کمبود نقدینگی در شرکت‌های دارویی

به گزارش پارس ، سیامک افاضلی بیش از یک و نیم سال است که مدیریت یکی از بزرگترین شرکت های داروسازی خاورمیانه را که در مجموعه جمعیت هلال احمر فعال است برعهده دارد. او که دکترای درموفاماکولوژی خود را از انگلستان گرفته است. می گوید علی رغم همه فشارهای ارزی و کمبودها با حذف کارهای زمان بر ۵۰ درصد تولیدات داروسازی سها هلال افزایش یافته است.

فارس: داروسازی سها اکنون در چه جایگاهی قرار دارد و چه داروهایی در این شرکت تولید می شود؟

افاضلی: سها یکی از مجهزترین شرکت های داروسازی خاورمیانه است و ۲ سایت تولیدی داریم. در سایت وردآورد شربت های دارویی، سوسپانسیون ها و داروهای هورمونی تولید می شود و در سایت چهارباغ انواع و اقسام داروهای جامد خوراکی شامل انواع قرص ها، کپسول ها و پلت های دارویی تولید می شود.

تا سال ۹۰ رتبه سی و هفتم را در بین شرکت های دارویی کشور داشتیم ولی با همت نیروهای این مجموعه در سال ۹۱ علاوه بر رشد ۵۰ درصدی در تولید به رتبه بیست و ششم ارتقا یافتیم.

فارس: چقدر از سهم بازار دارویی کشور به داروسازی سها اختصاص دارد؟

افاضلی: این شرکت در حال حاضر ۹۰ قلم دارو تولید می کند که ۱۲.۵ درصد سهم ریالی بازار در سبد و ۸.۵ درصد حجم تولید بازار کشور را در اختیار دارد.

فارس: چقدر حق مالکیت معنوی (Patent) از داروهایی که در داخل تولید می شود مختص به خودمان است؟

افاضلی: داروهایی که در دنیا تولید می شوند دو دسته اند یکی داروهایی که برای اولین بار تولید می شوند و به داروهای ژنریک معروف هستند که شرکت های چندملیتی با سرمایه گذاری های کلان ۸۰۰ میلیون تا ۱.۵ میلیارد دلار طی پروسه ۵ سال تحقیق آن را به بازار معرفی می کنند.

با توجه به اینکه شرکت های دارویی داخل توان تأمین چنین سرمایه گذاری را ندارند علیرغم اینکه ظرفیت های تحقیقاتی بسیار خوبی داریم، در نهایت patent (حق مالکیت معنوی) اکثر داروهای تولیدی برگرفته از داروهای خارجی است.

فارس: از آنجایی که ۶۰ درصد مواد اولیه دارویی نیز وارداتی است با بالا رفتن قیمت ارز چه تمهیداتی برای واردات این مواد در نظر گرفته اید؟

افاضلی: در بحث مدیریت یک مسئله ای به نام « تولید ناب» داریم که تمام هزینه های اضافی مانند زمان و ۸ عنصر از بین برنده سرمایه گذاری در تولید را در یک سال اخیر حذف کرده ایم تا با هزینه کم حداکثر تولید را داشته باشیم چرا که یکی از راه هایی که علیرغم کنترل قیمت دارو، تولید دارو را اقتصادی نگه می دارد.

فارس: آیا توازنی بین قیمت تمام شده تولید دارو و قیمت نهایی وجود دارد؟

افاضلی: مسیر قیمت گذاری دارو، صنعت داروسازی را با مشکل مواجه کرده است و باید برای آن تمهیداتی در نظر گرفته شود، قیمت گذاری دارو تنها با نگاه به مردم نباید طوری در نظر گرفته شود که فقط نیازها از طریق بازار داخل تأمین شود.

تنها راه نجات و پیشرفت صنعت داروسازی کشور با توجه به مزیت نسبی این صنعت به سایر صنایع داخلی صادرات است.

فارس: برای ورود به بازارهای خارجی، کیفیت، قیمت و رعایت یکسری استانداردها حرف اول را می زند، آیا داروهای ایرانی با وجود یکسری موانع قابل رقابت در بازارهای خارجی است؟

افاضلی: قیمت داروهای داخلی حداقل یک پنجم مشابه خارجی است بنابراین حاشیه سود بسیار بالایی برای دارو در واردات دیده شده است.

فارس: رعایت نکردن حق مالکیت معنوی در داروهای ایرانی، استاندارد نبودن انبارهای دارو و میزان توزین دوز دارو از موانع صادرات داروها است. برای این چه راهکاری اندیشیده اید؟

افاضلی: داروها دو دسته اند که یک بخش زیادی از آنها مدت زمان حق مالکیت معنوی آن به اتمام رسیده است و تا چند سال آینده تعداد داروهایی که زمان حق مالکیت معنوی آنها رو به اتمام است بیشتر می شود و ما می توانیم تعداد بیشتری از اقلام دارویی را در لیست صادرات قرار دهیم. در عین حال ایرادات خیلی کوچکی در محصولات ما وجود دارد که به راحتی قابل برطرف شدن هستند.

