پرحافظه‌ها چه می‌خورند؟

آلزایمر به طور چشمگیری با سن در ارتباط است و گرچه شیوع آن در هر دو جنس مشابه است، اما به علت عمر بیشتر زنان در مقایسه با مردان، در خانم‌ها شایع‌تر است.

به گفته متخصصان تغذیه با اصلاح رژیم غذایی علاوه بر این که می‌توان از بروز این بیماری کاست می‌توان به کاهش علائم و شدت آن در بیماران آلزایمری نیز کمک کرد. همچنین مکمل‌هایی وجود دارد که در بیماران مبتلا به آلزایمر نقش چشمگیری داشته و مصرف آن در دوران سالمندی می‌تواند بروز آلزایمر را به تاخیر اندازد. برای دستیابی به اطلاعاتی در این خصوص با محمدباقر ملجایی، دانشجوی دکتری تغذیه به گفت‌وگو نشستیم .

آلزایمر یک بیماری التهابی

آلزایمر یا فراموشی یک بیماری التهابی پیشرونده و تخریبی سیستم عصبی است. این بیماری در نتیجه التهاب مزمن سلول‌های عصبی در نواحی مغز و در پی آن ناکارآمدی بدن در مقابله با عامل التهاب‌زا و مرگ سلول عصبی ایجاد می‌شود و به عنوان شایع‌ترین نوع دمانس (زوال عقل) مطرح است .

التهاب بر اثر چیست؟

التهاب نتیجه تلاش بدن (سیستم ایمنی) برای حفاظت از خود است و نشانه عفونت نیست. هدف از التهاب، حذف عامل آسیب‌رساننده به بدن و شروع روند ترمیم است. وقتی چیزی مضر بدن را تحریک می‌کند تلاشی از جانب بدن شروع می‌شود تا آن را از میان بردارد و این تلاش موجب بروز علائم التهاب می‌شود. علت باقی ماندن التهاب و مزمن شدن آن نتیجه عدم توانایی بدن در حذف عامل آسیب‌زننده است .

علائم شروع آلزایمر

علائم اولیه آلزایمر شامل فراموشی و از دست دادن تمرکز است که چون این علامت از نشانه‌های پیری است اغلب نادیده گرفته می‌شود. وقتی بیماری بتدریج پیشرفت می‌کند ممکن است علائم دیگری مانند تغییر شخصیت، اختلالات رفتاری، کاهش حافظه و زوال عقل اتفاق بیفتد که عمدتا در این مقطع، بیماری تشخیص داده می‌شود. آلزایمر ابتدا باعث می‌شود شخص قرار ملاقات‌ها، اتفاقات روزانه و عمدتا جای اشیاء را فراموش کند. وقتی بیماری پیشرفت کرد می‌تواند باعث اختلالات حرکتی و راه رفتن شود و در مراحل نهایی احتمال دارد فعالیت‌های فکری فرد را متوقف و در نهایت باعث ناتوانی شود .

رژیم غذایی ضدالتهاب

به دلیل این‌که آلزایمر به عنوان یک التهاب مطرح است، اولویت در طراحی رژیم غذایی بیماران آلزایمری، برنامه رژیم ضد التهاب شامل میوه‌ها و سبزیجات با رنگ‌های مختلف مخصوصا سبزیجات تیره‌رنگ، غلات کامل، مغزها و روغن‌های گیاهی، اسیدهای چرب غیر اشباع، ویتامین‌ها و مواد معدنی دارای خاصیت آنتی‌اکسیدانی است .

علل ابتلا به آلزایمر

علت اصلی بروز بیماری آلزایمر هنوز بدرستی تشخیص داده نشده است، اما تحقیقات حاکی از این است که بر اثر افزایش سن، رژیم غذایی ناصحیح، اختلالات ژنتیک و تجمع سموم در بدن احتمال تجمع توده‌های غیرطبیعی و نامحلول بتاآمیلوئید در سیستم عصبی و بروز التهاب وجود دارد . بتاآمیلوئید، ماده‌ای است که می‌تواند ارتباط سلول‌های مغزی را با یکدیگر قطع کند. ضمن این که تجمع برخی فلزات سنگین همچون سرب، آهن، آلومینیوم، مس و زینک که می‌تواند از طریق خوراکی‌ها و ظروف وارد بدن شود نیز در بروز آلزایمر نقش دارند .

