رنگ‌های سلامت بخش

حدود ۶۰۰ نوع کاروتنوئید منحصر به فرد در گونه‌های گیاهی مختلف یافت شده و علم ثابت کرده است که وجود آن‌ها به افزایش کیفیت زندگی و کاهش بار بیماری‌های مزمن کمک می‌کند. در واقع کاروتنوئیدها دسته‌ای از رنگدانه ها هستند که در جذب نور در گیاهان نقش بسیار مهمی دارند. از کاروتنوئیدهای مهم می‌توان به بتاکاروتن، آلفا کاروتن و لیکوپن و گزانتوفیل اشاره کرد. بتاکاروتن و آلفاکاروتن مسئول رنگ نارنجی هویج، لیکوپن مسئول رنگ قرمز گوجه فرنگی و آستاگزانتین نیز عهده‌دار رنگ قرمز یا صورتی ماهی سالمون است.

بتاکاروتن، رنگ دانه‌ای است که باعث رنگ نارنجی غذا می‌شود. بتاکاروتن، زمانی که وارد جریان خون می‌شود، به ویتامین آ تبدیل شده و به محافظت از بدن در برابر سرطان و بیماری‌های قلبی عروقی کمک می‌کند، سیستم ایمنی را تقویت کرده و از چشم‌ها محافظت می‌کند.

برای اطمینان از جذب ویتامین آ، سبزیجات نارنجی خود را با مقدار کمی چربی تصفیه نشده سالم مانند کره ارگانیک یا روغن زیتون یا روغن نارگیل تصفیه نشده مصرف کنید و شاهد خواص آن‌ها در بدن باشید.

تقویت سیستم ایمنی: بتاکاروتن موجود در سبزیجات تیره رنگ به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند. زمانی که برخی از سبزیجات با اندکی روغن تصفیه نشده سرخ می‌شوند میزان بتاکاروتن آن‌ها چند برابر می‌شود. در واقع هویج تفت داده شده در اندکی روغن حاوی ۶۳ درصد و کدو تنبل تفت داده شده حاوی ۵۳ درصد بتاکاروتن است. علاوه بر این ویتامین ب ۶ موجود در این سبزیجات باعث می‌شود که سیستم دفاعی بدن پادتن‌های بیشتری تولید کند که با بیماری‌ها مقابله می‌کند. سیب‌زمینی شیرین پخته شده ۲۵ درصد نیاز روزانه بدن به ویتامین ب ۶ را تأمین می‌کند.

محافظت از سلامت چشم‌ها: کدو تنبل و هویج سرشار از لوتئین و زآگزانتین هستند؛ رنگدانه‌های گیاهی که به جلوگیری از ابتلا به آب مروارید کمک می‌کنند. تحقیقات انجام شده ثابت کرده‌اند که کسانی که این رنگدانه ها را به میزان بیش از ۶ میکروگرم در روز مصرف می‌کنند، با کاهش خطر ۱۸ درصدی ابتلا به آب مروارید مواجه هستند و آن هم در مقایسه با کسانی که میزان دریافت این دو رنگدانه در آن‌ها کمتر از ۱ میکروگرم در روز است.

افزایش سلامت قلب: خوردن میوه‌ها و سبزیجات رنگارنگ نرخ ابتلا به بیماری‌های قلبی را در شما کاهش می‌دهد. کاروتنوئیدها همچنین در جلوگیری از اضافه بار قلبی و کاهش خطر ابتلا به حمله قلبی نقش دارند. سطوح بالایی از این رنگدانه ها از شما در برابر آترواسکلروز محافظت می‌کند و منجر به جلوگیری از ساخت پلاک در شریان‌ها و جلوگیری از تنگ شدن عروق خونی می‌شود.

