افراد زیادی از جمعیت‌ها بود تا منابع جامع در تنوع ژنتیکی انسان ارائه شود. در حالیکه توالی ژنوم انسان ما را با تعداد ژن کد کننده پروتئین (چون پیش بینی می شد که تا 100000 ژن داشته باشه انسان) غافلگیر کرد، اما اساساً دیدگاه ما را در مورد ژن تغییر نداد.در مقابل الگوهای پیچیده تنظیم پراکنده و رونویسی فراگیر که توسط پروژه ENCODE کشف شده است، همراه با حفاظت غیر ژنیک و فراوانی ژن‌های غیر Coding RNA، تصور از ژن را به چالش کشیده است.

تولایی گفت: پروژه بین المللی پروتئین انسانی (HPP) (Human Proteome Project) که توسط سازمان HUPO (Human Proteome Organization) سازماندهی شده است، هدف آن تحقق بخشیدن به درک ما از پروتئوم انسان از طریق تلاش هماهنگ شده توسط بسیاری از آزمایشگاه های تحقیقاتی در سراسر جهان است.

وی ادامه داد: تلاشی که تا امروز انجام شده است، در کنار پروژه پروتئوم انسانی و نیز پروژه اپی ژنوم انسانی، ما را یک قدم به اینکه بدن ما چگونه کار می کند نزدیک تر کرده است. در حال حاضر، پروژه Exposome افق جدیدی را باز کرده است و این پروژه به عنوان یکی از پروژه‌های پیشرو در مرز دانش در زمینه سلامت انسان در نظر گرفته می‌شود. 

رئیس انجمن ژنتیک ایران، افزود: پروژه اکسپوزوم، از نظر مفهومی و عملی دیدگاه جامعی را در ارتباط با بیماری و سلامت انسانی فراهم می‌کند. این پروژه، مواجه ما با رژیم‌های غذایی، سبک‌های زندگی و رفتار‌های ما را در بر می‌گیرد. همچنین اینکه چگونه بدن ما به این چالش‌ها پاسخ می‌دهد.

وی گفت: فناوری‌های نسل بعدی توالی یابی (NGS) و کریسپر (CRISPR) به عنوان دو فناوری کلیدی، ما را برای درک بهتر تفسیر ژنوم انسانی و استفاده در روش‌های درمانی هدفمند، توانمند می‌کنند.

رئیس انجمن ژنتیک ایران افزود: ما عصر خوانش ژنوم را پشت سر گذاشتیم و وارد عصر نوشتن ژنوم شده ایم. اگرچه توالی یابی، تجزیه و تحلیل  مربوط به آن، و ویرایش DNA با سرعت وحشتناک پیشرفت می‌کند، توانایی ما در ساخت توالی‌های DNA به صورت بخش‌های کوتاه در سلول‌ها، محدود می‌شود که در نتیجه توانایی ما در درک سیستم‌های بیولوژیکی و دست ورزی آن را نیز محدود می‌کند.

رئیس انجمن ژنتیک ایران، افزود: پیشرفت‌های تکنولوژیکی اخیر (به عنوان مثال، سنتز قطعات ژن از کل ژنوم، سنتز کامل ژنوم و تکنیک (CRISPR) به عنوان فناوری ویرایش ژنی، انقلابی در این زمینه بپا کرده است. 

وی گفت: به نظر می‌رسد که سنتز ژنوم در مقیاس انسانی به طور فزاینده ای امکان پذیر شده است، در چنین شرایطی، تلاش علمی هماهنگ برای درک، بحث و استفاده از تکنولوژی‌های مهندسی ژنوم، ضرورت جدی پیدا کرده است.

تولایی ادامه داد: پیش بینی می‌شود ژنومیک در ارتقاء سلامت جمعیت با هدف قرار دادن افراد در معرض خطر و کاهش بروز بیماریهای شایع، پر هزینه و پیچیده، به واسطه برنامه‌های بالقوه از طریق غربالگری، پیشگیری و تصمیم گیری درمانی، نقش مهمی را بازی خواهد کرد.

وی افزود: به عنوان رئیس انجمن ژنتیک ایران از دوستان خودم از انجمن ژنتیک آلمان که دعوت انجمن ژنتیک کشور جمهوری اسلامی ایران را پذیرفتند و صمیمانه همکاری کردند، تشکر می‌کنم.

تولایی گفت: این کنگره می‌تواند نوید بخش تحرک و تلاش برای مشارکت در ایجاد همکاریهای منسجم علمی با همکاری دوستان خودمان در کشورهای پیشرو باشد.

رئیس انجمن ژنتیک ایران خاطرنشان کرد: ما امروز بیش از هر زمان دیگری در ژنتیک دارای درک بهتر از ساختارهای زیستی هستیم و می‌توانیم دست یکدیگر را برای پیشرفت بیشتر در این زمینه بفشاریم.