کودک خیابانی در خطر است

مرضیه فرشاد در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، اظهار کرد: تعریف کودکان کار و کودکان خیابانی بایکدیگر متفاوت است و عمدتا با یکدیگر اشتباه می‌شود و هر دو را یکی می‌دانیم و آن‌ها را با یک عنوان می‌شناسیم، اما در بحث‌های کارشناسی این دو را کاملا جدا از یکدیگر می‌دانند.

وی افزود: کودک خیابانی یعنی کودکی که بیش‌تر زمان خود را در خیابان می‌گذراند و از خیابان به عنوان محل سکونت و شاید محل اشتغال استفاده کند، اما کودک کار از خیابان تنها به عنوان اشتغال استفاده می‌کند و برای سکونت محلی را دارد و حمایت‌گری در پشت کودک کار وجود دارد که ممکن است پشت سر کودک خیابانی به آن شدت تعریف نشود.

معاون اجتماعی سازمان بهزیستی استان اصفهان با بیان کودکی که در خیابان است کاملاً در خطر است، گفت: در برخی موارد مردم و سیستم‌های اجرایی و نظارتی این دو دسته را به یک چشم می‌بینند و با یک روش با آنها برخورد می‌کنند.

فرشاد تصریح کرد: در آیین نامه ساماندهی کودکان خیابانی که در دسترس ترین و آخرین پروتوکلی است که در دست سیستم‌های دولتی است، ساماندهی کودکان خیابانی عمدتا به عهده بهزیستی گذاشته شده است که باید با همکاری تعدادی از دستگاه‌ها این خدمات انجام شود.

وی اظهار کرد: در این آیین نامه به افراد زیر 18 سال کودک خیابانی گفته می‌شود و منظور از ساماندهی آن مجموعه فعالیت‌هایی است که توسط نهادها، سازمان‌ها و دستگاه‌های اجرایی دولتی و غیر دولتی تعریف شده است. ضمن اینکه عمده فعالیت‌های ساماندهی با بهزیستی است اما به سازمان‌های دولتی و غیر دولتی سپرده شده است.

معاون اجتماعی سازمان بهزیستی استان اصفهان افزود: در شرایط کنونی حضور دستگاه‌های دیگر کمتر دیده می شود و این یک گلایه و یک خواهش برای حضور بیشتر است و شاید تاکنون برای دستگاه های دیگر اولویت نبوده است و نتوانسته‌ایم آن را خوب تعریف کنیم.

فرشاد گفت: روند اجرایی کار این است که بهزیستی با مشارکت شهرداری و انجمن‌های خیریه و تشکل‌های غیردولتی و نیروی انتظامی و مددکار اجتماعی باید وارد پروسه شناسایی، جذب، پذیرش و توانمندسازی شود.

وی افزود: چند حلقه مفقوده در اینجا دیده می‌شود و اگر جذب این کودکان از خیابان با شیوه غیرکارشناسی اتفاق بیفتد این کودکان همیشه در تقابل با جذب و پذیرش هستند و یکی از بهترین کارهایی که می‌توان انجام داد این است که جذب و پذیرش مطابق با میل کودک انجام شود و یعنی به جای اینکه او را از خیابان بیرون کشیم، رغبت ایجاد کنیم تا خود از خیابان بیرون رود. این کار در اصفهان توسط یک خیریه دارای مجوز از بهزیستی و دو خیریه دیگر که در حال مجوز گرفتن هستند به شیوه درست و زیبا انجام می‌شود.

معاون اجتماعی سازمان بهزیستی استان اصفهان افزود: گاهی احتیاج است که خانواده حمایت شود و در خیابان بودن کودک دلیل زیاده خواهی خانواده نیست بلکه نیاز واقعی خانواده است ولی با همه این دلایل در خیابان بودن حتی با آموزش و تضمین سلامت، به کودک آسیب می زند.

فرشاد اظهار کرد: در برخی موارد مداخلات درمانی، مالی، حمایتهای اجتماعی و یا مداخلات حقوقی احتیاج است که خیریه‌ها با تشکیل پرونده برای کودک تحت حمایت، تمامی خط کشی‌ها را انجام می‌دهد و سعی می‌کند تا در حداقل توان خود با حمایت خیرین و حمایت اندک سازمان بهزیستی این نیازها را پاسخ دهند.