آنچه بسیار مهم است مطالعه و آمادگی صادراتی است چیزی که در شرکت ها نه بررسی می شود و نه شکاف ها و ایرادات آن دیده می شود.

فارس: تحریم ها چقدر در توسعه بازار دارویی در خارج از کشور سنگ اندازی کرده است؟

افاضلی: تحریم ها یا مشکلات سیاسی بین روابط کشورها روی صادرات به مراتب بیشتر از واردات تأثیر می گذارد. چرا که برخی کشورها آن قدر ایراد سر راه خرید دارو ایجاد می کنند که عملاً امکان صادرات نیست و کشورهایی هم که ما با آنها ارتباط خوبی داریم وارد کننده عمده دارو نیستند و بازار دارویی کوچکی دارند و این امر سدی برای ورود به بازار جهانی است که نمی تواند اقتصاد دارو را پویا کند.

فرض کنید اگر ۵ میلیارد دلار به کشوری با بازار دارویی ۵۰ میلیارد دلاری بفروشیم فقط ۱۰ درصد بازارشان را گرفته ایم که کار آسانی است ولی در کشوری که فقط یک میلیارد دلار بازار دارویی دارد فروش ۵۰۰ میلیون دلار دارو یعنی نیمی از بازار آن کار سختی است.

فارس: به عنوان یکی از پایه های تولید دارو در کشور اختلالات ارزی و اختصاص ارز مرجع برای واردات، مواد اولیه و تجهیزات چقدر سها را به مشکل مواجه کرده و آیا هلال احمر در این راستا فکری اندیشیده است؟

افاضلی: متأسفانه چرخه معیوبی که برای تأمین ارز وجود دارد برای ما هم مشکل ساز شده و شرکت های تابعه هلال احمر مانند سها نیز با این مسئله درگیرند. برای واردات مواد اولیه شدیداً دچار مشکل هستیم چرا که در سال ۹۱ چند برهه را سپری کردیم.

در برهه اول قیمت ارز یارانه ای افزایش یافت، ارتباط بانکی قطع شد و در نهایت مجبور بودیم ریال بیشتری معادل ۱۳۵ درصد از قیمت کالا را نزد بانک نگه داریم در صورتی که قبلا ۱۰ درصد مبلغ را برای گشایش اعتبار اسنادی (LC) پرداخت می کردیم ولی الان باید پول، چندین ماه در بانک بماند تا بتوانیم ارز را بگیریم و تنها زمانی که با فروشنده خارجی تسویه حساب کردیم ۳۵ درصد اضافی را از بانک پس می گیریم.

در عین حال تورم وحشتناکی که برای تهیه ملزومات اولیه تولید دارو مانند لوازم بسته بندی، مقوا، کاغذ فویل و حتی در قوطی شربت ها که شاید خیلی هم به چشم نیاید پیش رو داشتیم که باعث شده، قیمت ها چندین برابر شود و شوک نقدینگی به همه شرکت های داروسازی وارد شد.

درست است که تولیداتمان اکنون بیش از ۵۰ درصد افزایش ریالی و عددی داشته ولی با چنگ و دندان به اینجا رسیده ایم و اگر شرایط سخت نبود خیلی بیشتر می توانستیم موفق عمل کنیم.

فارس: آیا با تمام این مشکلات در سال جدید داروی جدیدی را روانه بازار خواهید کرد؟

افاضلی: قطعاً در برنامه هایمان دائماً داروهای جدید باید به سبد دارویی سها اضافه شود و با توجه به سیاست های جمعیت هلال احمر بیشتر دنبال این هستیم که داروهای ویژه بیماران خاص را تولید کنیم که تولید دارو برای بیماران MS و بیماران قلبی عروقی در دستور کار است و در نهایت می خواهیم به سمت خودکفایی پیش رویم و بیشتر روی تکنولوژی هایی که در کشور وجود ندارد، کار کنیم.

فارس: گفته می شود که دارو و مواد اولیه جزو تحریم ها نیست پس مشکل کار کجاست؟

افاضلی: دارو را تحریم نکرده اند ولی ما کشوری هستیم که وابستگی نفتی داریم پس باید دلاری باشد که بدهیم و مواد اولیه دارویی بگیریم. از طرفی بانک های ما را تحریم کرده اند و جابه جایی پول بسیار پرهزینه است و سبب می شود که هزینه مواد اولیه دارویی گران تمام شود که در نهایت یا شرکت دارویی باید زیان بدهد یا قیمت را افزایش دهد که در هر دو حالت به ضرر بیماری است که باید دارو را مصرف کند.