بیش از یک دهه است که به دلیل کاهش ذخایر ماهیان خاویاری در دریای خزر، برداشت تجاری اینگونه آبزی ممنوع شده است و کشورهای این منطقه متعهد شده‌اند که تنها برای بازسازی ذخایر و انجام تحقیقات خاویار خزر را آن هم به صورت معدود برداشت کنند تا بتوانند به تقویت ذخایر خاویاری خزر کمک کنند.

معاون آبزی‌پروری سازمان شیلات ایران در این باره به ایسنا گفت: امسال حدود پنج تن خاویار پرورشی تولید شده است و در برنامه ششم درصددیم تولید را به 100 تن برسانیم و حدود 10 هزار تن گوشت ماهی خاویاری تولید کنیم که با توجه به پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های موجود امکان‌پذیر به نظر می‌رسد.

هم‌اکنون حدود 90 مزرعه پرورش ماهیان خاویاری در کشور وجود دارد که حدود 50 درصد آنها در استان‌های مازندران، گیلان و گلستان قرار دارند و مابقی نیز در بقیه استان‌ها مانند هرمزگان، فارس، قم، خوزستان و غیره پراکنده شده‌اند. اخیرا براساس برنامه‌ریزی صورت گرفته و توافق‌نامه سه‌جانبه با استان‌های شمالی، بنیاد مستضعفان و سازمان شیلات قرار شده تسهیلات ارزان‌ قیمت از طریق بانک سینا در اختیار متقاضیان راه‌اندازی مزرعه پرورش خاویار قرار گیرد.

با توجه به وضعیت تولید و تجارت کنونی ماهیان خاویاری امکان توسعه آن وجود دارد و استقبال نیز برای این امر زیاد است. از سوی دیگر سازمان شیلات اعلام کرده که امکان توسعه پرورش این گونه در همه استان‌ها وجود دارد لذا به نظر می‌رسد هدف‌گذاری صورت گرفته قابل دسترسی باشد و طبق اعلام سازمان شیلات مزرعه‌ پرورش 30 تن خاویار برای برنامه ششم توسعه پیش بینی شده و همچنین در مزارع تازه‌ تاسیس یا در حال تاسیس مانند مزرعه بزرگ دزفول برنامه‌ریزی‌های کلانی صورت گرفته است.

صادرات ثابت ماند؛ مشتریان داخلی بیشتر شدند

اما آمار صادرات خاویار پرورشی و گوشت ماهیان خاویاری نیز نشان می‌دهد که وضعیت صادرات اینگونه آبزی چندان تغییری نسبت به سال گذشته نکرده است، چراکه به گفته حسن صالحی - رئیس سازمان شیلات ایران - در سال گذشته نزدیک به یک تن خاویار پرورشی به کشورهایی مانند امارات متحده عربی، مجمع کشورهای اتحادیه اروپا، اسپانیا، ایتالیا، بلژیک و غیره صادر شده بود و امسال آمارها نشان می‌دهد که در 10 ماهه نخست ۱.۲ تن خاویار پرورشی به قیمت کیلویی حدود 900 تا 1250 دلار (حدود پنج میلیون و 800 هزار تومان) به کشورهای مختلف صادر شده است.

در همین بازه زمانی حدود 94 هزار تن گوشت ماهی خاویاری به کشورهای مختلفی از جمله چین، ویتنام، تایلند، کره جنوبی، ژاپن، مالزی، استرالیا، نیوزلند، کویت، امارات متحده عربی، فرانسه، اسپانیا، بلژیک، ایتالیا، آذربایجان، ارمنستان، لبنان و غیره صادر شده که ارزشی بالغ بر 412 میلیون دلار داشته است و نشان می‌دهد هر کیلوگرم گوشت ماهی خاویار ایرانی حدود ۴.۲ دلار به طور متوسط در بازار جهانی عرضه شده است.

مشتریان پر و پا قرص خارجی

البته به گفته مدیر کل دفتر بهبود کیفیت، فرآوری و توسعه بازار سازمان شیلات، خاویار و ماهی خاویاری ایرانی لوکس‌ترین و گران‌ترین محصول در بازار اینگونه آبزی در جهان به شمار می‌رود، چراکه از کیفیت مطلوبی برخوردار است که دراین زمینه می‌توان گفت نام و برند ایران در سطح جهانی مطرح بوده و مشتریان در کشورهای مختلف اصرار دارند که برند خاویار کشورمان حفظ شود و توسعه یابد.

برند خاویار ایرانی در بازارهای جهانی گسترده‌تر شد

گلشاهی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد که بسته بندی خاویار صادراتی را خردتر کرده‌ایم؛ به گونه‌ای که اگر در گذشته خاویار ایرانی در بسته بندی‌های یک کیلویی، نیم کیلویی و ۱.۸ کیلوگرمی صادر می‌شد، امروز به نیم کیلویی، 100 گرمی، 50 گرمی و 30 گرمی تقلیل پیدا کرده و همین عامل سبب شده اگر دیروز ۱.۲ تن خاویار ایرانی در قالب حدود 1200 بسته به بازار جهانی عرضه می‌شد، امروز تعداد این بسته‌ها به حدود 12 هزار قوطی برسد و سبب شده نام برند خاویار ایرانی در بازار جهانی بیشتر منتشر شود و در ادامه نیز به دنبال افزایش حجم و میزان تولید خاویار پرورشی هستیم.

به گفته وی، ‌ هر کیلوگرم خاویار پرورشی پنج تا 10 میلیون تومان و هر کیلوگرم گوشت ماهیان خاویاری حدود 50 هزار تومان قیمت دارد. همچنین به این دلیل گفته می‌شود که خاویار ایرانی لوکس‌ترین و گران‌ترین خاویار در بازار جهانی است که این محصول با قیمت حدود 900 تا 1250 دلاری به کشورهای مختلف صادر می‌شود، 40 تا 50 درصد در عمده‌فروشی‌ها و خرده‌فروشی‌ها و چهار تا پنج درصد در رستوران‌ها و مراکز عرضه به آن اضافه می‌شود و به دست مصرف‌کنندگان می‌رسد.

خاویار صادراتی کیلویی 6 میلیون؛ در ایران کیلویی 10 میلیون!

گلشاهی همچنین درباره وضعیت بازار داخلی خاویار پرورشی اینگونه پاسخ داد که بازار داخلی خاویار آنقدر گرم و پررونق شده که تولیدکنندگان تمایلی به صادرات خاویار خود ندارند و هر کیلوگرم از این محصول پنج تا 10 میلیون تومان در بازار داخلی فروخته می‌شود که البته خاویار پرورشی در بسته بندی‌های ۳۰، 50 و 100 گرمی در بازار داخلی عرضه می‌شود.

در این میان برنامه‌ریزی‌ها به گونه‌ای بود که به صادرات 500 میلیون دلاری خاویار پرورشی دست پیدا کنیم که با توجه به وضعیت تجارت جهانی خاویار پرورشی ایرانی امسال به این عدد خواهیم رسید که زودتر از پیش بینی‌های صورت گرفته است.

البته طبق آنچه سازمان شیلات اعلام می‌کند، تقاضای مردم برای مصرف آبزیان به ویژه ماهی خاویاری توسعه پیدا کرده و دیگر امروز به فرهنگ سازی برای افزایش مصرف آبزیان نیاز نداریم و باید به گونه‌ای آنها را تولید و عرضه کنیم که مردم می‌خواهند.

خاویار