وی تصریح کرد: در حال حاضر یک خیریه در اصفهان به ساماندهی کودکان کار می‌پردازد و دو خیریه دیگر برای درخواست مجوز اعلام آمادگی کرده‌اند که اکنون نیز مشغول فعالیت هستند اما چون ساز و کار آن‌ها قانونی نیست در حال توافق برای گرفتن مجوز و دستورالعمل و با یک وحدت رویه با آنها هستیم که این کار در شهر اصفهان انجام می شود.

معاون اجتماعی سازمان بهزیستی استان اصفهان با تاکید بر اینکه بیشتر کودکان کار یا خیابان اهل شهر اصفهان و مرکز استان نیستند، گفت: این کار را برای ما سخت می کند زیرا حمایت گرهای خانوادگی و حمایت گرهای اجتماعی که می‌توانند به ما کمک کنند کمتر در اطراف این بچه‌ها هستند اما شاید به ما این فرصت را بدهد که راحت تر آنها را متقاعد کنیم تا به ما اعتماد کنند.

فرشاد گفت: اگر سایر دستگاه‌ها نیز همانند شهرداری و بهزیستی وارد این کار شوند و یعنی ما در بحث درمان بتوانیم از دانشگاه علوم پزشکی کمک بگیریم، در بحث سیستم‌های قضایی مشکلی برای صدور حکم نداشته باشیم که البته در حد توانشان کمک‌هایی را کرده‌اند، دیگر مشکلی نخواهیم داشت.

وی با اشاره به اینکه بسیاری از کودکانی که توسط شهرداری جذب و جمع آوری می شوند با اخذ تعهد به خانواده‌هایشان برگردانده می شوند، گفت: 349 کودکان خیابانی در سال 95 در مرکز پذیرش شده‌اند که 44 نفر از آن‌ها دختر و 305 نفر از آن‌ها پسر بوده‌اند و نگرانی برای بازگشت آن‌ها به خیابان بسیار جدی است.

معاون اجتماعی سازمان بهزیستی استان اصفهان ادامه داد: خدمات حقوقی، مالی، آموزشی و یا پذیرش در مراکز شبانه روزی از خدماتی است که به این کودکان داده می‌شود. امکان پیگیری بهزیستی برای کودکانی که به خانواده بازگردانده می‌شود وجود دارد و با خانواده آن‌ها در ارتباط هستیم.

فرشاد اظهار کرد: برخی از کودکان کار اتباع خارجی هستند که اداره کل اتباع باید در این موارد کمک کند زیرا از نظر قانون اتباعی که شناسنامه ندارند نمی‌توان خدمات ارایه داد. پیگیری‌هایی نیز در حال انجام است تا با اداره اتباع به توافقی برسیم و تکلیف این کودکان شفاف تر روشن شود.

وی گفت: در جمع آوری 6 ماهه اول سال 95 توسط شهرداری تنها 87 کودک ایرانی بوده‌اند در حالی که 132 نفر از آنها غیر ایرانی بوده‌اند و این نشان می دهد که اداره کل اتباع می تواند در این موارد بسیار تعیین کننده باشد.

معاون اجتماعی سازمان بهزیستی استان اصفهان افزود: اگر کودکان اتباع مجوز اقامت در کشور را داشته باشند، در مجموعه خدمات قانونی دولت قابل خدمت گیری هستند اما اتباعی که شناسنامه ندارند، قانونی بودن آنها مشخص نشده است، پدر و مادر به دنبال کودک خود نیامده‌اند و یا کارت اقامت آنها تاریخ نداشته و یا مورد تایید نبوده است، نمی‌توانند از خدمات بهزیستی بهره ببرند. اگرچه در مواردی کودکانی نیز بوده‌اند که مجوز نداشته‌اند اما به آنها خدمات ارائه شده است زیرا انسانیت حکم میکند به این کودکان خدمات داده شود.

فرشاد گفت: اگر این کودکان دوباره در خیابان هستند به این دلیل است که این پروسه چندجانبه است، اگر پدری در خانه است و نمی تواند درآمد داشته باشد و مادر روانی است، کودک مجبور است در خیابان درآمد کسب کند و تا زمانی که خدمات درمانی پدر توسط سیستم‌های درمانی انجام نشود این پدر کارآمد نیست. برای محروم کردن چنین کودکانی از خیابان باید چیزی در قبال آن بدهیم.

وی با اشاره به اینکه هیچ کجا تایید نشده است که این کودک باید در خیابان بماند اما به این راحتی نمی توان مانع آن‌ها شد، اظهار کرد: البته در اصفهان به جز یک یا دو مورد که خانوادهای پشت کودک نبود و یا خانواده نقشی در کار کودک نداشت تمامی موارد با نظارت و مداخله خانواده بوده است و گروه مافیایی مطرح نیست.

