از ژست مبارزه با فساد نجفی تا اقدامات قالیباف زیر ذره‌بین

گروه تحلیلی خبری «پارس»: در چند ماه اخیر با حضور نیروهای اصلاح‌طلب در شهرداری و ارگان‌های رسانه‌ای این سازمان، همت ویژه ای به کار برده اند تا کارنامه مدیریت سابق را مخدوش نشان دهند و پرونده‌های تخلفاتی متعددی را متوجه آن سازند.

محمدعلی نجفی در روزی که انتظار می رفت بگوید در چندماه حضور ش در بهشت چه کرده است، 500 صفحه گزارش از عملکرد مدیریت سابق ارائه کرد که هیچ دستاوردی در آن وجود نداشت و مجموعا تمرکز بر نشان دادن تخلفاتی با فکت‌های بی پایه و اساس بود که در یک مورد آن با شکایت نیروی انتظامی مواجه شد که این واکنش باعث عقب نشینی محمدعلی نجفی و متهم کردن رسانه ها در انتشار ناقص اظهارتش شد.

اما به هر حال آنچه مشخص است، یکی از نقاط اصلی گزارش نجفی و خط سیر رسانه‌ای پشتیبان چنین گزارشی متهم کردن شخص محمدباقر قالیباف به فساد و تخلف در 12 سال مدیریتش در شهرداری تهران بود و فعالان اصلاح طلب و اعضای شورای شهر نیز با اظهاراتی جدید به اتهام‌زنی‌های نجفی ضریب می‌بخشند. برای نمونه انصاری از اعضای اصلاح طلب شورای چهارم در گفتگویی اعلام کرده آنچه نجفی گفته نوک کوه یخ بوده است!

به نظر می رسد پروژه حاشیه نشین کردن قالیباف در دنیای سیاست و تبدیل وی به مهره سوخته با اهداف مختلفی از جمله لاپوشانی ضعف عملکرد نجفی، بی اهمیت جلوه داده دستاوردهای قالیباف و همچنین ناکارآمدی نیروهای وابسته به اصولگرایان دنبال می شود، هرچند می توان اهداف دیگری را نیز در آن متصور شد.

کارنامه واقعی از مبارزه با فساد و تخلف

با این وجود سعی اصلاح طلبان در اعلام تخلفات شهرداری سابق، جانمایی خود به عنوان قهرمانان مبارزه با فساد است، در حالیکه در این مورد خاص، شهردار سابق تهران در دوران مدیریتی خود بارها امتحان پس داده است و حتی از سوی رئیس دولت اصلاحات در سال 82 به عنوان رئیس ستاد مبارزه با قاچاق کالا انتخاب شد.

در زمینه حاشیه هایی که گریبان گیر مدیریت سابق شهری در این سال ها بوده، منتقدانی با تمسک به وجود فساد در شهرداری، قالیباف را متهم به عدم عزم جهت مبارزه با فساد می کنند، این در حالیست که پاسخ به این شبهه در خود سوال نهفته است.

وجود فساد اداری - مالی در ادارات و سازمان های کشور امری است که متاسفانه به ویژگی عادی این سیستم معیوب و قدیمی تبدیل شده است. فساد سیستماتیک، اصطلاحی است که کارشناسان برای چنین نظامی بهره می برند. شهرداری ها یکی از سازمان هایی هستند که جنبه عمومی دارند و با خیل عظیمی از شهروندان به عنوان ارباب رجوع روبه رو هستند، برهمین اساس احتمال شکل گیری فساد از سوی متصدیان بسیار است. از همین رو صحبت از فساد در شهرداری سابق مرتبط به ادامه همان سیستم معیوبی است که فساد سیستمیک را منجر می شود.

با این وجود در شهرداری سابق تهران علی رغم تمامی تبلیغات، تنها بحث مربوط به تخلفات است و نه فساد سیستمی که کلونی هایی از مافیا در آن شکل گرفته باشند. در طول دوره 12 ساله مدیریت قالیباف حتی یک مورد فساد سیستمی نیز وجود نداشته و این نشان دهنده سلامت مالی و اداری در میان بخش مدیران ارشد شهرداری است.نبود فساد سیستمی با اذعان دادستان کل کشور در زمان بررسی موضوع املاک توسط دستگاه قضا نیز همراه بود.

