پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- سینا کلهر- "از سیاست تا فرهنگ" نام کتابی است که حسام الدین آشنا رئیس فعلی مرکز تحقیقات استراتژیک ریاست جمهوری و مشاور رئیس جمهور درباره سیاست های فرهنگی دولت رضاخان! نوشته و در سال 1384 توسط انتشارات سروش به چاپ رسیده است.

اهمیت این کتاب در نظریه ای است که درباره رابطه سیاست و فرهنگ طرح می کند. مطابق با این نظریه و بر خلاف نظریه مشهور که فرهنگ و سیاست های فرهنگی را تابع اراده و قدرت سیاسی می داند و تغییرات فرهنگی دوره رضاخان را به اراده مستبدانه او نسبت می دهد، در این جا فرهنگ زیر ساخت و زمینه ساز اعمال و اجرای قدرت سیاسی و استبداد رضاخانی است.  کتاب تلاشی است برای گردآوری شواهد پشتیبان برای این نظریه و در این کار  نیز موفق بوده است.  

نویسنده در مقدمه کتاب می نویسد: این که چگونه جامعه ایرانی_ از عوام تا خواص_ ابتدا به تشکیل حکومتی تمرکز گرا و مستبد رضایت داد...قابل بررسی است...فرضیه اصلی این پژوهش، نقش قاطع سیاست های فرهنگی و ارتباطی در شکل گیری، تداوم و حتی فروپاشی قدرت رضاخانی است.

این نظریه در طول دوران 4 ساله دولت اول روحانی به خصوص در مساله برجام به کار گرفته شد و توفیق نسبی نیز برای دولت به همراه داشت. تنها مشکلی که این نظریه با آن مواجهه بود وجود برخی از مراکز ارتباطی ناهمخوان با سیاست دولت از جمله صدا و سیمای سرافراز و برخی روزنامه های اصول گرا چون کیهان و وطن بود. با توجه به اهمیت تلویزیون، دولت تلاش کرد تا با ابزار فشار مالی و... مساله تلویزیون را حل کند.

با کنار رفتن مانع بزرگی به نام سرافراز که در دوگانه اعتبار سازمان و خدمت به دولت با خطاهای مدیریتی از میان رفت، بستر برای اجرای کامل این نظریه فراهم شد.

در این مسیر و  در طول تمام سال های دولت اول آقای روحانی،  بودجه معاونت مطبوعاتی و هنری نسبت به سایر بخش ها به صورت چشم گیری افزایش یافت. این افزایش اعتبار که مستقیما صرف کمک به روزنامه های موافق و فشار بر روزنامه های مخالف می شد در تمام سال های توافق برجام و اجرای آن پی گرفته شد. اجرای این سیاست وضعیتی را به وجود آورد که مجلس مجبور شد طرح قانونی را برای توزیع عادلانه کمک ها دولت به مطبوعات ارایه کند.

در همین حین معاونت هنری، سازمان سینمایی و پژوهشگاههای وزارت خانه ها ماموریت همراه سازی هنرمندان و نخبگان علمی را در قالب استفاده از تخصص و توان علمی و کارشناسی و از طریق عقد قراردادهای تحقیقاتی قابل توجه! را بر عهده گرفتند.

 به کارگیری این سیاست همان طور که در دوره رضاخان و مطابق با کتاب "از سیاست تا فرهنگ" جواب داده و زمینه ساز قدرت خودکامه رضاخان شده بود این بار نیز جواب داد. مذاکره کننده گان تبدیل به قهرمانان ملی شده و نشان افتخار دریافت کردند. برجام تبدیل به آفتاب فروزان شد و در شب امضای توافق بخش های از مردم به جشن و پایکوبی در خیابان ها پرداختند...توفیق این سیاست تا جایی است که حتی در روزگار نقض های مکرر، تهدیدهای متوالی و خطر پاره شدن توافق، مذاکره و توافق به عنوان یک دستاورد مطرح می شود و با استفاده از اختلافات میان اروپا و آمریکا، سیاست مذاکره و توافق را تبرئه کرده و تمام ماجراهای مربوط به تعطیلی غنی سازی و بتن ریزی و غیره را می پوشاند.

بیشتر هنرمندان و نخبگان در کنار انبوه روزنامه ها و صدا و سیمای همراه شده زمینه ذهنی و فکری مورد نیاز در افکار عمومی برای پذیرش برجام فراهم آوردند و مخالفان به عنوان اقلیتی کوچک معرفی شدند. اصطلاح دلواپسی را که مخالفان با سویه های مثبت به کار گرفته بودند، تبدیل به مفهومی منفی کرده و تحقیر آمیز کردند.

با برجام شواهد پشتیبان فرضیه کتاب بیشتر شده است:  هر کس فرهنگ را در دست داشته باشد، قدرت را در دست دارد. سازمان های فرهنگی و ارتباطی که در پیشانی آنها رسانه های گروهی که افکار عمومی را شکل داده و در فضاهای حقیقی و مجازی قرار دارند، مهم ترین عناصر ایجاد کننده بسترهای اعمال قدرت سیاسی هستند. راز شکل گیری، پیش برد و فروپاشی احتمالی را برجام را باید در به کارگیری این نظریه باید جستجو کرد همان طور که کتاب راز شکل گیری، تداوم و فروپاشی حکومت رضاخان را در آن جستجو می کند.

 

 

رضاخان برجام حسام الدین آشنا از سیاست تا فرهنگ