حذف قارچ‌های بیماری‌زا از اسکناس با نانو ذرات

اسکناس، سکه و قبوضی که بین افراد رد و بدل می‌شوند، حاوی 3 هزار نوع باکتری هستند؛ از این رو در سال‌های اخیر به ‌منظور کاهش خطر ابتلا به بیماری از طریق اسکناس، افزودنی‌های ضد میکروب و ضد قارچ به ساختار کاغذ اسکناس اضافه می‌شود.

در این راستا محققان دانشگاه تهران با همکاری دانشگاه‌های شهید بهشتی و گرگان با بررسی اثرات نانوذرات بر روی قارچ‌های موجود در اسکناس‌ها پیشنهادی را در این زمینه ارائه کردند.

دکتر مهدی جنوبی، عضو هیات ‌علمی دانشگاه تهران با اشاره به توانایی بالقوه اسکناس در نگهداری و انتقال عوامل بیماری‌زا از جمله باکتری‌ها و قارچ‌ها به انسان،‌ گفت: میزان و نوع آلودگی اسکناس، دو مساله حائز اهمیت به شمار می‌رود که ممکن است برای هر مکان متفاوت باشد.

وی اضافه کرد: مثلا اسکناس‌های مورد استفاده در نانوایی، بیمارستان و یا پایانه مسافربری به باکتری‌های متفاوتی آلوده هستند.

جنوبی، خاطر نشان کرد: از این رو در این تحقیق ابتدا به بررسی قارچ‌های موجود در اسکناس‌های مورد استفاده در چهار مکان مختلف پرداخته شد و سپس تأثیر حضور تکی و همزمان دو نانو ماده بر رشد و تکثیر قارچ‌ها مورد ارزیابی قرار گرفت.

این محقق با بیان اینکه نانو ذرات ضد میکروب مورد استفاده در این طرح منشأ طبیعی دارند و نسبت به سایر افزودنی قیمت پایین‌تری دارند، اظهار کرد: از سوی دیگر به دلیل اینکه این افزودنی‌ها در مقیاس نانومتری استفاده‌ شده‌اند، اثر ضد میکروبی و ضد قارچی به‌مراتب بالاتری را از خود به نمایش گذاشته‌اند.

این عضو هیات علمی دانشگاه تهران با اشاره به مراحل اجرای طرح، یادآور شد: در فاز اول این طرح به بررسی اسکناس‌های موجود در چهار مکان پرتردد از لحاظ حضور میزان و نوع گونه‌های قارچی پرداخته شد که نتایج نشان داد در چهار مکان نانوایی، قصابی، پایانه مسافربری و بیمارستان به ترتیب سه گونه قارچی "آسپرژیلوس"، "آسپرژیلوس نایژر" و "پنی سیلیوم" گونه‌های عمده موجود در اسکناس‌ها ردوبدل شده بودند.

وی اضافه کرد: در فاز دوم کاغذهای اسکناس به‌ وسیله نانوکریستال‌های سلولز و نانوالیاف کیتوزان پوشش داده شد و سپس از منظر رشد و تکثیر قارچ مورد بررسی قرار گرفتند.

جنوبی با اشاره به نتایج به‌دست‌آمده از فاز دوم این مطالعات، افزود: نتایج نشان داد نانوکریستال‌های سلولزی اثر ضد قارچی مشخصی بر قارچ موجود بر سطح اسکناس‌های رد و بدل شده در محیط‌های بیمارستانی نداشتند، اما با افزودن میزان 6 درصد نانوالیاف کیتوزان، فعالیت ضد قارچی قابل‌ ملاحظه‌ای مشاهده شد.

به گفته وی همچنین می‌توان دریافت هرچند نانوکریستال‌های سلولز اثر ضدقارچی ندارند، اما حضور آنها موجب بهبود پایداری و چسبندگی نانوالیاف کیتوزان و متعاقب آن بهبود عملکرد آنها خواهد شد.

این طرح از سوی دکتر مهدی جنوبی عضو هیات ‌علمی و نرگس شریف موسوی دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه تهران، دکتر حسن یوسفی عضو هیات‌علمی دانشگاه گرگان و دکتر لیلا محمدی دانش‌آموخته مقطع دکتری دانشگاه شهید بهشتی و با همکاری محققانی از کشورهای کانادا و سوئد اجرایی و نتایج آن در مجله‌ Carbohydrate Polymers با ضریب تأثیر 4.811 منتشر شد.