بد استفاده کردن از زانو یعنی چه؟

پرفسور محمد اسماعیل اکبری - پدر پزشکی جامعه نگر ایران و فوق تخصص جراحی غدد و سرطان از دانشگاه جانز هاپکینز عنوان کرد: یکی از گرفتاریهای نسبتاً شایع در ایران، مشکلات اسکلتی است، بطوریکه در ایران به‌عنوان شایع ترین علت منجر شدن به از "کار افتادگی" محسوب می‌شود؛ این موضوع را با ارفاق "بار بیماری" می‌خوانیم.

بیماریهای اسکلتی، بالاترین بار بیماری را دارند اما به مرگ منجر نمی‌شوند و بیماریهای اسکلتی را به چند دسته تقسیم می‌کنم و بخش‌هایی را توضیح می‌دهم:

 آرتروزها

ارتریت‌ها

کمر دردها

اسپاسم‌های عضلانی

و ....

آرتروزها:

معمولا مربوط به مفاصل است و بیشتر در مفاصل بزرگ به‌ویژه زانوها پیدا می‌شود. سطوح مفصلی زانوها که نسج نرم و غضروفی هستند دچار ضایعه می‌شوند که علل مختلفی برای آن مترتب است؛ مثلاً تروما یا ضربه‌ها که قاعدتاً می‌تواند ضربه‌های شدید هم نباشد؛ تنها سائیدگی سطح مفصلی، به علت "بد استفاده کردن" از زانو می‌تواند عامل آن باشد؛ مواردی چون چهار زانو نشستن طولانی و یا استفاده از سرویس بهداشتی موسوم به ایرانی.

البته شاهد هستیم که تعداد زیادی این رفتارها را دارند اما تعداد کمی به ارتروز و ارتریت دچار می‌شوند. بنابراین عوامل خطر زیر این موضوع را تشدید می‌کنند:

افزایش وزن: عامل مهمی است که فشار وارده به زانو را تا ده‌ها برابر افزایش می‌دهد! و در کنار بهره‌گیریهای نامناسب از زانو، وضعیت را بدتر می‌کند.

خشکی مفاصل: نسج غضروفی زانوها ارتباط نزدیکی با کم آبی و یا مرطوب شدن بدن دارند. به‌همین جهت توصیه به مصرف آب برای همه مردم به دلایل مختلف داریم که یکی از آنها هم ارتروز است.

بیماریهای نسوج کلاژن: در بعضی افراد نسوج غضروفی و مفصلی بیمار می‌شوند که به‌طور عادی این افراد بیشتر دچار ارتروز و ارتریت می‌شوند.

ژنتیک: اخیراً رابطه‌های نزدیکی بین تغیرات ژنتیکی و ارتروزها گزارش می‌شود؛ یعنی افراد با پیش زمینه‌هایی دچار این عوارض می‌شوند.

کمبود کلسیم و ویتامین D: از علل شایع بحساب می‌آیند؛ البته معمولا کمبود کلسیم در آزمایش خون نمایان نمی‌شود زیرا در صورت کمبود بدن به‌صورت خودکار از استخوان برداشت کرده و جبران کمبود را می‌کند.

پوکی استخوان و کاهش کلسیم استخوان موجب افزایش بروز ارتروزها و ارتریت‌ها می‌شود. ویتامین D که ویتامین اصلی مرتبط با متابولیسم کلسیم است هم از عوامل موثر است که بیش از نیمی از ملت ایران به کمبود آن مبتلا هستند.

سن: از عوامل مرتبط با ارتروز است که با افزایش آن بیشتر می‌شود. همچنین بدی تغذیه و عدم بهره گیری از چهار گروه غذایی اصلی، می‌تواند زمینه‌ساز ارتروز باشد.

توصیه‌ها: در صورت عدم ضرورت، کمتر از زانوها بصورت بسته (دو زانو) یا چهار زانو استفاده کنید. اگر می‌خواهید وزنه یا جسم سنگینی را از زمین بلند می‌کنید، ابتدا روی زانوها بنشینید و سپس آهسته بلند شوید.

همیشه مقداری آب بنوشید بطوریکه حجم ادرار شما با کلیه سالم حدود دو لیتر در بیست و چهار ساعت باشد. از میزان ویتامین D خودتان مراقبت کنید.

وزنتان را کاهش دهید و اجازه ندهید توده بدنی شما از 25 بالاتر رود. از نظر خلقی آرامش داشته باشید و ورزش را به‌ویژه تقویت عضله چهارسر را فراموش نکنید.