 اما در دوران گذشته به خاطر فساد مالی و سیستمی در شهرداری، غلامحسین کرباسچی شهردار وقت تهران دستگیر و محاکمه و محکوم به زندان شد. شبهه ای نیز که درباره موضوع واگذاری املاک وجود داشت به اذعان مقامات ارشد قضایی مربوط به تخلفاتی انگشت شماری بوده که در زمینه واگذاری هزاران واحد مسکونی به کارمندان شهرداری صورت گرفته و شخص قالیباف با دعوت از بازرسان قضایی دست آنها را برای برخورد با این تخلفات باز گذاشت و سایر اطلاعات و اسناد را در اختیارشان قرار دهد.

این موضوعی مهمی است که عزم جدی برای برخورد با فساد و تخلف در مدیریت  سابق شهری وجود داشت و هرچند رسانه‌های اصلاح طلب سعی کردند با برجسته سازی فساد 2200 میلیاردی انتقام سیاسی خود را از شهردار سابق تهران بگیرند ولی در نهایت مشخص شد در کل مجموع 27 هزار واگذاری تنها 6 میلیارد تخلف اداری صورت گرفته بود که این تخلفات در نحوه واگذاری و نه در وجود تخلف مالی بوده است.

بی سابقه بودن برخورد شهردار سابق با شائبه ها

 رفتاری که قالیباف در مواجهه با این موضوع کرد، تقریبا بی سابقه بود، در موضوع حقوق های نجومی تا به امروز مقامات قضایی موفق نشدند تا دولت را مجاب به تشکیل پرونده و بررسی های قضایی کنند. حقوق هایی که رهبر انقلاب آن را مبارزه با ارزش های انقلاب خواندند ولی هیچ برخورد جدی از سوی دولت با آن صورت نگرفت!

شهرداری سابق تهران برخلاف اخبار و گزارش های تخریبی مدیریت شیشه ای را پیاده کرد و تنها با رجوع به سایت این سازمان می توان اطلاعات کاملی از تبادلات مالی، مناقصات، پیمانکاران و ... را کسب کرد و هر بخش و معاونت در شهرداری در این سایت اطلاعات مالی و برنامه ای خود را ارائه می داد. علاوه بر این سازمان های بازرسی چه در درون شهرداری و چه از سوی مراجع قضایی بیشترین نظارت ها را بر این سازمان داشتند و براساس گزارش سازمان های بازرسی میزان تخلفات در سال های اخیر در شهرداری بسیار کاهش داشته است.

احمد توکلی، نماینده سابق مجلس و مدیرعامل دیده بان شفافیت و عدالت از جمله افرادی بود که توسط شخص شهردار دعوت به بررسی پرونده املاک شد.در نشتی که پس از بررسی های دیده بان شفافیت و عدالت صورت داده بود، به تمجید همکاری شهردار سابق در زمینه ارائه اسناد ومدارک پرداخت. ترجیع بند سخنان او، تأکید بر همکاری کامل شخص شهردار و شفافیت عملکرد در مجموعه شهرداری تهران بود. جدای از مفاد گزارش که نیازمند بحث و بررسی های حقوقی و قانونی میان کارشناسان است، تقدیر توکلی از روحیه شهردار تهران مبنی بر پیگیری ویژه هر نوع ابهام در این پرونده و ایجاد فضای آزاد و شفاف برای بررسی های کارشناسانه، جالب توجه بود. اتفاقی که در روزگار فرار دستگاه ها و مدیران از پاسخگویی و شفافیت، درّ نایاب و گرانبهاییست و باید الگویی باشد برای مدیریت انقلابی در کشور.

دادگاه ویژه جرایم قاچاق کالا، میراث قالیباف

سوابق قالیباف در جایگاه های مختلف نیز ثابت می کند، عزم و اراده جدی در او برای برخورد با فساد وجود دارد. وی در سال 1383 به عنوان نماینده رئیس جمهور وقت و رئیس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز منصوب شد و در این دوره بود که قاچاق سیگار تقریبا از بین رفت و چند اسکله که برای قاچاق کالا استفاده می‌شد، کشف شد. قالیباف همچنین دادگاه ویژه جرایم قاچاق کالا و ارز را راه‌اندازی کرد و پرونده‌های مهمی همچون فرودگاه پیام و قاچاق خودرو در این دادگاه بررسی شد.