نقش‌تغذیه در ‌کنترل آلزایمر

رژیم غذایی مناسب می‌تواند از شیوع بیماری آلزایمر یا تشدید علائم آن بکاهد. مطالعات نشان داده رژیم سرشار از اسیدهای چرب اشباع، الکل و همچنین خوراکی‌های فاقد مواد آنتی‌اکسیدان می‌تواند بروز آلزایمر را افزایش و سن شروع علائم آن را کاهش دهد. در مقابل، رژیم غذایی سرشار از اسیدهای چرب غیراشباع و مواد آنتی‌اکسیدانی بخصوص در برخی ادویه‌ها می‌تواند علاوه بر کاهش شیوع بیماری، علائم آن را هم کاهش دهد .

مکمل‌های تقویت کننده سیستم عصبی

اسید چرب امگا 3 که بیش از 70 درصد ساختار مغز و سیستم عصبی را تشکیل می‌دهد بسیار مفید است و می‌تواند از تخریب سیستم عصبی جلوگیری کند و بیماری را به تاخیر بیندازد. البته به علت مصرف داروهای ضدانعقاد خون و همچنین داروهای ضد فشار خون در سالمندان تجویز مکمل امگا 3 باید با احتیاط باشد . مکمل‌های کولین با این که کمتر مورد توجه قرار گرفته اند ولی نقش مهمی در ساختار سیستم عصبی دارند و به صورت ترکیبی یا جداگانه در بازار موجودند. همچنین مکمل‌های روی و آهن نیز به عنوان مواد مغذی موثر در ساختار و عملکرد سیستم عصبی موثرند.

موثرترین مکمل‌های ویتامینی- آنتی اکسیدانی

مهم‌ترین مکمل‌هایی که می‌توان برای بیماران مبتلا به آلزایمر تجویز کرد ویتامین‌های آنتی‌اکسیدانی بخصوص ویتامین E و C است که نتایج بسیار خوبی نشان داده و می‌تواند التهاب ناشی از بیماری را به طور چشمگیری کاهش دهد. البته مصرف مکمل ویتامین C در بیماران مبتلا به اختلالات کلیوی باید مورد توجه قرار گیرد. علاوه بر این، سایر آنتی‌اکسیدان‌ها مانند بتاکاروتن، روی و سلنیوم هم می‌تواند مفید باشد .

مهم‌ترین ویتامین‌های محلول در آب که در سیستم عصبی نقش دارند ویتامین‌های گروه B شامل B1 و B12 و ویتامین‌های B2 و B3 هستند . به دلیل کهولت سن و تضعیف دستگاه گوارشی بیماران مبتلا به آلزایمر توصیه می‌شود از فرم‌های جویدنی یا تزریقی ویتامین استفاده شود تا مکمل‌ها بیشترین اثربخشی را داشته باشند .

کم‌خونی‌سالمندان

نکته مورد توجه این که کم‌خونی شایع در سالمندان، کم‌خونی پرنیشوز است که متاسفانه اغلب مورد توجه قرار نمی‌گیرد و می‌تواند یکی از علل زوال عقل باشد. در این افراد باید دریافت کافی B9 ( اسید فولیک) و B12 مورد توجه قرار گیرد .

مکمل درمانی و رژیم غنی

مکمل‌ها حاوی مواد مغذی هستند که می‌توانند در ساختار و عملکرد سیستم مغزی و حافظه نقش موثری داشته باشند و مصرف آن در دوران سالمندی می‌تواند بروز آلزایمر را به تاخیر اندازد و در بیماران مبتلا نقش چشمگیری داشته باشد . برنامه دوم، رژیم سرشار از مواد مغذی است که بتواند در عملکرد و ساختار سیستم عصبی نقش مهمی داشته باشد. مهم‌ترین آنها امگا 3،کولین، روی و آهن است که در غذاهای دریایی، روغن کانولا، گردو، حبوبات، مغزهای گیاهی و محصولات لبنی کم‌چرب موجود است. لبنیات پرچرب، گوشت قرمز و چربی‌های اشباع می‌تواند باعث افزایش بروز و تشدید التهاب و علائم آلزایمر شود.