به همراه غذا چند عدد هویج خام مصرف کنید و از میزان آلفا و بتاکاروتن موجود در آن بهره ببرید. این آنتی‌اکسیدان‌ها با آسیب‌هایی که از طریق اکسیژن به بدن وارد می‌شود مبارزه می‌کند. پژوهش‌ها نشان داده‌اند میزان بالای این عناصر باعث کاهش خطر مرگ و میر ناشی از بیماری‌های قلبی می‌شود.

کاهش التهاب: مطالعات نشان داده‌اند که سطح بالایی از کاروتنوئیدها در جریان خون منجر به کاهش سطح سیتوکین های التهابی می‌شود. وجود این ترکیبات مفید در رژیم غذایی باعث می‌شود که شما کمتر از التهاب رنج ببرید. سطوح بالای التهاب با افزایش خطر ابتلا به آرتریت و آلزایمر همراه است.

شکست دیابت: کاروتنوئیدها آنتی‌اکسیدان‌های قوی هستند به طوری که ثابت شده بتاکاروتن و آلفا کاروتن می‌توانند خطر ابتلا به دیابت نوع دو را تا ۲۲ درصد کاهش دهند. شما می‌توانید با مصرف روزانه ۲ هویج خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را کاهش دهید.

جلوگیری از سرطان: از آنجا که آنتی‌اکسیدان‌ها، استرس اکسیداتیو ناشی از رادیکال‌های آزاد را مسدود می‌کنند، خطر ابتلا به انواع سرطان‌ها را کاهش می‌دهند. مصرف کاروتنوئیدها خطر ابتلا به سرطان سینه را تا ۲۰ درصد کاهش می‌دهد و همچنین نقش حفاظتی در برابر ابتلا به سرطان پروستات دارند.

اسید رتینوئیک یک ماده مشتق شده از ویتامین آ است که در سیب زمینی و هویج به وفور یافت می‌شود. تحقیقات انجام شده محققان آمریکایی نشان می‌دهد که اسید رتینوئیک به کاهش خطر ابتلا به سرطان سینه کمک می‌کند.

افزایش طول عمر: ثابت شده که افزایش سطح آنتی‌اکسیدان آلفا کاروتن در خون زمان مرگ را تا ۱۴ سال به تعویق می‌اندازد. بر اساس نتایج تحقیق به عمل آمده در این خصوص که به صورت آنلاین در Archives of Internal Medicine منتشر شد، از یک سو پروتئین، چربی‌ها و اکسیژن منجر به ایجاد بیماری‌های قلبی، سرطان و آسیب رسیدن به DNA می‌شوند، اما از سوی دیگر کاروتنوئیدها شامل بتاکاروتن، آلفا کاروتن و لیکوپن که توسط گیاهان و میکروارگانیزم‌ها تولید می‌شوند به مانند آنتی‌اکسیدان عمل می‌نمایند در مقابل این آسیب‌ها ایستادگی می‌کنند.

پژوهشگران با انجام آزمایش بر روی بیش از 15 هزار نفر درصدد فهم ارتباط بین آلفا کاروتن و کاهش خطر مرگ بودند. در ادامه این آزمایش مشخص شد که هرچقدر میزان آلفا کاروتن در خون افراد بیشتر باشد به همان میزان خطر مرگ کاهش می‌یابد به گونه‌ای که خطر ابتلا به سرطان و بیماری‌های قلبی عروقی به طور محسوسی در افرادی که از میزان بیشتری آلفا کاروتن در خون خود برخوردار بودند کاهش می‌یافت.

هر چند آلفا کاروتن از لحاظ شیمیایی ساختاری شبیه به بتاکاروتن دارد اما دارای قدرت بیشتری در محدود کردن رشد سلول‌های سرطانی در مغز، کبد و پوست می‌باشد.

گفتنی است؛ کاروتنوئیدها در بدن انسان از طریق گیاهان و میوه‌ها و یا از طریق مکمل‌های آنتی‌اکسیدانی تأمین می‌شوند. هویج، کدو، سیب زمینی شیرین، بروکلی، لوبیا، نخود، اسفناج و کاهو از جمله مهم‌ترین منابع آلفا کاروتن هستند.