محمدباقر قالیباف زمانی که از نیروی انتظامی به شهرداری تهران آمد، تحولات عمده ای در سطح شهرداری و شهر ایجاد کرد که نمود واقعی آن را می توان با مقایسه اوضاع کنونی شهر با یک دهه قبل به خوبی درک کرد.

شهر تهران به عنوان پایتخت سیاسی ایران میزبان میلیون ها نفر است و هر ساله بر گستره شهر افزوده می شود. این شهر قطب اصلی اقتصادی و فرهنگی کشور نیز محسوب می شود و اکثر رویدادهای بزرگ در تهران اتفاق می افتد. می توان گفت تهران کشوری است درون یک کشور بزرگتر. در عین حال، در کنار پیشرفت های گوناگون، نابسامانی ها و معضلات شهری، نیازمند مدیریت قوی، کارامد و یکپارچه ای بود که تا سال ها این مدیریت در تهران در گیر و دار زدو بندهای سیاسی قرار داشت. تا زمانیکه محمدباقر قالیباف وارد ساختمان خیابان بهشت شد.

به اعتراف بسیاری از مخالفان منصف شهردار سابق تهران، حضور وی در چنین پستی، تحول بزرگی در شهر تهران ایجاد کرد و چهره شهر دگرگون شد. تا پیش از حضور قالیباف در شهرداری، خبری از شهر الکترونیک و اطلاع رسانی دقیق از اقدامات، فعالیت ها و کارکردهای شهرداری وجود نداشت. بیشتر فعالیت ها به صورت دستی و حضوری صورت می گرفت و همان سیستم فشل و کند چند دهه قبل بر سازمان ها و ادارات شهرداری حاکم بود. این امر باعث کندی کار و عدم وجود شفافیت لازم در سطح شهرداری می شد.

اما در دوره شهردار سابق یکی از پیشروترین ارگان های موجود در کشور در عرصه الکترونیک کردن کارکردها، شهرداری تهران بود که ثمرات آن برای شهردار جدید باقی مانده است. بر همین اساس بود که محمدباقر قالیباف در اظهارنظری در صحن شورای شهر چهارم، اقدامات شهرداری را از زمان تصمیم گیری تا اجراء قابل رصد دانست و عنوان کرده بود:" امروز هر اتفاق و تصمیم و فرایند تصمیم گیری در هر سطحی از شهرداری تهران ثبت و ضبط می شود، در سیستم های شهرداری باقی می ماند و قابل رصد است. این به معنی شفاف سازی، مبارزه با فساد، جلوگیری از تبعیض و عدالتخواهی است. این را من نمی گویم بلکه دستگاه های ذیربط در دولت هم شهرداری تهران را در این بخش به عنوان دستگاه برتر نسبت به همه دستگاه های دولتی و عمومی شناخته اند."

تز قالیباف، یعنی "اتاق شیشه ای" کردن فعالیت های شهرداری  سابق تهران تا حد زیادی پیاده شد. امری که بسیاری از سازمان ها وادارات دولتی در تمامی دولت ها از آن گریزان بوده اند. دلیل عمده آن نیز در انحصار داشتن اطلاعات است، به ویژه اطلاعات اقتصادی که می تواند در جریان مزایده و مناقص ها به نفع جریانات خاصی رانت ایجاد کند و این رانت اطلاعاتی خود به میزان زیادی در انجام معاملات و زد و بندهای اقتصادی موثر است. قالیباف شیشه کردن شهرداری را یکی از دغدغه های اصلی خود از زمان ورود می دانست.

هرچند صرف چنین فعالیت های نمی تواند مانع بروز تخلفات در ادارات و سازمان های متعدد در سطح شهر شود اما به میزان زیادی هرگونه اقدامی را قابل رصد می کرد و هزینه تخلفات را برای سودجویان بالا می برد. در صورتیکه تجربه شهرداری سابق تهران در شفاف سازی و به اصطلاح شیشه ای کردن امور در سایر سازمان ها و ارگان های دولتی، قضایی و مقننه، مورد استفاده قرار گیرد، تحول عمده ای در زمینه مبارزه با فساد در سطح کشور روی خواهد داد. ولی در این میان بازی های سیاسی تخریبی جریان های خاصی، مانع اصلی بهره گیری از تجربیات و اقدامات نوین و الکترونیکی شهرداری تهران شد و متاسفانه این جریان ها همه چیز را با عینک سیاسی و حزبی می بینند.