معاون اجتماعی سازمان بهزیستی استان اصفهان با تاکید بر اینکه تفکیک‌هایی در بین کار کودکان وجود دارد که یکی زیاده خواهی خانواده است و در جای نیاز خانواده است و این هنوز قابل تفکیک نیست، گفت: در مواردی که زیاده خواهی خانواده باشد سعی در برخورد با آن می شود و تعهداتی گرفته می شود و حتی خانواده‌ها به قوه قضاییه معرفی می‌شوند.

فرشاد افزود: در مواردی که نیاز خانواده باعث کار کودک می شود با ملاطفت بیشتری برخورد می شود و به طور مثال موسسه خیریه سرمد حتی هزینه عمل جراحی پدر یکی از کودکان را داد تا این پدر بتواند دوباره کار کند.

وی اظهار کرد: اخیرا کانون پرورش فکری کودکان خواسته است تا در کارگروه ساماندهی کودکان کار و خیابانی در بحث پرورش کودکان، ما را یاری کند و این فرصت خوبی است همچنین پیگیر هستیم که از اداره اوقاف کمک بگیریم زیرا در بسیاری موارد ممکن است بتواند به این خانواده ها کمک کند.

معاون اجتماعی سازمان بهزیستی استان اصفهان گفت: اگر مردم می‌خواهند به کودکان کار و خیابان کمک کنند و بهترین کمک این است که او را به سمت خیریه‌های معتمد هدایت کنند زیرا اگر یک شکلات را از کودک بخرند ماندگاری او را در خیابان بیشتر کرده‌اند و مردم باید این را متوجه شود زیرا مردم ما عاطفی هستند و تصمیم گیری برای آن‌ها کار سختی است.

فرشاد افزود: حداقل کاری که مردم می‌توانند برای این کودکان کنند این است که به آن ها خوراکی به جای پول خوراکی بدهند، آن‌ها را فراموش نکنید اما با خود قرار بگذارید که برای کمک به این کودکان به جای خرید کالا معادل آن را به مراکز حمایت کمک کنند.

وی اظهار کرد: اگر مبلغ به دست آمده از دستفروشی کودک و پدرش در یک روزبه یک میزان باشد، سود به دست آمده از فروش کودک بیش‌تر از سودی است که پدر با دستفروشی به دست می‌آورد زیرا مردم از کودک با عاطفه و ترحم خرید می کنند و این پدر با مقایسه سود به دست آمده از کار خود و کار کودک ترجیح می دهد کودک را برای کار بفرستد.

معاون اجتماعی سازمان بهزیستی استان اصفهان گفت: در حال حاضر تنها یک خیریه تحت عنوان حمایت از کودکان کار با بهزیستی همکاری می‌کند. برای این کودکان فقط به اندازه آن یک خیریه و یک مرکز دولتی کار درست انجام می‌شود ولی حجم مشکل بیشتر است و به همین دلیل در فاصله زمانی کم در حال صدور مجوز برای دو خیریه دیگر نیز هستیم. اگر تعداد بیشتری خیریه نیز به این موضوع ورود کنند ممکن است هنوز نتوانیم همه را پوشش دهیم. متاسفانه برای کسانی که تحت پوشش خیریه‌های بهزیستی نیستند فضای امنی تعریف نشده است.

فرشاد خاطرنشان کرد: کودک خیابانی باید جذب خیریه‌ها شود و منابع خیریه تعریف و تامین گردد تا خیریه بتواند کار خود را به درستی انجام دهد. برخورد مردم با کودک در خیابان نباید تحقیرآمیز و یا ترحم آمیز باشد همه اینها اگر سر جای خود انجام شود این کودک دیگر در خیابان نمی آید.

وی گفت: اگر کسی این کودکان را تحقیر کند ممکن است لجبازی کنند و در خیابان بمانند و اگر کسی به آنان ترحم کند ممکن است حس ترحم عزت نفس آنها را بگیرد و او را در خیابان نگهدارد و همه این‌ها آسیب زا است.

معاون اجتماعی سازمان بهزیستی استان اصفهان اظهار کرد: اگر کودکی پس از تعهد گرفتن از خانواده دوباره از خیابان جمع آوری شود در این صورت قوه قضاییه طبق قوانین خود باید این پدر را محکوم کند و به زندان بفرستند زیرا این زیاده خواهی سرپرست است اما نمی توان گفت همه این والدین بد سرپرست هستند.